Romatoloji Nedir & Ne Demek?

Romatoloji, eklemleri, kasları, kemikleri ve kan damarlarını etkileyen inflamatuar koşulların teşhis ve tedavisinde görev alan tıp bölümüdür. İç hastalıkları alt uzmanlık dalıdır. 

Genellikle immün (bağışıklık) sisteminin uygun çalışmamasından kaynaklı olarak meydana gelen romatizmal iltihabi hastalıklar ile iskelet-kas sistemi hastalıkları romatolojinin alanına girer. Diğer bir deyişle romatoloj, eklemler, yumuşak dokular ve kalıtsal bağ dokusu gibi alanların hastalıkları ile ilgilenmektedir. Bu hastalıkların teşhis ve tedavisi ile ilgilenen, bu alanda uzmanlaşan kişilere "romatolog" denilmektedir.

Halk dili ile romatizma olarak bilinen hastalık, eklemler ve kaslar ile bunları birleştiren bağlarda yaşanan ağrılardır. Bu ağrılar bazen şişlik ve şekil bozukluğuna neden olabilir. Romatizmal hastalıklar, iltihabî olanlar ile olmayanlar olarak sınıflandırılabilir. İltihabî olmayan romatizmal hastalıklar, halk arasında kireçlenme olarak bilinen ve en sık karşılaşılan romatizmal hastalıklardır. Bunlar genellikle osteoartrit (dejeneratif eklem hastalıkları), sırt, kol, boyun ve bacak yumuşak dokularında ağrı ile birlikte devam eden yumuşak doku romatizmaları (fibromiyalji, tendinit, miyalji) olarak bilinir. Ayrıca bel boyun fıtığı, bel kayması, omurga darlığı diğer iltihaplı olmayan romatizmal hastalıklardır.

Genel olarak romatoloji, tüm romatizmal hastalıkların oluşum nedenlerini, fiziksel, çevresel ya da genetik etkenlere bağlar. Romatizma nedeni ile ortaya çıkan her türlü şekil bozuklukları, şişlik ve ağrılar romatoloji bilimi içerisinde tanılanır ve tedavi edilir. 200'ü aşkın romatizmal hastalık bulunmakta ve kendilerini çok farklı şekilde göstermektedir. Hastalığın boyutu çok daha kapsamlı bir form alabilir. Şüphesiz, hastanın hekime gitmesine neden olan en önemli şikayet, hastalığın bulunduğu alanda yaşanılan ağrıdır. Zira romatolojik hastalıkların en ciddi belirtilerinden biri hafiften başlayarak, giderek şiddetlenen ağrılardır. Ancak bu konuda unutulmaması gereken şudur ki, ağrının çoğu zaman geri plânda olduğu, bazen de hiç ağrıya neden olmayan romatolojik hastalıkların varlığıdır.

Romatizmal hastalıkların tedavisinde romatolog ile birlikte Ortopedi uzmanı, Dahiliye uzmanı, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı, beyin cerrahi uzmanı, Cildiye uzmanı birlikte çalışır. Çocuklarda görülen romatizmal hastalıklarda ise Nefroloji ve İmmünoloji bölümleri ile iş birliği yapılmaktadır.

Romatolojinin alt uzmanlıkları şunlardır:

• İnflamatuar olmayan dejeneratif eklem koşulları,
• Kronik ağrı,
• Otoimmün ve inflamatuar durumlar,
• Yumuşak doku hastalıkları,
• Gençlerde ve çocuklarda romatizmal koşullar,
• Kemik yapısını etkileyen metabolik bozukluklar.

Romatoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Romatoloji bölümünün temel çalışma alanı yumuşak doku, eklem, kalıtsal bağ doku rahatsızlıkları ile otoimmün koşullarıdır. Romatolojinin yaygın olarak baktığı hastalıklar şunlardır:

İnflamatuvar romatolojik hastalıklar: Romatoid artrit, Ankilozan spondilit, Sedef romatizması, GUT, 

İnflamatuvar Bağ dokusu hastalıkları: Sistemik lupus eritematozus, dermatomiyozit, polikondrit, karma bağ dokusu hastalığı, polimiyozit, sarkoidoz, skleroderma, sjögren sendromu,

İnflamatuvar damar hastalıkları: Dev hücreli vaskülit, Takayasu Vasküliti, Granulomatöz polianjiitis

Otoinflamatuvar  Hastalıklar: Ailesel akdeniz ateşi, Behçet sendromu

Yumuşak doku hastalıkları: Bel ağrısı, tenis ya da golfçü dirseği, olekranın bursit, fibromiyalji.

