"Aritmi" terimi, bir kişinin kalp atışının hızında veya ritminde herhangi bir sorun anlamına gelir. Bir aritmi sırasında, elektriksel uyarılar çok hızlı, çok yavaş veya düzensiz olabilir. Çoğu aritmi, kalp atardamarlarında, kapaklarında veya kaslarında oluşan bir sorundan kaynaklanır. Kalbin düzgün atmaması, kanın etkili bir şekilde pompalanmasını etkiler. Bu olduğunda, akciğerler, beyin ve diğer tüm organlar düzgün çalışamaz veya hasar görebilir.
Aritmi (kalp ritim bozukluğu) nedir?
Aritmiler anormal kalp atışlarıdır. "Aritmi" terimi, elektriksel uyarıların normal diziliminden herhangi bir değişikliği ifade eder. Bazı aritmiler o kadar kısadır ki genel kalp hızı veya ritmi önemli ölçüde etkilenmez. Ancak aritmiler daha uzun sürerse, kalp hızını çok yavaş, çok hızlı veya düzensiz hale getirebilir, böylece kalp daha az etkili bir şekilde pompalar.
Kalp atış hızının hızlı olmasına taşikardi, kalp atış hızının yavaşlamasına ise (dakikada 60 atımdan az) bradikardi denir.
Aritminin (kalp ritim bozukluğu) belirtileri nelerdir?
Aritmi belirtilerinden bazıları şunlar olabilir:
- Kalp çarpıntısı.
- Baş dönmesi veya sersemlik.
- Bayılma nöbetleri.
- Nefes darlığı.
- Göğüs rahatsızlığı.
- Halsizlik veya yorgunluk.
- Kalp ritmindeki bozukluklar bazen hiçbir belirtiye yol açmayabilir.
Aritmiye (kalp ritim bozukluğu) ne iyi gelir?
Kalp ritim bozukluğunu hafifletmek için uygulanabilecek yöntemlerden bazıları; nefes egzersizleri, meditasyon, düzenli uyku ve sağlıklı beslenmedir. Ayrıca, potasyum ve magnezyum açısından zengin olan besinler (badem, yer fıstığı ve kabak çekirdeği, muz, avokado, kayısı, ıspanak, lahana ve roka, fasulye, kereviz, süt ve yoğurt gibi süt ve süt ürünleri, ıspanak, lahana ve roka, fasulye ve kereviz gibi sebzeler, süt, yoğurt, mercimek, kuru fasulye, nohut, bezelye ve soya fasulyesi gibi) tüketmek fayda sağlar. Ek olarak kafein, sigara ve alkolden uzak durmak, yürüyüş, yoga ve bitki çayları kalp ritmini düzenlemeye yardımcı olur.
Aritminin türleri nelerdir?
Doktorlar aritmiyi kalbin hangi noktasından başladığına göre tanımlarlar.
Supraventriküler taşikardi (SVT)
Supraventriküler taşikardi, atriyumlarda (kalbin üst odacıklarında) başlayan ve çok hızlı olan anormal bir kalp ritmidir. "Supraventriküler", ventriküllerin veya kalbin alt odacıklarının üstünde anlamına gelir. Kalp çok hızlı attığında, vücudun ihtiyacı olan kanı göndermeyi zorlaştırır.
Supraventriküler taşikardinin farklı türleri vardır, bunlar:
Erken atriyal kasılmalar
Kalbin üst odacıklarında (veya kulakçıklarında) başlayan ve kalbin normal ritmini bozan ara sıra oluşan ekstra kalp atışlarıdır. Erken atriyal kasılmalar yaşayan kişilerin kalp çarpıntısı veya durumun diğer semptomlarını hissetmeleri mümkündür, ancak birçok kişi bu ekstra kalp atışına sahip olduklarında olağandışı bir şey fark etmez. Erken atriyal kasılmalar kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), konjestif kalp yetmezliği, diyabet ve yüksek tansiyonu olan kişilerde daha yaygındır. Ayrıca kalp krizi geçiren kişilerde de görülme olasılıkları daha yüksektir.
