Narsisizm, bir kişinin etrafındakilerin ihtiyaçlarını görmezden gelmesine neden olacak derecede aşırı bencilliktir. Narsistlik kişilik bozukluğu olanlar, çok fazla ilgiye ihtiyaç duyarlar, çok fazla ilgi ve insanların kendilerine hayran kalmasını isterler. Bu bozukluğa sahip kişiler, başkalarının duygularını anlama veya önemseme yeteneğinden yoksun olabilir.
Narsist nedir?
Narsisizm, sıklıkla başkalarını veya onların duygularını görmezden gelme durumudur. Bu kişilik bozukluğa sahip insanlar; davranışlarının diğer insanlar üzerindeki etkisini anlamazlar. Narsisizm bir özelliktir, ancak daha büyük bir kişilik bozukluğunun parçası da olabilir.
Narsistik kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Narsistik kişilik bozukluğu, insanların aşırı derecede kendini beğenme veya hayran olmasını ifade den psikiyatrik bir ruh hali durumudur. Çok fazla ilgiye ihtiyaç duyarlar ve bunu ararlar, insanların kendilerine hayran olmasını isterler. Bu bozukluğa sahip kişiler başkalarının duygularını anlama veya önemseme yeteneğinden yoksun olabilir. Ancak bu aşırı özgüven maskesinin ardında, öz değerlerinden emin değildirler ve en ufak bir eleştiriden kolayca alınıp rahatsız olurlar.
Narsistik kişilik bozukluğunun belirtileri ve ne kadar şiddetli oldukları değişiklik gösterebilir. Bu bozukluğa sahip kişiler şunları yapabilir:
• Kendilerini aşırı derecede önemli görürler ve sürekli, aşırı hayranlık beklerler.
• Kendilerinin ayrıcalıklı ve özel muamele görmeyi hak ettiğini düşünürler.
• Başarı olmadan bile üstün olarak tanınmayı beklerler.
• Başarıları ve yetenekleri olduğundan daha büyük gösterirler.
• Başarı, güç, zeka, güzellik veya mükemmel hayatla ilgili fantezilerle meşgul olurlar.
• Kendilerinin başkalarından üstün olduğuna inanırlar ve ancak kendileri kadar özel olan insanlarla vakit geçirebileceklerine ve onları anlayabileceklerine inanırlar.
• Önemli olmadıklarını düşündükleri insanlara karşı eleştirel yaklaşırlar ve onları küçümserler.
• Özel iyilikler beklerle ve diğer insanların onların istediklerinizi sorgulamadan yapmasını beklerler.
• İstediklerini elde etmek için başkalarını kullanırlar.
• Başkalarının ihtiyaçlarını ve duygularını anlama konusunda yetersizlik veya isteksizlik gösterirler.
• Başkalarını kıskanır ve başkalarının da kendisini kıskandığına inanırlar.
• Kendini beğenmiş davranışlar sergiler
• Her şeyin en iyisine sahip olmakta ısrarcıdırlar; mesela en iyi arabaya veya ofise sahip olma.
Aynı zamanda, narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler eleştiri olarak gördükleri her şeyi ele almakta zorluk çekerler. Şunları yapabilirler:
• Özel ilgi ve muamele görmediklerinde sabırsızlanırlar veya öfkelenirler.
• Başkalarıyla etkileşimde büyük sorunlar yaşarlar ve kolayca küçümsendiklerini hissederler.
• Öfke veya küçümsemeyle tepki gösterip, kendini üstün göstermek için diğer insanları küçümsemeye çalışırlar.
• Duygularını ve davranışlarını kontrol etmekte zorluk çekerler.
• Stresle başa çıkma ve değişime uyum sağlama konusunda büyük sorunlar yaşar.
• Başarısız olabilecekleri durumlardan uzak durur veya geri çekilirler.
• Mükemmeliyetçilikten uzak oldukları için depresif ve karamsar hissederler.