Kemikleri etkileyen hastalıklar: Osteoporoz, osteomalazi, renal osteodistrofi, fluorosis, raşitizm.

Genetik eklem bozuklukları: Ehlers-Danlos sendromu, Marfan sendromu, Akondroplazi, aşırı uzayan eklemler.

Sinir sıkışmaları: Servikal radikülopati, Karpal tünel sendromu, siyatik.

Romatolojik Hastalıkların Başlıca Belirtileri

• Eklem şişliği, ağrı, sertlik, kızarıklık, yanma ile görülen iltihap,
• Hassasiyet,
• Eklemde hareket zorluğu,
• Eklemde deformasyon,
• Sabahları görülen tutukluk ve sertlik,
• Nedeni belli olmayan ateş,
• Derin nefes almada yaşanılan güçlük,
• Ağız kuruluğu, göz kuruluğu
• Ağız içi ve genital bölgede çıkan yaralar
• Tekrarlayan nedeni belli olmayan kasın ağrıları
• Göz de yanma, kızarma, bulanık görme
• Aşırı saç dökülmesi, yüzde kızarıklık, ellerde ısı ile değişen renk değişikliği,
• Kalıcı eklem ağrısı,
• Vücuda yayılan ağrı ve acı hissi,
• Sindirim sistemi şikayetleri ve aşırı kilo kaybı,
• Kas kaybı,
• Nörolojik belirtiler (baş ağrısı, kollarda ve ellerde uyuşma, baş dönmesi)
• Böbrek fonksiyonlarında azalma.

Romatoloji Muayenesi

Romatologlar, muayene aşamasında ilk önce hastanın aile öyküsü ile tıbbî geçmişi hakkında sorular sorar. Varsa daha önceden yapılan test ve tahlilleri inceler. Ardından vücutta iltihap olup olmadığına dair fizik muayene yapar. Ağrılı, sert ve şişmiş tüm eklemleri, kemik ve kas dokularını inceler. Tedavi plânlaması için MR taraması, kan testi ya da radyolojik taramalar istemektedir.

Romatoloji Testleri

Romatoloji bölümünde yapılan bazı önemli testler ve detayları şunlardır:

Sedimentasyon: Kanda ölçülerek inflamasyon tespit edilir. Romatolojik hastalıklar dışında başka hastalıklarda da yükselir. Vücuddaki inflamasyonda geç yükselir ve inflamasyon geçince geç normale döner.

Romatoid faktör: Romatizmal birçok hastalık da tespit edilir. Romatoid artrrit, sistemik lupus eritematozus, sjögren sendromunda pozitif bulunur.

Anti CCP: Eklem ağrısı, şişliği ve hareket kısıtlığı bulunan bir hastada bu testin yüksek olması romatoid artrit anlamına gelir.

Antinükleer Antikor (ANA) Testi: Bağ dokusu hastalıkları ya da lupus gibi önemli otoimmün bozuklukları olan hastalarda, genellikle kanda görülen antikorların seviyelerini tespit eden testtir.

C-Reaktif Protein (CRP) Testi: Kanda bulunan CRP seviyesini ölçerek, inflamasyon derecesini tespit etmeye yarayan basit bir kan testidir. İltihaplanmaya neden olan herhangi bir hastalıkta, ya da romatoid artrit görülmesi durumlarında kandaki protein seviyeleri genellikle artmaktadır.

HLA B 27: Bu gen testi Spondiloartropatili hastlarda yüksek tespit edilir.

Görüntüleme yöntemleri: Eklem veya kaslarda oluşan değişiklikleri görüntülemek amacıyla Ultrasonografi, manyetik rezonans yöntemleri kullanılır.

Minör tükrük bezi biyopsisi: Özellikle sjögren send tanısı koymak ve diğer hastalıkları dışlamak üzere romatolog tarafından yapılır

Romatoloji Tedavi Yöntemleri

Romatologlar, hastalığa bağlı ağrıları yönetmek, iltihabı azaltmak ve hastanın yaşam kalitesini artırmak amacıyla tendon ve eklemlere yönelik girişimsel metotlar uygulayabilir. Ayrıca fizik tedaviden ve ilaçlardan da faydalanılmaktadır. Bu kapsamda sıklıkla uygulanan yöntemler İlaç tedavisi, eklem aspirasyonları ve enjeksiyonları ve fizik tedavidir.