Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir?

Huzursuz bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen ve yaygın olarak görülen bir hastalıktır. İshal, kabızlık, kramp ve şişkinlik gibi belirtilerle kendini gösteren hastalık, bağırsakta yapısal bir bozukluğa neden olmaz. Bu nedenle, bağırsak kanseri gibi ciddi hastalıkların riskini artırmaz. Bazı hastalar beslenme düzeninde yapacakları değişikliklerle belirtileri kontrol altında tutabilirken, daha şiddetli belirtilerin görüldüğü vakalarda ilaç tedavisi gerekebilir. Huzursuz bağırsak sendromu, yaygın görülen bir rahatsızlık olmasına rağmen, bireyler genellikle konuyla ilgili uzman bir doktora başvurmadan, bu durumun normal olduğunu düşünme eğilimindedir. Ancak, belirti gösteren hastalar çoğunlukla işe veya okula gitmekte zorlanır ve sosyal hayatlarında pek çok sorunla karşılaşır.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir?

Huzursuz bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen bir tür gastrointestinal bozukluktur. Aynı zamanda, spastik kolon ve mukoza kolit olarak da adlandırılır. Huzursuz bağırsak sendromu; karın ağrısı, şişkinlik, tekrar eden kabızlık veya ishal ile kendisini gösterir. Nedeni bilinmemekle beraber, ani değişiklikler, yoğun stres, enfeksiyon ve beslenme düzeni gibi çevresel faktörlerin huzursuz bağırsak sendromunu tetiklediği düşünülmektedir. Bu nedenle, bu hastalığın yapısal değil, işlevsel bir bozukluk olarak değerlendirildiği söylenebilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedenleri

Huzursuz bağırsak sendromunun altında yatan nedenler hâlen tam olarak bilinmemektedir, ancak duyarlı kişilerde atakları tetikleyen bazı faktörlerin olduğu tespit edilmiştir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Enfeksiyon
• Gıda intoleransı
• Yeteri oranda lif içermeyen beslenme şekilleri
• Stres
• Antibiyotik, antiasit ve ağrı kesici gibi ilaçlar
• Alkol ve sigara tüketimi

Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri

Huzursuz bağırsak sendromu üç ana kategoride incelenir: Kabızlık baskın, ishal baskın, kabızlık ve ishalin birlikte görülmesi. Bu rahatsızlık, her hastada farklı şiddet ve belirtilerle ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler ise şu şekildedir:

• Karın ağrısı veya krampları
• Gıda intoleransı
• Tekrarlayan ishal ve/veya kabızlık
• Bağırsakların tamamen boşaltılmadığı hissi
• Şişkinlik
• Gaz şikayetinde belirgin artış,
• Dışkıda mukus
• Sinirlilik hali
• Yorgunluk
• Halsizlik
• Mide bulantısı

Huzursuz bağırsak sendromunun tedavi edilmediği durumlarda daha ciddi bir hastalık tablosuyla karşılaşabilir:

• Demir eksikliği anemisi
• Ani kilo kaybı
• Rektal kanama (makattan kanama)
• Kronik yorgunluk
• Kadınlarda disparoni (cinsel ilişki sırasında ağrı)
• Geçmeyen karın krampları

Huzursuz Bağırsak Sendromu Kimlerde Görülür?

• Huzursuz bağırsak sendromunun toplumda görülme sıklığı yaklaşık olarak %10’dur.
• Huzursuz bağırsak sendromunun genetik faktörlerden kaynaklanabileceğini gösteren bazı kanıtlar bulunmaktadır. Ailesinin hastalık öyküsünde huzursuz bağırsak sendromu olan kişilerde bu hastalığın görülme sıklığı daha fazladır.
• 45 yaş altındaki kişilerde huzursuz bağırsak sendromunun görülme ihtimali daha fazladır.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tanısı

Hastalık tanısında, ilk önce doktor tarafından hastada görülen belirtiler ve hastanın tıbbi geçmişi sorgulanır. Yapılan tetkikler sonucunda herhangi bir organik bozukluk veya patolojik bulgunun görülmemesi, genellikle huzursuz bağırsak sendromunu düşündürür. Burada, doktora belirtilerle ilgili ayrıntılı bilgi vermek tanıyı kolaylaştıran önemli bir noktadır. Huzursuz bağırsak sendromunun kesin tanısı için bazı durumlarda doktor hastadan spesifik laboratuvar testleri yaptırmasını isteyebilir. Belirtilerin çok şiddetli olduğu durumlarda sigmoidoskopi muayenesi gerekebilir. Bu muayeneyle kalın bağırsak zararının incelenmesi amaçlanır.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tedavisi

Huzursuz bağırsak sendromu tedavisinin en temel amacı hastanın hayat kalitesini artırmak ve belirtileri hafifletmektir. Hastalığı tamamen ortadan kaldırmaya yönelik bir tedavi seçeneği bulunmasa da uygulanan tedavi yöntemleri, belirtilerin şiddetini azaltmaya ve tekrarlanmasını önlemeye yardımcı olur. Tedavi seçenekleri arasında beslenme düzeni ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler ve ilaç tedavisi yer alır. Karın kramplarını azaltmak için antispazmodik ilaçlar, iç organlardaki düz kasların kasılmasını önleyerek belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olur.

Huzursuz bağırsak sendromundan etkilenen bireyler, yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle belirtileri kontrol altına alabilir:

• Su tüketimi: Günde en az 8-10 bardak su içilmesi kabızlığı önlemede oldukça etkilidir.
• Gaz problemi olan hastalar fasulye ve lahana gibi gaz üretimini artıran yiyecekleri daha az tüketerek şikayetlerin azalmasını sağlayabilir.
• Huzursuz bağırsak sendromu hastalarına yönelik belirli bir beslenme planı tavsiye edilmez. Aynı yiyeceğe her bireyin vücudu farklı tepkiler verebilir. Bu nedenle, her hastanın belirtilerini tetikleyen yiyecekleri kendisinin belirlemesi ve bu yiyeceklerden kaçınması kritik önem taşır. Genel olarak, bu sendroma sahip birçok kişi lifli gıdalar bakımından zengin yiyeceklerle beslenerek belirtilerin hafiflemesini sağlayabilir. Aynı zamanda, probiyotik içerikli gıdaların tüketilmesi de bağırsak sağlığına destek olur.
• Huzursuz bağırsak sendromunu tetikleyen en önemli faktörlerden biri de laktoz intoleransıdır. Belirtilerin süt ürünleri tüketildikten sonra şiddetlendiği durumlarda, bu gıdalardan kaçınmak en iyisi olacaktır.
• Fiziksel aktivitenin huzursuz bağırsak sendromu belirtilerini azalttığı söylenebilir. Günde yarım saat yapılacak ağır olmayan egzersizler, bağırsak sağlığını korumaya yardımcı olacaktır.
• Stres de huzursuz bağırsak sendromunun tetiklenmesine neden olabilir. Günlük hayatta stresten uzak durmaya çalışmak ve bu konuda yapılacak değişiklikler rahatsızlığın şiddetlenmemesi açısından oldukça önemlidir.
• Belli bir beslenme düzeni takip etmek ve bu düzene mümkün olduğunca uymak sindirim sisteminin düzenlenmesine yardımcı olur. Bu nedenle, beslenme düzeni açısından ani değişikliklerinden kaçınmak gerekir.
• Hastalığın belirtilerini yönetmenin en iyi yolu konuyla ilgili bir gastroenteroloğa başvurmaktır. Huzursuz bağırsak sendromu, düzenli sağlık kontrolleri ve yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır.