Böbrekte kum neden olur? Böbrek kumu en hızlı nasıl temizlenir?

Böbrek taşı, idrardaki kimyasallardan oluşan sert bir maddedir. Kum dökme olarak adlandırılan bu durum aslında, böbrek taşının oluşumunun en erken aşamasıdır. Yani henüz tam taş haline gelmemiş, mikroskobik düzeyde kristallerin birikmesidir. Tıbbi olarak mikrolitiazis adı verilir.

Böbrekte kum neden olur?

Böbrekte kum oluşmasının başlıca nedenleri arasında şunlar yer alır:

• Yetersiz su tüketimi, idrarın yoğunlaşmasına ve kristallerin çökelmesine yol açar.
• Aşırı tuz, hayvansal protein (et, sakatat) ve oksalat içeren gıdalar (ıspanak, çay, çikolata, fındık, pancar vb.) tüketimi
• Aşırı C vitamini kullanımı
• Gazlı içecekler ve kafeinli içeceklerin aşırı tüketimi
• Kalsiyum metabolizması bozuklukları
• Gut hastalığı (ürik asit yüksekliği)
• Ailede böbrek taşı öyküsü
• İdrar yolu enfeksiyonları, bazı bakterilerin taş oluşumuna uygun ortam hazırlar.
• İdrar akışının engellenmesi idrarın tam olarak boşaltılamamasına ve bu durum kristallerin birikimine yol açabilir
• İdrar söktürücüler, antiasitler, kalsiyum veya D vitamini takviyeleri fazla kullanıldığında böbrek taşı riskini artırabilir.

Böbrekte kum belirtileri neler?

Çok küçük böbrek taşlarının belirtiye neden olması pek olası değildir. Hatta fark edilmeyebilir ve idrar yaparken ağrısız bir şekilde düşebilirler.

Daha büyük böbrek taşları aşağıdaki belirtilere neden olabilir:

• Karnın veya kasıkların yan tarafında ağrı (erkeklerde testislerde ağrı olabilir)
• Yüksek sıcaklık
• Terli hissetmek
• Gelip giden şiddetli ağrı
• Hasta hissetmek veya kusmak
• İdrarda kan
• İdrar yolu enfeksiyonu

Böbrek kumu dökmeye ne iyi gelir?

Böbrek kumunun vücuttan kolayca atılımını sağlamak için hem doğru sıvı alımı hem de beslenme ve yaşam tarzı düzenlemeleri çok önemlidir. Bazı yöntemler böbrek kumunu dökmeye yardımcı olabilir:

Bol su içmek, en önemli ve bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemdir. Günde en az 2–2.5 litre su içmek, idrarı seyrelterek kumun atılmasını kolaylaştırır.

Bazı bitkiler idrar söktürücü ve böbrekleri temizleyici etki gösterir. Ancak taşın büyüklüğü veya böbrek fonksiyonlarının durumu bilinmeden aşırı tüketmemek önemlidir. Doktorunuza danışarak aşağıdaki bitkilerin kullanımı destek olabilir:

Maydanoz suyu

İdrar söktürücü etkisi vardır.

Limon suyu

Limonun sitrat içeriği taş oluşumunu azaltabilir. (Her sabah 1 bardak ılık suya limon suyu eklenebilir.)

Isırgan otu çayı

Isırgan otu doğal bir diüretiktir, kum dökülmesini kolaylaştırabilir.

Mısır püskülü çayı

• Hafif idrar söktürücü ve rahatlatıcı etki yapar.
• Adaçayı, kiraz sapı, avokado yaprağı çayı gibi bitkiler de kum dökmek için destekleyici olabilir.
• Hamilelerin ve emziren annelerin veya başka ilaçlar kullananların bu bitkileri mutlaka bir doktora danışmadan tüketmemesi tavsiye edilir.
• Tuz, idrarda kalsiyum birikimini artırdığı için tuzu azaltmak gerekir.
• Kırmızı et ve sakatat gibi hayvansal protein içeren besinlerin sınırlı tüketilmesi tavsiye edilir.
• Gazlı içecekler, enerji içecekleri ve aşırı kafeinden uzak durun.
• Ispanak, çikolata, pancar, fındık, çay, patates gibi oksalat açısından zengin gıdaları ölçülü tüketin
• Potasyum ve sitrat açısından zengin besinler (örneğin muz, limon, portakal, kavun) faydalıdır.
• Hafif egzersiz (yürüyüş, zıplama, merdiven çıkma) idrar akışını artırarak böbrek kumunun dökülmesine yardım eder.
• Eğer ağrı, yanma, bulantı, ateş gibi belirtiler varsa veya kum birikimi fazlaysa doktorunuz, idrar söktürücü ilaçlar, ağrı kesiciler, gerekirse taş düşürmeyi kolaylaştırıcı ilaçlar önerebilir.

Kum dökerken idrarın rengi nasıl olur?