Paroksismal supraventriküler taşikardi (PSVT)
PSVT, anormal kalp ritmi veya aritmi türüdür. Atriyumlarda (Kalbin üst odacıkları) başlayan anormal elektriksel aktiviteden kaynaklanır. Bu anormal aktivite, atriyumların tekrar tekrar çok hızlı bir şekilde kasılmasına neden olur. Paroksismal supraventriküler taşikardi gençler arasında daha yaygındır ve tehlikeli olmaktan çok rahatsız edicidir. Yoğun egzersiz sırasında ortaya çıkabilir.
Wolff-Parkinson-White (WPW) sendromu
Kalbin belirli süreler boyunca anormal derecede hızlı atmasına neden olan bir durumdur. Nedeni kalbin üst odacıkları ile alt odacıkları arasında ekstra bir elektrik yolu oluşmasıdır. Kalpteki bu sorun doğumda mevcuttur (doğuştan), ancak semptomlar hayatın ilerleyen dönemlerine kadar gelişmeyebilir. Birçok kişide hiçbir belirti görülmez veya sadece ara sıra hafif kalp çarpıntısı atakları yaşanır. Tedaviyle, durum genellikle tamamen iyileştirilebilir. Bazı kişilerde tedaviye gerek kalmadan düzelir.
AV (atriyoventriküler) nodal reentran taşikardi (AVNRT)
Atrioventriküler nodal reentry taşikardi, kalbin normal ritmini bozan ve aniden başlayan bir çarpıntı türüdür. En yaygın supraventriküler taşikardi türüdür. AVNRT'li kişilerde genellikle aniden başlayıp biten düzensiz hızlı bir kalp atışı vardır. Kalp dakikada 100 kereden fazla atar. AVNRT her yaşta ortaya çıkabilir; ancak hastalar genellikle ilk ataklarını ergenlik döneminde veya genç erişkinlikte yaşarlar.
Atriyal taşikardi
Atriyal taşikardi, kalbin üst odacıklarının normalden daha hızlı attığı anormal bir kalp ritmidir. Bu, atrioventriküler kavşağın üstünde başlayan ve genellikle aniden başlayıp biten bir grup aritmiyi ifade eden bir terim olan paroksismal supraventriküler taşikardinin (PSVT) bir türüdür. Atriyal taşikardi ataklarında kalp dakikada 100'den fazla atar. Birkaç dakika sürer ve aynı hızla kaybolur. Atriyal taşikardi yaygındır ve hemen hemen herkeste görülebilir. Bu durum baş dönmesine, nefes darlığına, sersemliğe ve bayılmaya neden olabilir. Atriyal taşikardiyi enfeksiyonlar, duygusal stres, uyarıcı ilaçlar (kafein) veya aşırı alkol kullanımı tetikleyebilir.
Atriyal fibrilasyon
Atriyal fibrilasyon, AFib veya AF olarak da bilinir ve en yaygın aritmi (düzensiz kalp ritimleri) türlerinden biridir. Kalp atışlarının aşırı hızlı ve düzensiz olmasından kaynaklanır. Bu durum, kalbin kanı düzgün şekilde pompalama yeteneğini azaltır ve kalpte kan pıhtısı oluşup beyine ulaşarak felce neden olma olasılığını artırır. Atriyal fibrilasyonun yaygın belirtileri arasında, nefes darlığı hissi, baygınlık hissi, baş dönmesi veya sersemlik, kalp çarpıntısı, yorgunluk veya güçsüzlük, göğüs rahatsızlığı ve egzersiz yapmada zorluk yer alır.
Atriyal çarpıntı
Atriyal çarpıntı veya atriyal flutter, çok hızlı ve düzenli olan bir tür ritim bozukluğudur. Genellikle kendi başına yaşamı tehdit edici olmasa da, kişinin felç geçirme riskini önemli ölçüde artırabilir.
Ventriküler aritmiler
Ventriküler aritmi, kalbin sadece alt odacıklarını etkileyen anormal bir kalp ritmidir. Ventriküler aritmilerin üç ana türü vardır; preventriküler kasılmalar, ventriküler taşikardi ve ventriküler fibrilasyon.
Preventriküler (erken) kasılma
Erken ventriküler kasılma, kalbin düzenli ritmini kısa süreliğine bozan ara sıra oluşan ekstra bir kalp atışıdır.
