Obezite: Nedir, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Obezite Nedir?

Obezite, vücutta aşırı miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan kronik bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, vücut kitle indeksinin (BMI) 30'un üzerinde olması obezite olarak tanımlanır. Bu durum, kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon ve bazı kanser türleri gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Obezite, genetik faktörler, çevresel etkenler, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları gibi çeşitli nedenlerle gelişebilir. Ayrıca, modern yaşamın getirdiği hareketsizlik ve fast food tüketimi gibi alışkanlıklar da obezite riskini artırmaktadır. Bu nedenle, obeziteyle mücadelede dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşır. 

Obezite hastalığına yakalanan kişiye obez denir. E66, Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD) kodlamasında obeziteyi tanımlayan koddur.

Morbid obezite ne demek?

Morbid obezite, vücut kitle indeksinin (BMI) 40'ın üzerinde olduğu, ciddi sağlık riskleri taşıyan aşırı obezite durumudur.

Abdominal obezite nedir?

Abdominal obezite, karın bölgesinde aşırı yağ birikmesi sonucu oluşan obezite türüdür ve genellikle bel çevresi ölçümleriyle değerlendirilir.

Obezite Belirtileri

Obezite belirtilerini erken teşhis edebilmek tedavi açısından oldukça önemlidir. Birçok obezite hastalığı yaşayan kişilerde aynı belirtiler görülmektedir. Bu belirtiler arasında;

• Uyku bozuklukları
• Aşırı terleme
• Nefes alma sorunu
• Yemek yeme isteğinde artış
• Horlama
• Çabuk yorulma
• Ayaklarda şişlik
• Sırt ağrıları
• Karın ve bel bölgesinde artan yağlanma bulunmaktadır.

Obezite Nedenleri

Obezite kişilerde farklı sebeplerden dolayı olabilir. Genel hatları ile obezite nedenlerini aşağıdaki gibidir.

• Yanlış Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek kalorili, yağlı ve şekerli yiyeceklerin aşırı tüketimi.
• Fiziksel Aktivite Eksikliği: Hareketsiz yaşam tarzı ve yetersiz egzersiz.
• Genetik Faktörler: Ailede obezite öyküsü bulunması.
• Hormonal Dengesizlikler: Tiroid bezi hastalıkları gibi hormonal sorunlar.
• Psikolojik Faktörler: Stres, depresyon ve duygusal yeme alışkanlıkları.
• Çevresel Faktörler: Çalışma koşulları, uyku düzeni ve sosyal çevrenin etkisi.

Obezite Nasıl Tedavi Edilir?

Obezite ile mücadelede başarılı olabilmek disiplinli bir çalışma gerekir. Medicana Sağlık Grubu, Beslenme ve Diyet, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları, Obezite Ve Metabolizma Cerrahisi birimleri,Psikiyatri bölümü koordineli çalışarak hastaya en uygun tedavi yöntemi belirlemektedir.

Diyet Tedavisi

Obezite tedavisi süresince en önemli basamak diyet ve egzersiz tedavisidir. Diyetisyen tarafından değerlendirilen kişi alması gereken günlük kalori miktarı ortaya konulup yeme programı hazırlanır. Diyetle kişi kilo verebilir ancak çoğu kilolu kişinin de yaşayarak tecrübe ettiği gibi diyeti bıraktığı ve normal yeme düzenine geçtiği anda aynı kiloları hatta daha fazlasını geri almaktadır.  Geri kilo almamak için yeni bir beslenme düzeni oluşturmalıdır. eski alışkanlıklarını terk etmelidir.

Egzersiz Tedavisi

Kilo vermenin ikinci en önemli çaresidir. Egzersizin yer almadığı bir zayıflama programı düşünülemez ve zaten başarılı olma ihtimali de yoktur. Egzersizin tek başına bile orta derecede kilo verdirdiği görülmüştür. Düzenli egzersiz yapan kişilerde istirahat sırasında da metabolizma hızının yüksek olduğu gösterilmiştir. Egzersizin enerji harcatan etkisi sadece hareket sırasında değil egzersizin sona erdirilmesinden sonra da devam etmektedir. Ancak fazla kilo vermek isteyen bir kişide egzersiz tek başına arzu edilen kiloya ulaşılmasında yeterli değildir. arzu edilen kiloya ulaştıktan sonra bu düzenin korunmasında en etkili yöntemdir.

İlaç Tedavisi

Kullanılan ilaçların; sağlık yönünden güvenilirliğinin saptanmış olması, mutlaka bakanlık onayının olması, nedene yönelik bir etki göstermesi, önemli yan etkisinin olmaması ve bağımlılık yapmaması gerekmektedir. Obezite ilaçları diyet ve egzersiz tedavisine ek olarak kullanılabilir. Günümüzde bilinçsiz ilaç kullanımına bağlı çok sayıda ölüm vakaları görüldüğünden bu tür ilaçların mutlaka hekim tavsiyesi ve kontrolünde kullanılması gerekliliği büyük önem taşımaktadır.

Çocuklarda Obezite

Giderek yaygınlaşan obezite hastalığı erişkinler kadar çocukları da etkisi altına almıştır. Dünya üzerindeki 2-19 yaş arasındaki çocukların %16.3’ünün obez olması ve bu sayının her geçen gün giderek artması da bir halk sağlığını sorunu haline gelmiştir. Giderek artan bu verilerin önüne geçmek için çocukların öncelikle ebeveyn kontrolünde olması gerekmektedir. Yaşıtlarına göre eğer çocuk daha kilolu ise ve vücut kitle endeksi olması gerekenden yüksekse uzman bir doktora başvurulması gerekmektedir. Çocuklarda başlanan erken tedavi ileride oluşabilecek hastalıkların da önüne geçmek için oldukça önemlidir. Bu süreçte anne ve babanın yemek yeme alışkanlığının düzenlenmesinde çocuklarına destek vermesi ve onu fiziksel aktiviteye teşvik etmesi de gerekmektedir.

Türkiye’de Obezite

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2014’ teki açıkladığı verilere göre; ülkemizde obez bireylerin oranı %19.9’dur. Bireylerin vücut kitle endeksi incelendiğinde; 15 yaş ve üstü bireylerin %33,7’si fazla kilolu, %42,2’si normal kilolu, %4,2’si ise düşük kiloludur. Cinsiyet yönünden bakıldığında ise; kadınların %24,5’i obez, %29,3’ü ise fazla kiloludur. Erkeklerde ise bu oranlar sırasıyla, %15,3 ve %38,2’dir. Türkiye nüfusuna göre bu veriler rakamlara döküldüğünde ise ülkemizde; 40 milyon “kilolu” ve 8 milyon “obez” birey bulunmaktadır.

Obezite Nasıl Hesaplanır?

Obezitenin derecesini saptamak için birçok yöntem geliştirilmiştir. Günümüzde en çok kullanılan yöntem vücut kitle indeksidir. 

Obezite hesabı için formül: Kişinin ağırlığının (kg cinsinden) boyunun (metre cinsinden) karesine bölünmesiyle elde edilir. Obezite dereceleri aşağıdaki gibidir:

• 20 – 24.9 ise normal
• 25 – 29.9 ise kilolu
• 30 – 34.9 ise obez
• 35 – 39.5 ise tip II obez
• 40 – 49.9 ise morbid obez
• 50 ve üzeri ise süper obez diye kabul edilmektedir.

Örnek Vücut Kitle Endeksi Hesaplama 

Boyu 1.75 metre kilosu 75 kilogram olan bir kişinin vücut kitle indeksini hesaplamak için;

1. Boyunun karesi alınır. 1.75 x 1.75 = 3.0625
2. Ardından 75 / 3.0625 = 24.48 yani 24.5 olarak hesaplanır. 

Çıkan sonucu obezite dereceleri üstünden kontrol ettiğimizde normal aralıkta olduğunu söyleyebiliriz. 

Obezite sınırı kaç kilodur?

Bu sınır kişiden kişiye değişebilir; kas kütlesi yüksek olan bireylerde vücut kitle indeksi yüksek olsa da obez olmayabilirler. Bu nedenle, obezite değerlendirilirken sadece kilo değil, genel sağlık durumu ve vücut kompozisyonu da dikkate alınmalıdır.

Obeziteyle Nasıl Mücadele Edilmelidir?

Obezite, dünyada görülme sıklığı en fazla artan hastalıklar arasındadır. Obezitenin neden olduğu hipertansiyon, tip 2 diyabet, hiperlipidemi iskemik kalp hastalığı ve benzeri hastalıklardan dolayı obez hastaların yaşam süresi normal kişilere göre yaklaşık 15 yıl daha kısadır. Obezite, kolorektal kanserler, meme ve prostat kanseri gibi kanser türleri için de risk faktörüdür. Bu yüzden de sağlıklı beslenme ve obezite arasındaki denge iyi korunmalıdır. Beslenme ve aktivite alışkanlıklarının düzenlenmesinin yanı sıra hastanın ailesi başta olmak çevresi de bu konuda bilgilendirilmelidir. Zorlu bir süreç olan obezite hastalığında başarılı sonuç elde edilmesi için kişinin kararlılığı önem arz etmektedir. Uzman doktorlardan obezite hakkında bilgi almak ve bu süreçte devamlı kontrol altında tutulmak tedaviyi olumlu yönde etkileyecektir.

Obezite Sıkça Sorulan Sorular

Obezite Cerrahisi Riskli midir?

Günümüzde uygulanan tüm cerrahi girişimler belli oranlarda riskler taşımaktadır. Aynı şekilde obezite cerrahisinde de benzer riskler söz konusudur. Ancak obezite cerrahisi planlanan aday, ayrıntılı bir şekilde ameliyata hazırlandıktan sonra deneyimli bir cerrahi ekip tarafından ameliyat edilerek ameliyat sonrası yakın takip edilirse risklerin son derece düşük bir düzeye ineceğini ve obezite cerrahisinin güvenle uygulanabileceğini rahatlıkla söylemek mümkündür.

Obezite Cerrahisi Sonrası Hangi Komplikasyonlar Gelişebilir?

Özellikle önlem aldığımız ve yakın takip ettiğimiz 3 (üç) komplikasyonu vurgulamak gerektiğini düşünüyoruz.

1-Tromboembolizm:Bacağın derin toplar damarlarında pıhtılaşan kanın özellikle akciğer damarlarını tıkamasyla yaşamı tehdit eden durumla karşılaşılır.Tromboembolizm riskini,; ameliyattan önce yapılan düşük molekül ağırlıklı heparin, ameliyat sırasında hastaya giydirilen pnömotik çoraplar ve ameliyat sonrası hastanın olabildiğince erken ( 4 saat sonrası) saatte hastanın mobilize edilmesi ile çok büyük ölçüde azaltır.

2-Kanama: Hasta ameliyat sonrası yakından takip edilmelidir.

3-Kaçak: Ameliyat hattında açılma olması sonucu mide içeriğinin karın boşluğuna kaçması kaçak olarak tanımlanmaktadır. Kaçak, hastanın yakın takibi ile erken fark edilerek çözüm sağlanabilen bir komplikasyondur.

Diyabet Hastaları Obezite Ameliyatı Olabilir mi?

Obezite cerrahisinin en faydalı olduğu grup tip 2 diyabetin teşkil ettiği obez hastalardır. Bu gruptaki hastalara obezite cerrahisi özellikle tavsiye edilmektedir.

Kalp Hastaları Obezite Ameliyatı Olabilir mi?