• Gizli bir güvensizlik, utanç, aşağılanma ve başarısız olarak ortaya çıkma korkusu yaşarlar.
Narsist kişilik bozukluğu neden olur?
Narsistik kişilik bozukluğuna neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Narsistik kişilik bozukluğu aşağıdakilerle bağlantılı olabilir:
• Çevre: Ebeveynleriniz size gerçek deneyimleriniz ve başarılarınızla uyuşmayan çok fazla hayranlık veya eleştiride bulunmuş olabilir.
• Genetik: Narsisizm, bazı kişilik özellikleri de dahil olmak üzere kalıtsal özelliklerinizle bağlantılı olabilir.
• Nörobiyoloji: Bu, beyniniz, davranışlarınız ve düşünceniz arasındaki bağlantıdır.
Birinin narsist olduğu nasıl anlaşılır?
Narsisizmin şu belirtileri, narsist bir kişiyi tespit etmenize yardımcı olabilir:
• Kendini aşırı önemli görme duygusuna sahiptir.
• Büyüklük sanrılarını (kişinin gerçekte olmayan olaylara inanması sonucu oluşan yanıltıcı düşünceler) destekleyen bir fantezi dünyasında yaşarlar.
• Sürekli övgüye ve hayranlığa ihtiyaç duyar.
• Hak sahibi olma duygusu.
• Başkalarını suçluluk veya utanç duymadan sömürür.
• Sık sık başkalarını aşağılar, korkutur, zorbalık yapar veya küçümser.
Narsist kişilik özellikleri nelerdir?
1. Kendini aşırı önemli görme
• Kendi yeteneklerini abartmak veya kendilerine makul olmayan yüksek standartlar koymak.
• Başarılarını övmek veya abartmak.
2. Sahip olma veya hak etme kurguları
• Başarı.
• Güç.
• İletişim.
• Güzellik.
• Aşk.
• Kendini keşfetme
3. Üstünlüğe inanma
• Kendilerini özel veya eşsiz sanırlar.
• Sadece değerli olduklarına inandıkları kişilerle arkadaşlık etmeleri gerektiğine inanırlar.
4. Hayranlık görme ihtiyacı
• Kırılgan özsaygı.
• Sık sık kendinden şüphe etme, kendini eleştirme veya boşluk hissi.
• Başkalarının kendisi hakkında ne düşündüğünü bilme saplantısı.
• İltifat beklentisi.
5. Hak görme
• Abartılı özdeğer duygusu.
• (Mantıksız ölçüde) olumlu muamele beklemek.
• İnsanlar kendilerine ilgi göstermediğinde öfkelenirler.
6. Başkalarını sömürme isteği
• Bilinçli veya bilinçsiz olarak başkalarını kullanmak.
• Özgüvenini veya statüsünü artıracak kişilerle arkadaşlık veya ilişki kurmak.
• Bencil nedenlerle başkalarından kasıtlı olarak yararlanmak.
7. Empati eksikliği
• Başkalarını incitebilecek şeyler söylemek.
• Başkalarının duygularını, ihtiyaçlarını veya isteklerini zayıflık belirtisi olarak görmek.
• Başkalarının gösterdiği nezaket ve ilgiye karşılık vermemek.
8. Sık sık kıskançlık duymak
• Özellikle başkaları başarılı olduğunda kıskanmak.
• Başkalarından kendisini kıskanmasını beklemek.
• Başkalarının başarılarını görmezden gelmek veya küçümsemek.
9. Kibir
• Küçümseyici davranış.
• Kendini beğenmiş veya küçümseyici davranışlarda bulunmak.
• Aşağılayıcı şekilde konuşmak veya küçümseyici şekilde davranmak.
• Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler yukarıda sayılanların dışında farklı olan başka davranışlar da gösterebilirler, örneğin:
• Savunmasız olmaktan korkmak veya kaçınmak.
