Eyvah unutuyorum, Alzheimer mıyım?
Alzheimer, yaşlılık döneminde sinsi bir bellek kaybı ile ortaya çıkan, zamanla kişiyi çevresinden, anılarından ve nihayet kendisinden adım adım uzaklaştıran bir beyin hastalığıdır. Unutkanlık, motor fonksiyonlarda kötüleşme ve davranış bozuklukları hastalığın en önemli karakteristik özellikleridir.
Alzheimer hastalığının ilk belirtisi genellikle unutkanlıktır. Ancak buna başka sorunlar da eşlik eder. Hastalığın belirtilerini, zihinsel ve ruhsal bozukluklar olarak iki gruba ayırabiliriz. Zihinsel bozukluklar; unutkanlık, öğrenme güçlüğü, konuşma bozukluğu, yolunu kaybetme, kişileri tanıyamama, karar verme güçlüğü gibi davranışlar olarak sıralanabilir. Ruhsal bozukluklar ise huzursuzluk, ilgisizlik, saldırganlık, uyku bozukluğu, amaçsız dolaşma, hayaller görme ve depresyondur.
Alzheimerla demans arasındaki fark nedir?
Alzheimer ne yazık ki kesin tedavisi olmayan bir hastalıktır. Ancak erken tanı, hastalığın yavaşlatılması, hastanın yaşam kalitesinin sağlanması açısından önemlidir. Alzheimer hastalığı, erken dönemde depresyon ile karıştırılabilir. Depresyon daha hızlı başlar ve hastaların geçmişlerinde benzer depresyon öyküsü bulunabilir. Alzheimer ise bir demans çeşididir ancak her demans da Alzheimer değildir.
Demans durumunda,
- Hastalar bilmediklerini göstermemek için çaba sarf eder ve inkar süreci yaşarlar.
- Bellek kaybı ile beraber dile ilişkin konuşma bozukluğu
- Bazı fiziksel etkinliklerin gerçekleştirilememesi veya beceriksizlik
- Tanıma yeteneğinde kötüleşme
- Yürütücü işlevlerde yetersizlik gibi sorunlar ortaya çıkar.
Alzheimer tip demans hastalarında ise
- Hafıza ve konuşma bozukluğu
- Kelime bulmada zorlanma
- Önceden yapabildiklerini yapamama, cisimleri ve kişileri tanımakta zorlanma
- Kendiliğinden bir şey planlayıp üretememe, sosyal ve uğraşı fonksiyonlarında bozulma
- Kişilik ve davranış değişiklikleri
- Sürekli olan bilişsel yıkım, dereceli olarak artış gösterir.
Alzheimer’ın tedavisi nasıl yapılır?
Alzheimer hastalığı beynin bazı bölgelerinde toksik proteinlerin birikmesi ile ortaya çıkar. Günümüzde hastalığın tam bir tedavisi olmasa da belirli bir süre ilerlemesinin durdurulması ya da yavaşlatılması mümkün. Kullanılan bazı ilaçlarla, hastanın kendisine ve çevresine zarar vermesi önlenebilir. Hastanın yaşam kalitesi korunur ve kendine daha uzun süre bakabilmesi sağlanır. Depresyon, huzursuzluk, uykusuzluk gibi ruhsal bozuklukların tedavisi için de uzun zamandır kullanılan çok sayıda etkili ve güvenilir ilaç mevcuttur. Alzheimer hastaları için ilaç tedavisinin yanı sıra, özenli bir bakımın da önemi büyüktür. Hastalık ilerledikçe, günlük yaşamda daha fazla yardım ve güvenlik ihtiyacı doğar.
Alzheimer olmak istemiyorum, ne yapabilirim?
Hastalıktan korunmada zihinsel canlılığı sağlayan egzersizler önerilebilir. Okumak, kişinin okuduğunu, öğrendiğini, gün içinde yaşadıklarını anlatması, yakınlarıyla paylaşması oldukça önemli. Kabaca dedikodu yapması önerilebilir. Ayrıca strateji ve muhakeme gerektiren oyunlar, briç, sudoku yararlı olabilir. Sigara ve alkol kullanımının bırakılması hastalık riskini azaltabilir. Sağlıklı beslenme, trans ve doymuş yağ oranının azaltılması, sebze, bakliyat, tahıl ve meyve tüketilmesi, E ve B12 vitaminlerinin alınması ve fiziksel aktivitenin devamlılığını tavsiye edebiliriz.
Hasta yakınlarına çok iş düşüyor?
Alzheimer hastalarının yaşayacağı değişiklikler aileleri için de oldukça üzücüdür. Hastalık ilerledikçe, ortaya çıkacak fiziksel zorluklar hasta yakınlarının hayatını da belli ölçülerde zorlaştırabilir. Alzheimerlı bir hasta ile yaşamak ve onun bakımını sağlarken, bazı yöntemlerin bilinmesi her iki tarafın da hayatını kolaylaştırır. Örneğin, bu tür hastaları mümkün ise hep aynı evde ikamet ettirmek, eşyalarının yerini hep sabit tutmak yani hayatındaki değişiklikleri en aza indirmeye çalışmak önemlidir. Çünkü öğrenme yetenekleri de kısıtlanan bu tür hastalar yeni çevreye uyum sağlamakta çok zorlanırlar. Bu nedenle yaşadıkları her problemde çevresindekilere sıkıntı verebilecek olaylara neden olurlar. Bu süreçte destek almak ve aile içinde görev dağılımı yapmak gerekir. Giyinmek, yemek yemek gibi alışkanlıklarını unutmaya başlayan bir Alzheimer hastasına yardım etmeli ama onun yerine siz yapmamalısınız. Basit ve kısa cümlelerle konuşmaya özen gösterin. Zamanla tuvalet ihtiyacının geldiğini fark etmeyen ya da tuvaletin yerini hatırlamayan bir hastanız olacak, ona sık sık tuvalete gitmesini hatırlatmanız ve yönlendirmeniz faydalı olacaktır. Hastanızın üzerinde her zaman kimlik ve acil durumda ulaşılacak kişinin bilgilerinin yer aldığı bir not ya da künye bulunmalıdır. Hastanızın hırçınlaştığı, sizin de yorulduğunuz ve tahammülünüzün zorlandığı zamanlar olabilir. Hasta yakınları açısından bu da çok doğal bir duygudur. Sakin ve sabırlı olmaya çalışmalı, şu an belki sizi bile tanımayan kişinin aslında hala orada ve sizin sevdiğiniz kişi olduğunu unutmamalısınız.