İleri derece kalp yetmezliği, anstabil angina pektoris ve ileri aort darlığı gibi ciddi kalp rahatsızlığı olan hastalar dışındaki kalp hastaları yapılan ayrıntılı kardiyolojik analiz sonrası gerekli tıbbi öneriler ile güvenle obezite ameliyatı olabilirler.

Obezite Ameliyatı Sonrası Her Besin Tüketilir mi?

Ameliyat sonrasında doktorun vermiş olduğu beslenme programına uyulmalıdır. Bu program dahilinde yüksek kalorili, baharatlı ve çok yağlı gıdalar tüketilmemeli, tatlılar doyumluk değil tadımlık olmalıdır. Aynı zamanda asitli ve gazlı içecekler tüketilmemelidir. Bu içecekler reflüye sebep olabileceği gibi midenin tekrar büyümesine de neden olabilirler.

Obezite Ameliyatı Sonrası Eski Kiloya Ulaşılabilir mi?

Ameliyat sonrası hastalar dikkatli olmaları gerekir. Seçilen ameliyat tipine bağlı olarak geri kilo alma problemi yaşayabilirler. Bu risk Tüp mide ameliyatları sonrası daha fazladır.. yaklaşık olarak 3 yıldan sonra %5 ile %10 düzeyindedir ancak genellikle hiçbir zaman eski kilolarına ulaşamazlar.

Obezite Ameliyatı Sonrası Ne Zaman İşe Dönülebilir ve Spor Yapılabilir?

Hafif işlerde çalışan hastalarımız (büro yani masa başı işler) ortalama bir hafta veya on gün sonra, daha ağır işlerde çalışan hastalarımız ise ortalama 3 veya 4 hafta sonra işlerine dönebilmektedirler. Ameliyat sonrası ilk 15 gün hafif tempolu yürüyüş, 15 günden sonra tempolu yürüyüş, 1. aydan sonra yüzme, 3. aydan sonra plates, 6. aydan sonra ise ağır sporlar rahatlıkla yapılabilmektedir.

Obezite Ameliyatı Sonrasında Ne Zaman Kilo Verilmeye Başlanır?

Ameliyat sonrasında diyet ve egzersiz programına uyulması ile ilk 3 ay içerisinde %10-%20 arasında kilo vermek mümkündür. Sonraki 6 ayda ise %30-%35 arasında kilo verilip, geri kalan aylarda ise istenilen kiloya ulaşılır.

Obezite Ameliyatı Sonrasında Sarkmalar Meydana Gelir mi?

Kişinin vücut ve deri tipine göre sarkmalar meydana gelebilir. Ameliyattan sonra yapılan egzersizler bu anlamda da oldukça önemlidir. Düzenli yapılan egzersizler ile sarkmaların önüne geçmek mümkündür. Eğer kişi sarkmalarından şikâyetçi ise kilosu sabit kaldıktan 1 sene sonra plastik cerrahlarımız ile görüşebilir.

Obezite Ameliyatı Sonrasında Uyku Apnesi Geçer mi?

Hastaların birçoğunda bu rahatsızlığın geçtiği görülmüştür.

Obezite Ameliyatı Sonrasında Saç Dökülmesi Neden Olur?

Bazı kişilerde saç dökülmesi görülebilmektedir. Bunun sebebi ise vücutta meydana gelen hormonal değişikliklerdir. Dökülen saçlar tekrar geri gelebileceği gibi bu süreçte doktor kontrolünde ek vitaminler kullanılabilir.

Obezite Ameliyatı Hangi Yaş Aralıklarında Yapılır?

18 ila 65 yaş aralığında ameliyat olma ve anestezi almaya engeli bulunmayan tüm obez hastalar ameliyat olabilmektedir. 65 yaş üstü ayrıca değerlendirilmelidir. 18 yaşın altındaki hastalar için ise mutlaka ebeveyn onayı gerekmektedir.