Öksürük, vücudun üst (boğaz) ve alt (akciğer) solunum yollarından tahriş edici maddeleri uzaklaştırma yolu olan doğal bir reflekstir. Öksürük vücudun sağlıklı kalmasına ve kendini korumasına yardımcı olur. Ara sıra görülen öksürük normaldir ancak süreklilik gösteren öksürük tıbbi bir sorunun belirtisi olabilir.
Öksürük çeşitleri nelerdir?
Akut öksürük
Üç haftadan az sürer
Kronik öksürük
Sekiz haftadan (çocuklarda dört hafta) uzun sürer
Subakut öksürük
Enfeksiyon geçirdikten sonra devam eden ve üç ila sekiz hafta sürer
İnatçı (geçmeyen) öksürük
Tedaviye yanıt vermeyen kronik öksürüktür.
Öksürük neden olur?
Öksürüğün bazı nedenleri şunlardır:
• Akut öksürük
• Nezle, soğuk algınlığı
• Grip
• Tahriş edici bir maddenin (duman, toz, kimyasallar, yabancı bir cisim) solunması
• Akciğer iltihaplanması
• Boğmaca
Kronik öksürük
• Alerjiler
• Astım (çocuklarda en sık görülen)
• Bronşit
• Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH)
• Burun akıntısı
Diğer öksürük nedenleri;
• Akut sinüzit
• Bronşektazi (Akciğerlerdeki hava yollarının genişleyerek aşırı mukus birikimine yol açan ve akciğerleri enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getiren bir rahatsızlık)
• Bronşiolit (Özellikle küçük çocuklarda)
• Boğulma
• Kronik sinüzit
• KOAH
• Koronavirüs hastalığı (COVID-19)
• Krup (Özellikle küçük çocuklarda)
• Kistik fibrozis
• Amfizem
• Kalp yetmezliği
• Larenjit
• Akciğer kanseri
• Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri adı verilen ilaçlar
• Üst solunum yolu ve yutma kaslarının koordinasyonunu zayıflatan nöromüsküler hastalıklar
• Akciğer embolisi
• Solunum sinsityal virüsü (RSV, özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarına yol açan bir virüs)
• Sarkoidoz (Vücudun herhangi bir yerinde küçük iltihaplı hücre topluluklarının oluşabildiği bir durum)
• Tüberküloz
Öksürük nasıl oluşur?
Öksürük mukus, mikrop veya toz gibi şeyler boğazınızı ve solunum yollarınızı tahriş ettiğinde vücudunuzun verdiği otomatik bir reflekstir. Hapşırma veya göz kırpma gibi diğer reflekslere benzer şekilde öksürme de vücudunuzun korunmasına yardımcı olur.
Öksürüğü en çabuk ne keser?
Öksürüğü doğal yollarla hafifletmek ya da tamamen kesmek için aşağıdaki önerilerden faydalanabilirsiniz;
• Bol bol su içmek
• Tavuk suyu çorba
• Bitki çayları
• Sıcak suyun içerisine 1-2 tatlı kaşığı bal ve limonla birlikte içmek
• Ilık suya tuz katarak gargara yapmak
• Sıcak duş almak
• Boğaz pastili emmek
• Buharlı nemlendirici solumak
Gece öksürük krizine ne iyi gelir?
• Sıcak içecek içmek,
• Ballı ılık süt veya bitki çayları tüketmek,
• Nemli bir odada uyumak,
• Başı yüksek tutmak,
• Yatmadan önce gargara yapmak.
Hırıltılı öksürük nasıl geçer?
Hırıltılı öksürük viral bir enfeksiyon, astım, alerji ve bazı durumlarda daha ciddi tıbbi komplikasyonların tetiklediği bir durumdur. Hırıltılı öksürüğün tedavisi nedene ve şiddetine bağlıdır, ancak genellikle evde tedavileri ile yönetilebilir. Bunlardan bazıları;
• Bal (Yatmadan önce 1,5 tatlı kaşığı bal almak öksürüğü hafifletebilir.)
• Bitkisel çaylar (Ballı ılık bir çay rahatlatıcı olabilir)
• Bol su (Bronşit gibi hastalıklarda bol miktarda su tüketmek, akciğerlerdeki mukusu önleyebilir)
Balgamlı öksürüğe ne iyi gelir?
Balgamlı öksürük grip ve soğuk algınlığı gibi enfeksiyonların bir belirtisidir. Balgamın diğer adı mukustur.
Balgamlı öksürüğe aşağıdakiler iyi gelebilir:
• Nemlendirici kullanın (Evinizdeki havayı nemli tutmak, akciğerlerinizdeki balgamın gevşemesine ve öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir)
• Bol su tüketmek (Mukusun incelmesine ve yardımcı olmak için bol su için)
• Tuzlu suyla gargara (Bir bardak ılık suya 1/2 yemek kaşığı tuz ekleyerek gargara yapın)
• Reçetesiz satılan balgam söktürücüler (Balgam söktürücüler balgamınızı incelterek öksürmenizi kolaylaştırır)
• Okaliptüs veya nane yağı kullanın (Sıcak suyun içerisine okaliptüs ya da nane yağı damlatarak derin nefesler almak, göğsünüzdeki balgamı gevşetmeye yardımcı olabilir. Bu ürünleri etikette açıklandığı gibi kullanın.)
• Sıcak duş (Sıcak su ile duş alırken buharı derin derin içinize çekin)
• Bitki çayları içmek (zencefil, kekik ya da karanfil gibi bitki çayları tüketmek mukusun (balgamın) parçalanmasına yardımcı olur)
• Bal yemek
Gıcık şeklinde olan öksürük nasıl geçer?
Boğazdaki gıdıklamanın sinüzit, dehidrasyon ve iltihaplanma gibi birçok nedeni olabilir. Tedavi nedene bağlı olacaktır, ancak hafifletmek için limonlu sıcak çay, boğaz pastili veya daha fazla dinlenme önerebilir.
Alerjik öksürük nasıl ayırt edilir, nasıl geçer?
Öksürük genellikle kurudur yani mukus çıkarmaz. Alerji öksürüğü, boğazın arkasında sürekli bir gıdıklanma veya tahriş gibi hissedilebilir. Bu tip öksürük, tedavi edilene veya siz onu tetikleyen alerjeni ortadan kaldırana kadar devam eder. Doktorunuzun uygun görmesi durumunda oral antihistaminiklerle başlanabilir.
Sürekli (kronik) öksürük nasıl iyileşir?
Kronik öksürüğe neyin sebep olduğunu bulmak, etkili tedavi için çok önemlidir. Birçok durumda, kronik öksürüğünüze birden fazla altta yatan durum neden olabilir.
Çocuklarda öksürük nasıl geçer?
Çocuğunuzun beslenmesi, içmesi, yemesi ve nefes alması normalse ve hırıltı yoksa, öksürük genellikle endişelenecek bir durum değildir. Bal ve limonlu çay öksürüğünü hafifletebilir.
Virüslerin neden olduğu soğuk algınlığının neden olduğu öksürükler, özellikle de çocuğun ardı ardına soğuk algınlığı geçirmesi durumunda haftalarca sürebilir. Astım, alerji veya sinüslerde veya solunum yollarında kronik bir enfeksiyon da kalıcı öksürüğe neden olabilir. Çocuğunuzun 3 hafta sonra hala öksürüğü varsa varsa mutlaka doktora görünmelidir.
Bebeklerde öksürük tedavisi
Bebeğinizin burnu tıkalı olduğunda, nefes alma, uyuma ve yemek yeme konusunda zorluk çekebilir. Tuzlu burun damlaları burunlarındaki mukusu inceltebilir ve şişmiş hava yollarını daraltabilir. Bunları günde iki veya üç kez kullanmak öksürüğe de faydalı olabilir. Ayrıca bu dönemde sıvı tüketimi de arttırılmalıdır.
Öksürük bebeğe zarar verir mi?
Bebek amniyon sıvı ile çevrili olduğu için öksürük şiddetli olsa da bebeğe hiçbir zararı bulunmaz. Ancak tedavi edilmediği takdirde, hamilelikte öksürüğe neden olan bir hastalık bebeğe zarar verebilir.
Hamilelikte öksürük tedavisi evde nasıl yapılır?
• Bol sıvı tüketin
• Bir nemlendirici kullanın
• Limon ve balla çay veya sıcak su için
• Boğaz ağrısıyla birlikte gelen öksürük için ılık tuzlu suyla gargara yapın
• Öksürük burun akıntısı veya tıkanıklığından kaynaklanıyorsa tuzlu damla kullanın
İnatçı öksürüğün yaygın nedenleri nelerdir?
• Viral solunum yolu enfeksiyonunun ardından oluşan öksürük.
• Astım
• Devam eden sinüzit veya burun akıntısına bağlı öksürük
• Alışkanlık
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Boğmaca gibi enfeksiyonlar
Öksürüğe ayrıca şunlar da neden olabilir:
• Akciğer kanseri veya gırtlak kanseri
• Bronşektaz
• Verem ve diğer kronik enfeksiyonlar
• Kistik fibrozis
• Silikozis
Öksürüğün diğer nedenleri şunlardır:
• Reflü
• Obstrüktif uyku apnesi
• Kalp yetmezliği
Öksürük için ne zaman doktora başvurmalı?
Öksürüğe eşlik eden hırıltı, ateş, titreme, sarı, yeşil ya da kanlı balgam, boğuluyormuş hissi, nefes almada güçlük gibi belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