Ventriküler taşikardi
Ventriküler taşikardi, normal elektrik yolu yerine, kalbin alt iki odasından (ventriküller) başlayan ve dakikada 120 atıştan fazla olan kalp hızıdır.
Ventriküler fibrilasyon
Ventriküler fibrilasyon, kalbin alt odacıklarının hızlı ve rastgele hareket etmesine neden olan anormal bir kalp ritmidir. Ventriküler fibrilasyon, acil tıbbi müdahale gerektiren bir acil durumdur.
Bradiaritmiler ve kavşak ritimleri
Bunlar, sinoatriyal (SA) düğüm, atriyoventriküler (AV) düğüm veya His-Purkinje ağı gibi kalbin iletim sistemindeki sorunlardan dolayı ortaya çıkan kalp ritim bozukluklarıdır.
Aritmi neden olur?
Aritmiler genellikle kalpteki elektrik sinyallerindeki bir sorundan kaynaklanır. Bazen bir aritminin nedeni bilinmez. Aritminin nedenleri şunlardır:
Koroner arter hastalığı
- Kalpte hasarlanmış bir doku (genetik veya edinilmiş sebeplerden kaynaklanan).
- Yüksek tansiyon.
- Kalp kasındaki değişiklikler ( kardiyomiyopati ).
- Kalp kapağı bozuklukları.
- Kandaki elektrolit dengesizlikleri.
- Kalp krizi sonucu yaralanma.
- Kalp ameliyatı sonrası iyileşme süreci.
- Diğer tıbbi durumlar.
Ancak herhangi bir risk faktörünüz varsa, belirli durumlar aritmiyi tetikleyebilir. Bunlara kalbinizin daha fazla çalışmasına, kan basıncınızın yükselmesine veya vücudunuzun stres hormonları salgılamasına neden olan durumlar dâhildir.
Başlıca tetikleyiciler şunlardır:
- Kan şekeri seviyelerinin çok düşük veya çok yüksek olması
- Kafein, uyuşturucu kullanımı ve uyanık olmayı sağlayan veya enerji artıran ilaçlar
- Susuz kalma
- Potasyum, magnezyum veya kalsiyum gibi düşük elektrolit seviyeleri
- Fiziksel aktivite
- Güçlü duygusal stres, kaygı, öfke, acı veya ani bir sürpriz
- Kusma veya öksürme
Aritmi nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz, muayene sırasında nabzınızı ölçerek ve kalbinizi dinleyerek aritmiyi tespit edebilir. Semptomlarınızı değerlendirdikten ve fiziksel muayene yaptıktan sonra, aritminiz olduğunu doğrulamaya ve nedenini bulmaya yardımcı olmak için tanı testleri isteyebilir.
Düzensiz kalp ritmini ve ilişkili hastalıkları kontrol etmek için kullanılabilecek bazı testler şunlardır:
- Elektrokardiyogram (EKG).
- Elektrolit seviyenizi kontrol etmek veya genetik bir sorun olup olmadığını araştırmak için kan testleri.
- Ambulatuvar kan basıncı monitörü.
- Stres testi.
- Ekokardiyogram.
- Kalp kateterizasyonu.
- Elektrofizyoloji çalışma (EPS).
- Eğim masası testi.
- Bilgisayarlı tomografi (BT).
- Kalp MR (manyetik rezonans görüntüleme).
Aritminin tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi, aritminin türüne ve şiddetine göre belirlenir. Bazı durumlarda, herhangi bir tedaviye gerek kalmaz. Kalp ritim bozukluğu için tedavi seçenekleri şunları içerir:
- İlaçlar.
- Yaşam tarzı değişiklikleri.
- Terapiler.
- Kalp atışını kontrol eden cihazlar.
- Ameliyat.
Aritmi ne zaman tehlikeli olur?
Kalp atışlarınızda günde veya haftada birkaç kez düzensizlik varsa veya bir saat veya daha uzun süren kalp ritmi değişiklikleri yaşıyorsanız ve Aşağıdaki belirtilerle birlikte düzensiz kalp atışı meydana gelirse bir sağlık uzmanına görünün:
- Göğüs ağrısı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Nefes darlığı
