Laboratuvar Nedir?
Her sağlık kuruluşu; teşhis ve tedavi sürecini doğru şekilde gerçekleştirmek için bünyesinde yer alan laboratuvarlardan yararlanır. Test örneklerinin titizlikle analiz edildiği laboratuvarlardan çıkan sonuçlar, hastalık şüphesinin tanı aşamasına gelebilmesi için gerekli olan bütün verileri sağlamaktadır. Bu sayede hem kişilerde oluşan hastalıkların tespit süreci oldukça kısalır hem de sağlanan imkânlar sayesinde uzmanların tedavi sürecinde kullanacağı yönteme karar verme aşamasını doğrudan etkiler.
Doktor aracılığıyla ya da hastanın bizzat kendisinden alınan kan, idrar ve dışkı gibi örnekler, son teknoloji cihazlarla donatılan laboratuvar birimine gönderilmektedir. Cihazların yanı sıra laboratuvar uzmanları tarafından da titiz bir şekilde incelenen örnekler, inceleme sonucunda hastalığın tespitini kolaylaştıracak bazı değerler vermektedir. Testler sonucunda ortaya çıkan bu değerler ışığında ise birim hekimi tarafından hasta için uygulanacak en uygun tedavi belirlenir.
Günümüzde uluslararası alanda kabul görmüş kriterlere ve kalite kontrol standartlarına bağlı olarak faaliyet gösteren laboratuvarlar, bu sayede hasta hakkında kesin ve doğru sonuçlar vermektedir. Aynı zamanda veri bankası işlevini de gören laboratuvarlar, test örneği alınan hastaların sonuçlarını bünyesinde depolamaktadır. Böylece her test değeri için bir referans değeri oluşturulmakta, hekimin test parametrelerini doğru şekilde yorumlamaları sağlanmaktadır. Ayrıca test laboratuvarlarında kullanılan cihazlar da testlerin güvenilirliğini sağlamak için en güncel teknolojik regülasyonlara uyumluluk göstermektedir.
Sürekli test örneği sirkülasyonunun yaşandığı laboratuvar biriminin hijyen koşulları da daima ön planda tutulmaktadır. Test örneği almak için kullanılan cihazlar sürekli olarak dezenfekte edilmekte, örneklerin saklandığı kutular ise hijyen standartlarının maksimum seviyede tutmak için tek kullanımlık olarak kullanılmaktadır. Böylece test laboratuvarında bulaşıcı hastalıklar gibi çok kolay bir şekilde yayılabilecek olumsuz durumların önüne geçilmektedir.
Laboratuvar ortamında sonuçlandırılan testler; pek çok hastalığın erken tanı, teşhis ve tedavisi hakkında büyük bir önem arz etmektedir. Günümüzde test niteliklerinin ve kriterlerinin olumlu yönde seyretmesi, hastalara test sonuçları hakkında güven vermektedir. Bu güvenin bir diğer nedeni de test laboratuvarlarının hazırladığı sonuçların dijital ortamda kolayca doğrulanabilmesinden kaynaklanmaktadır. Laboratuvar test sonuçları hekim tarafından doğrulanması için dijital ortama aktarılmakta, böylece sonuç çıktısı gibi fiziksel baskıların bekleme süresi de tamamen ortadan kalkmıştır.
Laboratuvar Hangi Hastalıklara Bakar?
Laboratuvar biriminin test değerlendirme kapsamı, hemen hemen bütün sağlık birimlerinin test isteklerini içerisine almaktadır. Biyokimya, hormon, tümör belirteçleri, hematoloji, seroloji, mikrobiyoloji, kadın doğum, genetik, enfeksiyon ve gastroenteroloji başta olmak üzere pek çok tıbbi alanda testler gerçekleştirilmektedir. Yapılan testler, %100'e yakın doğruluk oranına sahip olduğu için tıbbi açıdan kesin doğruluğu vermektedir.
Biyokimya testleri; kan, idrar ve gaita (dışkı) üzerinden alınan örnekleri analiz edip hekimlere tanı koyma amacıyla yardımcı olmaktadır. Bu testler kapsamında biyokimya laboratuvar testleri başta olmak üzere idrar testleri, dışkı testleri, karaciğer uyum testi, böbrek değerleri ölçümü, lipit testleri, hormonal testler ve uyuşturucu madde kullanımı gibi çeşitli veriler alınabilmektedir.
Hormon testleri de laboratuvar kapsamında incelemesi yapılan önemli testler arasında yer almaktadır. Vücudun işleyişinde önemli bir rol oynayan hormonlar, metabolizmanın doğru gelişimi ve sağlıklı bir vücut formu için çok önemlidir. Laboratuvar kapsamında gerçekleştirilen bazal hormon testleri, hormon temelli pek çok hastalığın erken teşhisinde kritik rol oynamaktadır. Bunun yanı sıra hormonları etkileyen hastalıkların takibinde de hormon testleri istenebilmektedir.
Hematoloji testleri, kan hastalıklarının tespiti ve tedavi aşamalarının belirlenmesi konusunda hekimlere yardımcı olmaktadır. Lösemi, Akdeniz anemisi, kemik iliği hastalıkları ve trombosit kaynaklı şikayetler için uygulanan hematoloji testleri aracılığıyla hızlı ve kesin doğruluk oranına sahip sonuçlar elde edilmektedir. Öte yandan, lösemi gibi sürekli olarak durum takibi isteyen hastalıkların ilerleme ya da gerileme gibi evre takibi de yine hematoloji testleri yardımıyla yapılmaktadır.
Enfeksiyon ya da kan yoluyla bulaşan hastalıkların tespiti ve tedavi kontrolü için kullanılan testlere seroloji testi adı verilmektedir. AIDS ve Hepatit gibi kan hastalıkları şüphesiyle başvuran hastalara ilk olarak seroloji tetkikleri uygulanmaktadır. Bunun en önemli nedeni ise kanda bulunan antikor sayısında olağanüstü bir düşüş olup olmadığının tespit edilmesidir. Seroloji testleri sayesinde kandaki antikor oranı çok kısa bir süre içerisinde öğrenilmektedir. Ayrıca bu testler serum kalitesini ölçmek için de tercih edilmektedir.
Kadınlarda gebelik ve doğum sonrası sürecin takibi, yapılan laboratuvar testleri ile kontrol altına alınmaktadır. Uzman hekim tavsiyesi üzerine yapılan ikili tarama, üçlü tarama ve dörtlü tarama testleri, laboratuvar üzerinden analiz edilmektedir. Bu testlerin yanı sıra anne ve bebek sağlığını kontrol etmek için yapılan hemen hemen bütün testler de yine laboratuvar aracılığı ile sonuçlandırılmaktadır. Vitamin testi, folik asit testi, kan uyuşmazlığı testi gibi detaylı analiz isteyen testler, bu kapsam içerisinde yer almaktadır.
Karaciğer, bağırsak, safra kesesi, mide, yemek borusu ve pankreas gibi sindirim sistemi organlarını kapsayan analiz ve tetkikler, gastroenteroloji testleri kapsamında yer almaktadır. Kabızlık, ishal, kusma, mide ağrısı ve reflü gibi şikayetler ile hastaneye müracaat eden bir hastaya ilk olarak gastroenteroloji testleri uygulanmaktadır. Bu testler, hastalığa doğru tanı konulması ve tedavi sürecinin eksiksiz şekilde tamamlanması için çok önemlidir. Dolayısıyla hekimler, kesin doğruluk oranına sahip gastroenteroloji test sonuçlarına bakarak hastalığın tanımı ve seyri konusunda görüş belirtmektedir.
Kadınların düzenli olarak yaptırması önerilen mamografi ve rahim ağzı testleri de laboratuvarlar aracılığıyla incelenmektedir. Laboratuvar teknisyeni tarafından mikroskop yoluyla incelenen örnekler, kişinin hücrelerinde olağan dışı bir hücre hareketliliği olup olmadığını saptamaya yarar. Testin pozitif olması durumunda ise daha detaylı tetkikler, laboratuvar ortamında kapsamlı bir incelemeye tabi tutulmaktadır.
