Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) motor nöron denilen istemli kas hareketlerinden sorumlu sinir hücrelerinin hastalığına bağlı ortaya çıkan bir nörolojik hastalık grubudur. İstemli kaslar çiğneme, yürüme ve konuşma gibi hareketlerin yapılmasında görevlidir. Medicana Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Oğuzhan Onultan, hastalığın %90-95’inin rastlantısal, %3-10’unun ailesel, başlangıç yaşının genellikle 50- 60 yaş grubunda olduğunu ve ailesel olgularda ise hastalık başlangıç yaşının daha erken olduğunu ifade etti.
ALS Nedenleri Nelerdir?
%5-10 kalıtımsaldır, geri kalanında olası nedenler olarak gen mutasyonu, glutamat fazlalığı, bağışıklık sisteminin kendine yönelik zarar vermesi ve sinir hücrelerinde bazı proteinlerin birikmesi üzerinde durulmaktadır.
ALS Belirtileri Nelerdir?
ALS'nin başlangıç belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazen yazı yazmada zorluk, bazen de konuşmada zorluk ile baş gösterebilir. Hastalığın ilerleyiş hızı, hastadan hastaya değişkenlik gösterir. En sık olarak görülen erken belirtiler:
• Yutmada zorlanma, konuşmada bozulma, kaslarda kramplar ve seyirmeler, yürürken ayağın takılması, eşyaları taşımada güçlük olarak sıralanabilir.
ALS başlarda sadece bir kolu ya da bacağınızı etkileyebilir. İlerledikçe istemli olarak kullandığınız kasların neredeyse tümünü etkiler. Kalp ve mesane kasları gibi istemsiz kaslarla çalışan bazı organlarıysa etkilemez. ALS ilerledikçe daha çok sayıda kasta hastalık belirtileri görülmeye başlar.
Bu dönemlerdeki bulguları:
• Kaslarda ileri derecede kuvvetsizlik, kas kütlesinde azalma, çiğneme ve yutma problemlerinde artış gibi belirtiler bulunur.
ALS Tanısı Nasıl Konur?
ALS'nin erken dönemde teşhis edilmesi güçtür; çünkü belirtiler başka nörolojik hastalıklarla karışabilir. Tanısı için EMG (elektromyografi) denen tetkik yöntemi, MR (Manyetik rezonans görüntüleme), kan ve idrar testleri, lomber ponksiyon (belden omurilik sıvısı alma) ve kas biyopsisi uygulanır.
ALS hastalarında tanının çok önemli olduğunu dile getiren Onultan, ALS’nin başka hastalıklarla karışabildiğini, yanlış tanı konulabildiğini, kesin tanı konulduğunda da hastalıkla sonuna kadar mücadele edilmesi gerektiğini anlattı.
ALS Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kesin tedavisi olmamakla birlikte belirtilerin ilerlemesini yavaşlatmaya yönelik destek tedavileri uygulanabilir. Bu amaçla çeşitli ilaçlar, fizik tedavi ve rehabilitasyon, konuşma terapisi, beslenme destekleri kullanılmaktadır. ALS hastalığı ilerleyicidir ve zamanla kötüleşme eğilimi gösterir. Günümüzde, ALS hastalığının ilerleyişini durdurmak ya da tam tedavi etmek mümkün değildir.
