Afetlerde meydana gelen ölümlerin önemli bir nedeni olan Crush Sendromu, böbrek yetmezliğine sebep olurken; tedavi başlanmadığında hayati tehlike oluşturuyor. Medicana International İstanbul Hastanesi Nefroloji Bölümü’nden Uz. Dr. Serdar Osman Nalçacı, Crush Sendromu hakkında bilgi verdi.
Crush, kelime anlamı olarak “ezme, ezilme” anlamına gelir. Crush Sendromunun ismi de buradan gelmektedir. Genelde bu durum büyük depremlerde, afetlerde veya ağır egzersiz sonrasında kas zedelenmesine bağlı olarak görülür. Normalde kasta bulunan miyoglobin maddesi, hastanın yaşadığı travmaya bağlı olarak kana geçer ve böbrek tübüllerini tıkayıp akut tübüler nekroza (ATN) ve sonrasında akut böbrek yetmezliğine sebep olur.
Kaslarda Ağrıyla Kendini Belli Edebilir
Rabdomiyoliz (iskelet kaslarının çeşitli nedenlerle yıkıma uğraması sonucu yapı ürünlerinin kana karışması) ve ezilme sendromu tanısında klinik bulgulardan, idrar tahlilinden ve kan biyokimyasından yararlanılır. Klinik bulgular içinde hem etkilenen kaslardaki lokal bulgular, hem de sistemik bulgular tanıda önem taşır. Lokal bulgular içinde kaslarda ağrı, hassasiyet, şişme, gerginlik ve zayıflık saptanabilir. Bazı olgularda kas güçsüzlüğü vardır. İntravenöz sıvı uygulanmasından sonra kaslarda ödem ortaya çıkması rabdomiyolizi düşündürmelidir. Ezilme sendromunda kan biyokimyasındaki anormal bulgular rabdomiyolize bağlı olarak kaslardan açığa çıkan maddelerin serum düzeylerinin artmasına ve akut böbrek yetersizliği (ABY) gelişmesine bağlıdır. Pratik uygulamada, rabdomiyolizin tipik göstergesi serum kreatin fosfokinaz (CK) düzeyindeki artıştır. Ayrıca hastada Potasyum, Fosfor ve LDH düzeylerinin yüksekliği de olabilir. Ezilme sendromlu hastalarda idrar incelemesinde rastlanılan en tipik ve önemli bulgu idrar renginin makroskopik olarak kirli-kahve renkli olmasıdır; söz konusu renge miyoglobin sebep olur.
Teşhis ve Tedavide Ülkemiz Tecrübeli
Ülkemiz Crush Sendromu teşhisi ve tedavisi konusunda oldukça tecrübelidir. 1999 yılında meydana gelen Marmara Depremi döneminde de bu tablo sık bir şekilde görülmüştür. Ezilme sendromunun en önemli bileşeni akut böbrek yetersizliği (ABY)’dir. ABY gelişmesinde rol alan en kritik faktör ise sıvı eksikliğidir. Bu nedenle sıvı tedavisine erken hatta hasta henüz enkazın altında iken başlamak gerekir. Bu aşamada hastanın damar yoluna ulaşıldığında, saatte 1 litre gidecek hızda izotonik sodyum klorür (serum fizyolojik) verilmeye başlanır; bu tedaviye enkazdan kurtarılma aşamasında da devam edilir. Bu hastalarda hasara uğramış kaslar içinde litrelerce sıvı biriktiğinden dolayı verilen sıvı miktarında 4-5 litre önde olmakta yarar vardır. Öte yandan, idrar yapamayan hastalara bu derecede yoğun sıvı verilmesi hipervolemi, hipertansiyon ve kalp yetersizliği ile sonuçlanacaktır. O nedenle bu hastalara sıvı tedavisi yakın takip altında verilmelidir. Ezilme sendromlu hastaların tedavisi sırasında böbrek yetersizliği ile ilgili en sık görülen komplikasyonlar sıvı fazlalığı ve potasyum yüksekliğidir. Bu durumlarda hemodiyaliz (hastanın kirli kanının diyaliz makinesine alınarak temizlenmesi ve sonra temiz kanın geri verilmesi) yapmak gerekebilir. Hemodiyalizin kalıcı olup olmaması hastaya tedavinin başlama zamanı ek hastalıklar, enfeksiyonlar gibi birçok faktöre bağlıdır.
Travmadan Sonraki İlk Birkaç Gün İçinde Gelişiyor
Crush Sendromu travmadan sonra ilk birkaç gün içinde gelişir. Depremde hafif problemi görünen hastaların mutlaka bu açıdan da değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Çünkü başlangıçta dışarıdan bir şeyi olmadığı görünen bir kişide de Crush Sendromuna rastlamak mümkündür.
