Uyuz, akarların neden olduğu kaşıntılı bir döküntüdür. Yakın cilt temasıyla yayılır ve herkes buna yakalanabilir. Yayılmasını durdurmak için hızla tedavi edilmelidir. Bu yazıda uyuzun belirtilerini ve bu bulaşıcı cilt rahatsızlığından muzdarip olup olmadığınızı veya belirtilerinizin başka bir şeye işaret edip etmediğini anlamanıza yardımcı olacağız.
Uyuz nedir?
Uyuz, Sarcoptes scabiei adı verilen mikroskobik akarların neden olduğu bulaşıcı bir cilt rahatsızlığıdır. Uuyuz akarı, yaşadığı ve yumurtalarını bıraktığı cildin üst tabakasına girer. Uyuz, vücut ve cilt temasının sık olduğu kalabalık ortamlarda hızla yayılabilir. En belirgin özellikleri geceleri artan yoğun kaşıntı, kırmızı döküntüler ve ciltte kabarcıklar sayılabilir.
Uyuz türleri
Kabuklu: Bu tür genellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde görülür. Geniş bir cilt alanını kaplayan kabuklu alanlar oluşturma eğilimindedir. Kabuklu uyuzunuz varsa, klasik veya tipik uyuzlarda yaygın olan 10 ila 15 akar yerine milyonlarca akarınız olabilir.
Nodüler: Bu tip çocuklarda daha yaygındır ve genital bölgelerini, kasıklarını veya koltuk altlarını etkiler. Kabarık şişlikler akarlar gittikten uzun süre sonra bile orada olabilir.
Uyuz belirtileri nelerdir?
Uyuz, cildinizde aşırı kaşıntılı bir döküntüye neden olur. Ancak daha önce uyuz geçirmediyseniz, bu döküntünün gelişmesi altı haftaya kadar sürebilir. Daha önce uyuz geçirdiyseniz, birkaç gün içinde döküntü yaşama eğiliminde olursunuz.
• Geceleri daha da kötüleşen ve uykuyu zorlaştırabilen yoğun kaşıntı.
• Bazen kaşınma nedeniyle enfekte olan yaralar veya ağrılı şişlikler.
• Deri renginde kabarık çizgiler şeklinde görülen oyuk izleri veya çıkıntılar.
Uyuz tanısı nasıl konur? Uyuz nasıl teşhis edilir?
Sağlık uzmanınız bazen fiziksel muayene bulgularına ve geçmişe dayanarak uyuz teşhisi koyabilir ancak uyuzu muhtemelen akar, akar yumurtaları veya dışkı (scybala) bularak doğrulamaya çalışacaktır. Cildinizi kazıyabilir veya iğnenin ucunu kullanarak akarı yuvasının ucundan dikkatlice çıkarabilirler
Uyuz kaşıntısı en çok hangi bölgelerde görülür?
• Parmaklar ve ayak parmakları arasında
• Koltuk altlarında
• Bel çevresinde
• Bileklerin iç kısımları boyunca
• Dirseklerin iç kısmında
• Ayak tabanlarında
• Göğüste
• Meme uçlarının çevresinde
• Göbek deliği çevresinde
• Genital bölge çevresinde
• Kasık bölgesinde
• Kalçalarda
Bebeklerde ve küçük çocuklarda uyuzun yaygın görüldüğü yerler genellikle şunlardır:
• Parmaklar
• Yüz, kafa derisi ve boyun
• Ellerin avuç içleri
• Ayak tabanları
Uyuz olup olmadığımı nasıl anlarım?
Uyuzun en yaygın belirti ve semptomları, özellikle geceleri ortaya çıkan yoğun kaşıntı ve sivilce benzeri (papüler) kaşıntılı döküntüdür.
Alerji ve uyuz nasıl ayırt edilir?
Uyuz, deriye girerek kaşıntıya ve sivilce benzeri kızarıklığa neden olan küçük akarların istilasından kaynaklanır. Uyuz döküntüsü, bir dizi küçük kırmızı noktaya benzer ve genellikle yuva izleriyle birlikte görülür. Uyuzun neden olduğu kaşıntı genellikle geceleri çok daha kötüdür, bu nedenle durum buysa uyuz hastalığından muzdarip olmanız kuvvetle muhtemeldir.
Uyuz nasıl bulaşır?
