Sağlık sisteminin ayrılmaz parçalarından biri olan klinik eczacılık, ilaçlar ve insanlar arasındaki ilişkinin tüm yönlerini kapsayan bir alandır. Sağlık sorunlarıyla mücadelede en önemli araçlardan biri olan ilaçların güvenli ve etkili kullanımı, temel olarak klinik eczacılığın kapsamı içerisine girer.

Aynı şekilde, ilaçların sebep olabileceği sorunların saptanması ve yönetilmesinde de klinik eczacılık son derece kritik bir rol oynar. Bu yönüyle klinik eczacılık; sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde sürmesini sağlarken, aynı zamanda gelişimine de katkıda bulunur.

Klinik Eczacılık Nedir?

Klinik eczacılıkta, ilaçların dağıtımı ve siparişi yerine klinik senaryolar söz konusudur. Tıbbi ilaç, cihaz ve diğer tüm ürünlerin içeriğindeki materyallerden önerilen doz miktarına, hasta bakımının optimize edilmesinden ilaçların olası zararları ve yan etkilerinin araştırılmasına kadar pek çok konu klinik eczacılık başlığı altında yer alır.
Klinik eczacılığın diğer eczacılık türlerine kıyasla en önemli farkı, her koşulda hasta yararının öncelik olarak belirlenmesidir. Hastanın ilaç kullanımını sağlığı açısından en optimal şekilde düzenlemek ve hastanın bunun için eğitilmesi gibi konular, klinik eczacılığın kapsamı içerisinde değerlendirilebilir. Bu açıdan, her tıbbi tedavi sürecinde klinik eczacılığın da yer aldığını söylemek mümkündür.

Klinik Eczacılık Neden Önemlidir?

Dünya genelinde 1940’lı yıllara değin geleneksel eczacılık hakim olmuş; ancak 40’lı yıllardan sonra gelişmeye başlayan ve özellikle 1970’ten sonra hız kazanan ilaç endüstrisi, eczacılığın da farklı kollara ayrılmasını beraberinde getirmiştir.
İlaç üretiminin büyük firmalar tarafından yürütülmeye başlaması, eczacılara duyulan ihtiyacı giderek azaltmasına karşın duruma hastaların perspektifinden bakan bir hizmet ihtiyacını doğurmuştur. Zira hastanın kişisel bilgileri, geçmişte yaşadığı sağlık sorunları, daha önce görmüş olduğu tedaviler hesaba katılmalı ve yeni bir tedavinin kullandığı diğer ilaçlarla uyumlu olması şarttır.

Klinik Eczacının Görevleri Nelerdir?

Klinik eczacılar, bir hastane bünyesinde çalışabilecekleri gibi serbest eczane, evde bakım hizmetleri, özel klinikler, ilaç endüstrisi ve bakım evleri gibi alanlarda da çalışabilir. Bununla birlikte, klinik eczacılar oldukça geniş bir görev tanımına sahiptir. Bu görevlerden bazıları şunlardır:

• İlaç tedavisini değerlendirerek, hastanın kendisine ya da doktoruna duruma uygun önerilerde bulunmak,
• İlaçların güvenli ve efektif kullanımına dair ispata dayalı bilgiler sağlamak,
• İlaç tedavisi ile yönetilebilecek sağlık sorunlarını tanımak,
• İlaç kullanımı sırasında hastanın sağlık durumundaki ilerlemeleri takip etmek ve gerektiğinde değişiklik için önerilerde bulunmak,
• Hastalara ilaç kullanımına yönelik bilgi vermek; hastaları eğitmek ve doğru dozajda, etkili bir ilaç kullanımı için hastayı yönlendirmek,
• İlaç kullanımında ortaya çıkabilecek olası hataların önüne geçmek,
• Hastanın mevcut sağlık koşullarını, kullandığı diğer ilaçları ve diğer tüm etkenleri göz önüne alarak sağlığı açısından en doğru ilaçları almasını sağlamak,
• Hastane ve ameliyathanelerde hasta bakımına yardımcı olmak,
• Yönetim organlarının ilaç endüstrisi ve eczacılık mesleğinin gelişimine destek olması ve denetlemesi için gereken çalışmaları yapmak.

Klinik Eczacılara Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?

Hastaların bireysel olarak klinik eczacılara danışıp, bilgi alması da mümkündür. Hastalar, klinik eczacılardan;

• Astım, yüksek tansiyon, artrit ya da tip 2 diyabet gibi uzun süreli sağlık sorunları söz konusu olduğunda ilaçların etkenliği hakkında,
• Kullandıkları ilaçların olası yan etkilerine karşı ve kullanılan tüm ilaçların birbirleriyle uyumluluğunun sağlanması için,
• Uzun süreli ilaç kullanımında, ilacın etkenlik seviyesine göre doz ayarlaması için,
• Hastanede yatılı tedavinin ardından, taburcu edilirken devam edilecek ilaçlar hakkında bilgi ve destek alabilir.

Klinik eczacılar aile hekimleri veya uzman doktorların yerine geçmez; bir danışma sonrasında, klinik eczacı gerek duyulduğunda hastayı bir hekime sevk eder. Kullanılan ilaçlar arasındaki ilişkinin analiz edilerek olumsuz etkileşimlerin ortadan kaldırılması için ise hekimler de hastaların klinik eczacılardan destek almasını uygun görebilir.