Böbrek kumu dökerken idrarda gözle fark edilebilen bazı değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler, kumun idrar yollarından geçerken oluşturduğu tahriş ve küçük kanamalar nedeniyle ortaya çıkar. Kum dökme sürecinde idrarda olabilecek renk ve görünüm değişiklikleri şöyle olabilir:

Açık sarı veya bulanık idrar

Başlangıçta idrar bulanık görünebilir; bu, mikroskobik kristallerin ve kum parçacıklarının atıldığını gösterebilir. Yeterli su içiyorsan, idrar açık sarı veya saman rengi olur. Bu iyiye işarettir, yani vücut kumu atabiliyor demektir.

Pembe, kırmızı veya kahverengimsi idrar

Kum kristalleri idrar yollarını tahriş ederken mikroskobik veya gözle görülür kanamalar yapabilir. Bu durumda idrar; pembe (hafif kan karışmışsa), kırmızı (daha fazla kan varsa) ve kahverengimsi (eski kan varsa) görünebilir. Bu durum genellikle geçicidir, ancak şiddetli ağrı, yanma veya ateş varsa mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır.

Bulanıklık veya tortu

İdrarda kum tanesi gibi küçük partiküller, bulanıklık ya da çökelti görülebilir. Bu, gerçekten kumun atıldığının belirtisi olabilir. Ancak bazen idrar yolu enfeksiyonu da benzer bulanıklık yapabilir. Bu nedenle idrar tahlili yapmak gerekir.

Kötü koku veya yanma

Eğer idrarla birlikte yanma, kötü koku, sık idrara çıkma, ateş gibi belirtiler varsa, bu durum enfeksiyon varlığına işaret edebilir. Hemen doktora başvurmak önemlidir.

Hangi yiyecekler böbrek kumu yapar?

Böbrek kumu genellikle bazı yiyecek ve içeceklerin aşırı tüketimi sonucu idrarda kristal birikiminden kaynaklanır. Ancak bu yiyeceklerin herkeste aynı etkiyi göstermesi de pek olası değildir. Genel olarak böbrek kumu yapma riski yüksek besinler şöyle sıralanabilir:

Aşırı tuzlu gıdalar

Salamura yiyecekler (turşu, zeytin, peynir), cips, hazır çorbalar, işlenmiş etler (salam, sucuk, sosis) ve fast food ürünleri. Bu yiyeceklerde bulunan tuz, idrarda kalsiyum miktarını artırır ve taş/kum oluşumuna zemin hazırlar.

Aşırı hayvansal protein

Kırmızı et, sakatat, tavuk derisi, deniz ürünleri (özellikle sardalya, hamsi). Hayvansal proteinler, ürik asit taşlarını ve asidik idrarı artırır. Bu da taş/kum oluşumunu kolaylaştırır.

Oksalat bakımından zengin gıdalar

Ispanak, pancar, pazı, fındık, badem, ceviz, kakao, çikolata, siyah çay ve patates cipsi, özellikle kalsiyum oksalat taşları için risklidir. Bu yüzden ölçülü tüketilmesi gerekir. Ispanağı haşladıktan sonra suyunu dökmek oksalatı azaltır.

Gazlı içecekler ve enerji içecekleri

Kola, gazoz, enerji içecekleri, içeriğindeki fosfat ve şeker nedeniyle taş oluşumunu kolaylaştırır, ayrıca idrarı asidik hale getirir.

Aşırı C vitamini (askorbik asit)

Aşırı C vitamini takviyesi almak (örneğin 1000 mg/gün ve üzeri), vücutta oksalata dönüşebilir ve kum riskini artırabilir.

Aşırı kafeinli içecekler

Kahve, siyah çay ve enerji içecekleri, aşırı kafein idrar söktürür ama aynı zamanda sıvı kaybı (dehidrasyon) yaparak idrarı yoğunlaştırır.

Şekerli ve rafine karbonhidratlar

Beyaz unlu gıdalar, tatlılar, şekerli içecekler, insülin direnci ve metabolik asitliği artırarak böbrek taşına yatkınlığı artırabilir.

Böbrekte kum tedavisi nasıl olur?

Böbrek taşlarının çoğu idrarla atılabilecek kadar küçüktür ve büyük ihtimalle evde tedavi edilebilir. Küçük böbrek taşları düşene kadar ağrıya neden olabilir, bu da birkaç hafta sürebilir.

Bir hekim ağrıyı hafifletmek için steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) önerebilir.

Belirtilerinizi hafifletmek için ayrıca şunları da önerebilir:

• Gün boyunca bol sıvı tüketmek
• Bulantı önleyici ilaç
• Alfa blokerler (taşların düşmesine yardımcı olan ilaçlar)
• Taşlar düşene kadar her gün, gün boyunca 3 litreye kadar sıvı içmeniz önerilebilir.

Kum dökmenize yardımcı olmak için:

• Su için, ancak çay ve kahve gibi içecekler de sayılır
• Suyunuza taze limon suyu ekleyin
• Gazlı içeceklerden kaçının
• Çok fazla tuz içeren besinlerden uzak durun
• Yeterince sıvı tükettiğinizden emin olun. Eğer idrarınız koyu renkliyse, yeterince sıvı tüketmiyorsunuz demektir. İdrarınız açık renkli olmalıdır.
• Son olarak yeni taş oluşumunu önlemek için su veya sıvı tüketmeye devam edin.