Meslek Hastalıkları Nedir? Neden Önemlidir?
Meslek hastalıklarını, diğer hastalıklardan ayıran en önemli özelliği, ortaya çıkma nedeninin ‘üretim’den kaynaklanmış olmasıdır. 506 sayısı SSK Kanunu, meslek hastalığını, ‘Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ve ruhi arıza halleridir’ biçiminde tanımlanır.
Ülkeler arasında değişmekle birlikte, her yıl, bin işçiden 4 ila 12’sinde yeni meslek hastalığı olgusu belirlenmektedir. Ülkemizde son on yılda, yüz binde 3-7 arası meslek hastalığı tespit edilmiştir. Bu veriler, meslek hastalığına yakalanmış çok sayıda çalışanın hastalığının tespit edilemediği ya da meslek hastalığı olarak değerlendirilmediğini göstermektedir.
En çok görülen meslek hastalıkları
Uzun süre solunan mineral tozların akciğerde birikmesiyle oluşan pnömokonyozlar, kurşun zehirlenmesi ve kimyasallara bağlı zehirlenmeler Türkiye’de en sık görülen meslek hastalıklarıdır. Dünyanın aksine, kas iskelet sistemi ve deri hastalıkları ülkemizde çok az tespit edilmektedir.
İşyerindeki çalışma koşulları bazı hastalıkları tetikler. Sözgelimi, bir kalp hastasının, sıcak karşısında, fırın, ocak gibi aşırı sıcak ortamlarda ya da yüksek enerji gerektiren ağır işlerde çalışması, hastalığının ilerlemesine neden olur.
Bu tip hastalıklar ‘işe bağlı hastalıklar’ olarak adlandırılır. Çünkü yapılan iş, hastalığın gelişimini hızlandırmaktadır. Alınacak önlemlerle bu ilerleme hızı yavaşlatılabilir ya da tamamen ortadan kaldırılabilir. Bu ve benzeri riskler değerlendirilerek risk analizi yapılmalı, çalışanın sağlığı korunmalıdır. Ancak tamamen üretimin doğasında kaynaklanmakla birlikte her hastalık meslek hastalığı sayılmaz. Sözgelimi, savaş ve çatışmaları izleyen gazetecilerin karşı karşıya kaldıkları ‘stres’, onlar için bir meslek hastalığı olarak kabul edilmemektedir.
Meslek hastalıklarının sınıflandırması
Meslek hastalıklarının sınıflandırılmasında çeşitli öneriler benimsenmiş olmakla birlikte, aşağıdaki sınıflandırma en kullanışlısıdır:
1- Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları
Ağır metaller
Aromatik ve alifatik bileşikler
Gazlar
Akciğer ödemi, bronşit, astım, kalp, çarpıntı, karaciğer rahatsızlıkları, solunum yolu rahatsızlıkları, baş dönmesi, reflekslerde yavaşlama, görme bozukluğu gibi rahatsızlıklar kimyasal kaynaklı meslek hastalıklarına yol açabilir. Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları
2- Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları
Gürültü ve sarsıntı
Tozlar
Sıcak ve soğuk ortamda çalışma
Düşük ve yüksek basınçta çalışma
Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)
Geçici ya da kalıcı sağırlık, duyma kaybı, bazı uzuvlarda (parmak gibi) hassasiyet kaybı, iltihaplanma, slikoz, asbestoz, berillioz, bisinoz, varis, fıtık, bel ve omurga hastalıkları bu grupta sayabileceğimiz hastalıklardır.
3- Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları
Bakteriler
Virusler
Şarbon, tetanoz, bruselloz, akciğer tüberkülozu, leptospiroz, kancalı bağırsak kurdu bakteri ve virüs kaynaklı hastalıklara örnek olarak verilebilir.
4- Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları
Manik deperesif hastalıklar ve depresyon başlıca psiko sosyal kaynaklı meslek hastalıklarıdır.
Meslek hastalıklarının önlenmesi için alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Önce o işyerindeki tehlikeler saptanmalıdır.
Tehlikelerin giderilmesi ya da minimize edilmesi için alınabilecek önlemler varsa mutlaka alınmalıdır.
İşçiler, olası tehlikeler ve hastalık belirtileri üzerine eğitilmeli, düzenli uyarı yapılmalıdır.
Erken tanı için periyodik muayene ve biyolojik-çevresel ölçümler yapılmalıdır.
Çalışma ortamı ve çalışma süresi eldeki bulgulara göre yeniden düzenlenmelidir.
