Diyaliz Nedir?
Diyaliz, böbreklerin normal işlevlerini yerine getirememesi nedeniyle kanın zararlı atık ürünlerinden arındırılması işlemidir. Diyaliz, vücuttaki fazla su, elektrolitler ve diğer toksinleri uzaklaştırmak için kullanılır.
Böbrekler, kanı süzerek zararlı atıkları ve aşırı sıvıyı idrar yoluyla vücuttan atarlar. Ancak bazı sağlık sorunları veya hastalıklar nedeniyle böbreklerin normal işlevleri azalabilir veya tamamen kaybolabilir. Bu durumda diyaliz işlemi uygulanarak kan, bir diyaliz makinesi yardımıyla süzülür ve zararlı maddeler vücuttan atılır.
Diyaliz iki şekilde yapılabilir: Hemodiyaliz ve periton diyalizi. Hemodiyaliz, bir diyaliz makinesi yardımıyla kanın temizlendiği bir işlemdir. Periton diyalizi ise, karın boşluğuna yerleştirilen bir kateterle yapılan bir işlemdir. Bu işlem sırasında, karın boşluğuna özel bir sıvı (dializat) enjekte edilir ve sıvı, vücuttaki fazla su ve atık maddeleri emer ve vücuttan atılır.
Neden Diyalize İhtiyaç Duyulur?
Diyalize ihtiyaç duyulmasının en yaygın nedeni, böbreklerin yeterli şekilde çalışamamasıdır. Böbrekler, kanı süzerek vücuttaki zararlı maddeleri ve aşırı sıvıyı idrar yoluyla atarlar. Ancak bazı durumlarda böbreklerin bu işlevleri yetersiz kalır veya tamamen durur. Bu durumlarda, diyaliz yapmak gerekebilir.
Diyalize ihtiyaç duyulabilecek bazı yaygın nedenler şunlardır:
• Kronik böbrek hastalığı: Böbreklerin zamanla işlevlerini kaybetmesi
• Diyabet: Diyabet, böbreklerin zarar görmesine neden olabilir.
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon): Yüksek tansiyon, böbreklerin zarar görmesine neden olabilir.
• Polikistik böbrek hastalığı: Genetik bir hastalık olan polikistik böbrek hastalığı, böbreklerde kitlelerin oluşmasına neden olur ve böbrek fonksiyonlarının yavaş yavaş kaybedilmesine neden olabilir.
• Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, böbreklere zarar verebilir ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Bu faktörlerin yanı sıra, akut böbrek yetmezliği gibi acil durumlarda da diyaliz yapmak gerekebilir. Bu durumlarda, böbrekler hızla hasar görür ve atık maddelerin ve fazla sıvının vücuttan uzaklaştırılması için diyaliz gerekebilir.
Diyaliz Nasıl Gerçekleşir?
Diyaliz, böbreklerin yetersiz çalıştığı durumlarda vücuttaki zararlı maddelerin ve fazla suyun atılmasını sağlayan bir tedavi yöntemidir. Diyaliz, kanın temizlenmesi ve gereksiz sıvının vücuttan atılması için kullanılan bir süzme işlemidir. Hemodiyaliz ve periton diyalizi olmak üzere iki tür diyaliz yöntemi vardır.
Hemodiyaliz:
Hemodiyaliz, diyaliz tedavisi için en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu işlemde, hastanın kanı bir diyaliz makinesine bağlanarak süzülür. Kan, özel bir filtreden geçirilir ve bu süreçte zararlı maddeler, fazla su ve elektrolitler gibi gereksiz maddeler temizlenir. Temizlenen kan, hastanın vücuduna geri verilir. Bu işlem genellikle 4 saat sürer ve haftada 2-3 kez yapılır.
Periton Diyalizi:
Periton diyalizi, diyaliz tedavisi için farklı bir yöntemdir. Bu işlemde, hastanın karın bölgesine özel bir solüsyon verilir. Bu solüsyon, hastanın karın zarından geçerek karın boşluğunda toplanır. Bu süreçte, zararlı maddeler ve fazla su, solüsyonla birlikte dışarı atılır. Periton diyalizi, diyaliz makinesine bağlı kalmadan evde yapılabilen bir yöntemdir. Bu işlem genellikle günde 4-5 kez tekrarlanır.
Her iki diyaliz yöntemi de hastaların kanındaki zararlı maddeleri ve fazla suyu temizler. Hemodiyaliz, hastanın hastanede bir diyaliz biriminde kalması gerektiği için bazı hastalar için zor olabilirken, periton diyalizi daha rahat bir seçenek olabilir. Diyaliz tedavisi, hastanın tıbbi durumuna ve ihtiyaçlarına göre özelleştirilir.
Diyaliz Biriminde Neler Yapılır?
Diyaliz birimleri, diyaliz hastalarının tedavi edildiği ve diyaliz işleminin gerçekleştirildiği özel merkezlerdir. Diyaliz birimlerinde, hastaların tedavisi, sağlık çalışanları tarafından takip edilir ve gerektiğinde tedavi planları değiştirilir.
Diyaliz birimlerinde, hastaların diyaliz işlemi öncesinde ve sonrasında aşağıdaki işlemler yapılır:
• Hasta değerlendirmesi: Diyaliz birimine başvuran hastaların, tıbbi geçmişleri ve mevcut durumları hakkında bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirme, uygun tedavi planlarının belirlenmesine yardımcı olur.
• Kan testleri: Diyaliz hastalarının kan testleri, diyaliz işleminin öncesinde ve sonrasında yapılır. Kan testleri, böbrek fonksiyonlarının takibi ve diyaliz tedavisinin etkinliğinin izlenmesi açısından önemlidir.
• Diyaliz işlemi: Diyaliz hastaları, diyaliz makinesine bağlanarak tedavi edilirler. Hemodiyaliz, periton diyalizi veya diğer diyaliz yöntemleri kullanılabilir. Bu işlem sırasında, kanın temizlenmesi ve fazla suyun vücuttan atılması sağlanır.
• İlaç tedavisi: Diyaliz hastaları, diyaliz işlemi sırasında veya sonrasında, kan basıncını düşürmek, aneminin (kansızlığın) düzeltilmesi, kemik erimesinin durdurulması, kanın setlerde pıhtılaşmasının önlenmesi gibi diğer tıbbi durumları tedavi etmek için ilaçlar alabilirler.
• Beslenme desteği: Diyaliz hastalarının beslenme ihtiyaçları, diyaliz biriminde takip edilir ve diyetisyenler tarafından özel diyet planları hazırlanır.
• Psikososyal destek: Diyaliz birimleri, hastaların psikososyal ihtiyaçlarını da karşılamaya çalışırlar. Bu amaçla, hastalar için psikolojik destek ve sosyal hizmetler sağlanabilir.
Diyaliz birimleri, hastaların rahat etmeleri ve tedavi sürecinin en iyi şekilde geçmesi için gerekli olan tüm imkanları sağlarlar.