• Kendini savunmasız hissetmekten kaçınmak için başkalarından uzaklaşmak.
• Mükemmeliyetçilik (başarısızlık korkusuyla).
• Eleştiri, reddedilme veya başarısızlığa karşı aşırı duyarlılık.
• Reddedilme veya başarısızlıkla ilişkili şiddetli depresyon yaşamak.
• Eleştirildiklerini veya reddedildiklerini hissettiklerinde öfkeyle (hatta hiddetle) tepki verirler.
• Duygularını gizlemek veya öz-önem duygularını korumak için alçakgönüllülük taklidi yapmak.
• Başarısızlığın mümkün veya muhtemel olduğu, başarıları sınırlayabilecek durumlardan kaçınmak.
Narsist kişi ilişkide nasıl davranır?
• Abartılı ve gösterişli ifadelerle sürekli kendi hakkında konuşmaktan keyif alır
• İlişkinin başında romantik ve ilgiliyken karşısındakini eşde ettikten sonra tavrında değişiklikler olur
• Söyledikleri ve yaptıkları çelişir
• "Hayır" cevabını kabul etmez ve karşı taraftan istediği her şeyin anında yapmasını bekler
• Kurallara ve sınırlara karşı duyarsızlık gösterir
• Herkesten ayrıcalıklı bir muamele görmek ister
• İnsanları manipüle etmeye çalışır
• Başkalarını devamlı aşağılar
• Reddedilmeye ve hayal kırıklığına karşı toleransı çok düşüktür
• Uzun süreli bir ilişkide bile yeterince bağlılık göstermez
Narsist kişiye nasıl davranılır?
Eğer karşınızdaki kişinin narsist biri olduğunu düşünüyorsanız;
1-Tartışmaya asla girmeyin. Bu tartışmanın sonucunda haklı olduğunuzu anladığında, öfkelenir ve size karşı kin duyar.
2-İyi görünmek ve itibar narsitler için çok önemli. Ona karşı duygu ve düşünceleri direkt olarak söylemek yerine cevapları kendisinin bulup karar vermesini sağlamasını sağlamak daha faydalıdır.
3- Öfkenizi kontrol edin. Öfkeyle suçlayıcı şekilde konuşmak yerine onun ne kadar değerli olduğunu hissettiren bir cümle kurabilirsiniz.
4- Sessiz kalmayın. Tartışmada geri çekilme de sizi anlamaktan çok daha fazla savunmaya geçmesine ve eleştirilerinin dozunu artırmasına sebep
5-Sadece davranışına bakıp karar verin. Narsist kişiler amaçlarına ulaşmak için tutamayacağı sözler de verebilirler. Bu nedenle de verdiği sözleri önemsemeyip davranışlarına bakmanız daha doğru olacaktır.
6- Ortak bir paydada buluşun. Bu kişiler amaçlarına ulaşmak için çok gayret gösterirler. Eğer bir amaçta buluşursanız şanslısınız
7- Mevcut durumu kabul edip kendinize dürüst davranın. Narsist birini değiştirmeniz pek mümkün değildir. Duygularınızı, düşüncelerinizi çektiğiniz acıyı bile açık ve dürüst şekilde anlatmanıza rağmen sizi duymayacak ya da duymazdan gelecektir. Bu yüzden o kişinin düzeleceğini umut ederek, her seferinde tekrar tekrar hayal kırıklığına uğramayın. Her zaman kendinize karşı saygı ve özgüveninizi kaybetmemeye çalışın. Bu arada kendinize karşı saygı ve güveninizi kaybetmemeye çalışın.
Narsistlik tedavisi var mı?
Narsistik kişilik bozukluğunun tedavisi, psikoterapi olarak da adlandırılan konuşma terapisidir. Kişide depresyon gibi başka ruh sağlığı sorunları da varsa, tedaviye ilaçlar (antidepresanlar veya anti-anksiyete gibi) dahil edilebilir.