Uyuz, cinsel temas da dahil olmak üzere yakın cilt temasıyla yayılır. Evcil hayvanlardan uyuz kapma riskiniz yoktur.
Uyuz nasıl tedavi edilir? Uyuz nasıl geçer?
Uyuzun belirtileri görüldükten sonra tedavide amaç, akarları ve yumurtalarını ilaçlı bir krem veya hap ile öldürmektir. Genellikle krem ve losyonlardan oluşan bir tedavi yöntemi belirlenir. Bu krem ve losyonlar, kaşıntının en yoğun olduğu gece saatlerinde boyundan aşağı doğru doğru olmak üzere tüm vücuda uygulanır. Sabah da kişinin duş alması gerekir. Bazı vakalarda oral ilaçlarla birlikte kaşıntı ve diğer semptomları hafifletmek için ek ilaçlar reçete edilebilir. Uyuz tedavisinde doktorun verdiği ilaçların doğru şekilde kullanılması çok önemlidir. Ayrıca uyuz olan kişi dışında temaslı kişilerin de aynı anda tedavi edilmesi gerekebilir.
Uyuzun yayılmasını durdurmak için neler yapılabilir?
Uyuz hastalığının yayılma riskini azaltmak için tedavinin ilk gününde evdeki tüm yatak takımlarını ve giysileri 60 °C veya daha yüksek sıcaklıkta yıkayıp ardından kurutucuya atın. Yıkanamayan giysileri, akarlar ölene kadar 3 gün boyunca kapalı bir torbaya koyun. Ayrıca tedavinin tüm süreci tamamlanana kadar cinsel ilişkiye girmeyin veya yakın fiziksel temasta bulunmayın. Uyuz hastası olan biriyle yatak takımlarınızı, kıyafetlerinizi veya havlularınızı paylaşmayın.
Uyuz kaç günde geçer?
Yetişkinler ve 5 yaş ve üzeri çocuklar tedaviye başladıktan hemen sonra işe veya okula dönebilirler. İlk 24 saat boyunca diğer insanlarla yakın temastan kaçınmak önemlidir. Tedavi uyuz akarlarını kısa sürede öldürse de kaşıntı birkaç hafta devam edebilir.
Akarı görebilir miyim?
Uyuz akarı çok küçüktür, bir iğnenin ucu kadardır ve görülmesi çok zordur. Beyaz ila kremsi beyazdır. Sekiz bacağı ve yuvarlak bir gövdesi vardır, mikroskop altında akarı görebilirsiniz.
Akarlar ne kadar sürede ölür?
Topikal bir krem veya hap ile yapılan bir tedavi uyuza neden olan akarları öldürür. İki haftaya kadar kızarıklık veya kaşıntı yaşayabilirsiniz ancak akarlar genellikle bir doz ilaçtan sonra ölür.
Uyuzdan nasıl korunulur?
Tüm giysileri ve çarşafları yıkayın. Isı akarları ve yumurtalarını öldürür. Tedaviye başlamadan önceki son üç günde kullanılan tüm giysileri, havluları ve yatak takımlarını yıkamak için sıcak, sabunlu su kullanın. Yüksek ısıda kurutun. Evde yıkayamayacağınız eşyaları kuru temizlemeye verin.
Akarları aç bırakın. Yıkayamayacağınız eşyalarınızı kapalı plastik torbalara koyun ve garajınız gibi gözlerden uzak bir yerde bir hafta bekletin. Akarlar yiyecek olmadan birkaç gün sonra ölürler.
Temizleyin ve vakumlayın. Uyuzun yayılmasını önlemek için evinizi temizlemek iyi bir fikirdir. Bu özellikle kabuklu uyuz hastalığı olan kişiler için geçerlidir. Uyuz akarları olabilecek pulları ve kabukları temizlemek için mobilyaları, halıları ve zeminleri vakumlayarak temizlemek önemlidir.
Uyuz belirtileri varsa ne zaman doktora gidilmelidir?
Dermatit veya egzama gibi birçok cilt rahatsızlığı da kaşıntıya ve ciltte küçük şişliklere neden olabilir. Doktorunuz semptomlarınızın tam nedenini bulabilir. Bu nedenle uyuz belirtilerini yaşıyorsanız vakit kaybetmeden bir hekime başvurmalısınız.
