Deve dikeni (Silybum marianum) Asteraceae ailesine ait mor çiçekli bir bitkidir. Kangal, karayandık, meryemana dikeni, peygamber dikeni, sütlü kengel (Silybum marianum) olarak da bilinen deve dikeni, özellikle karaciğer sağlığı üzerindeki olumlu etkileriyle tanınır. Deve dikeni içindeki aktif bileşenler, topluca silymarin olarak bilinen bir grup bitki bileşiğidir. Silymarinin antioksidan, antiviral ve anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Deve dikeni bitkisinden elde edilen silymarin, yüzyıllardır karaciğer ve safra yolları hastalıkları için doğal bir tedavi olarak, ayrıca anne sütü üretimini artırmak için kullanılmıştır.
Deve dikeni neye iyi gelir?
Deve dikeninin tohumları ve meyveleri, aktif bileşenleri silybin, izosilybin, silychristin, dihidrosilybin, silydianin vb. olan silymarin adı verilen bir flavonolignan kompleksi içerir. Deve dikeninin antimikrobiyal, antikanser, hepatoprotektif, kardiyovasküler koruyucu, nöroprotektif, cilt koruyucu, antidiyabetik ve diğer etkileri vardır.
Deve dikeninin faydaları nelerdir?
Deve dikeninin birincil aktif bileşenleri silymarin adı verilen bir grup bileşiktir ve hepsi flavonoidlerdir (sebzelerde, tahıllarda, meyvelerde ve hatta bitkilerin kabuklarında, gövdelerinde ve tohumlarında bulunan doğal maddeler). Çok çeşitli sağlık yararları ve hastalıklarla savaşma yetenekleri ile iyi bilinirler. Silymarin, özellikle karaciğeri toksinlerden ve hastalıklardan koruma yeteneğiyle tanınan bir grup flavonoid olan flavonolignanlar olarak bilinen maddeleri içerir.
Deve dikeninin sağlık açısından faydaları şunlardır:
Hastalık önleme
Deve dikeninin temel bileşenleri hücre zarlarını serbest radikal hasarından korur ve serbest radikalleri hücrelerin içinden uzaklaştırabilir. Deve dikeni aynı zamanda iltihap önleyici bir bileşiktir. Sitokinleri düzenleyerek iltihabı azaltmaya yardımcı olur. İltihabın azaltılması ciddi hastalıkların gelişmesini önlemeye yardımcı olabilir.
Diyabet yönetimi
Bazı araştırmalar, düzenli tedaviyle birlikte alınan deve dikeninin tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri ve kolesterol seviyelerini düşürebileceğini göstermiştir. Bunlara ek olarak, deve dikeni antioksidan ve anti-inflamatuar özellikleri böbrek hastalığı gibi diyabetik komplikasyonlar geliştirme riskini azaltmak için fayda sağlayabilir.
Karaciğer sağlığı
Deve dikeni, siroz, hepatit B ve yağlı karaciğer hastalığı gibi karaciğer rahatsızlıkları için destekleyici bir takviyedir. Deve dikeni serbest radikallerle savaşarak, yara izlerini ve toksinlerin karaciğere yapışmasını önleyerek karaciğer fonksiyonlarını iyileştirebilir. Deve dikeninin özü genellikle karaciğer hastalıkları olan kişiler için tamamlayıcı bir tedavi olarak kullanılmasına rağmen, özellikle sağlıksız bir yaşam tarzınız varsa, bu rahatsızlıklara yakalanmanızı önleyebileceğine dair şu anda hiçbir kanıt yoktur.
Yaşa bağlı beyin fonksiyonlarındaki düşüşü engeller
Deve dikeni, Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik rahatsızlıklar için iki bin yıldan uzun süredir geleneksel bir çare olarak kullanılmıştır. Anti-inflamatuar ve antioksidan özellikleri, muhtemelen nöroprotektif olduğu ve yaşlandıkça beyin fonksiyonlarındaki düşüşü önlemeye yardımcı olabilir.
Kemikleri koruyabilir
Osteoporoz, ilerleyen kemik kaybından kaynaklanan bir hastalıktır. Genellikle yıllar içinde yavaşça gelişir ve küçük düşmelerden sonra bile kolayca kırılan zayıf ve kırılgan kemiklere neden olur. Deve dikeninin bazı çalışmalarda kemik mineralizasyonunu uyardığı ve potansiyel olarak kemik kaybına karşı koruyucu olduğu gösterilmiştir. Ayrıca deve dikeninin menopoz sonrası kadınlarda kemik kaybını önlemek veya geciktirmek için yararlı bir tedavi olabileceği ileri sürülmektedir.
Kanser tedavisini destekleyebilir
Araştırmalara göre silymarinin antioksidan etkilerinin tümör karşıtı aktiviteleri uyarabildiğini ve sağlıklı hücreleri kemoterapinin neden olduğu hasardan koruyabilir. Ayrıca kemoterapinin belirli kanser türlerinde daha etkili çalışmasını sağlayabilir ve bazı durumlarda kanser hücrelerini yok edebilir.
Anne sütünü artırabilir
Deve dikeninin diğer bir etkisi, emziren annelerde süt üretimini artırabilmesidir. Süt üreten hormon prolaktini daha fazla üreterek çalıştığı düşünülmektedir. Ancak, deve dikeninin emziren anneler için güvenliğini doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu bilinmelidir.
Akne tedavisine yardımcı olabilir
Akne, iltihaplı bir cilt rahatsızlığıdır ve tehlikeli olmasa da yara izlerine neden olabilir. Bazı insanlar için akne, görünümleri üzerindeki etkileri konusunda endişelenmelerine neden olan bir durumdur. Vücuttaki oksidatif stresin akne gelişiminde rol oynayabileceği öne sürülmüştür. Antioksidan ve iltihap giderici etkileri nedeniyle deve dikeni akneli kişiler için yararlı bir takviye olabilir.
Deve dikeninin zararları nelerdir?
Deve dikeni büyük ölçüde güvenli bir bitkidir. Genelde fazla miktarda alınsa bile vücutta iyi tolere edilebilir bir özellik gösterir. Ancak yine de deve dikeni kullanımı bazı kişilerde yan etkilerin görülmesine yol açabilir. Bunlar:
- Bulantı
- Kusma
- Kabızlık,
- Karında şişkinlik
- İshal
- Baş ağrısı
- Döküntü
- Egzama
- Kaşıntı
- Eklem ağrıları
Deve dikeninin hamile kadınlarda güvenliğine dair bir veri yoktur, bu nedenle genellikle bu takviyeden kaçınmaları önerilir. Ayrıca kan şekerini düşürücü etkileri diyabet hastalarını düşük kan şekeri riski altına sokabilir. Ek olarak, deve dikeni östrojenik etkilere sahip olabilir ve bu da bazı meme kanseri türleri de dahil olmak üzere hormona duyarlı rahatsızlıkları kötüleştirebilir.
Deve dikeni nasıl kullanılır?
Deve dikeni, çeşitli formlarda kullanılabilir. Bunlar:
Deve dikeni çayı
Deve dikeni bitkisi, özellikle çay olarak daha sık kullanılır. Tohumlar sıcak suyla demlenerek içilebilir.
Deve dikeni yağı
Soğuk presleme yönteminden geçerek bitkisel bir yağ haline gelir ve yemeklere eklenebilir. Ayrıca cilde uygulanabilir.
Deve dikeni tohumu
Smoothielere, yoğurda veya salatalara eklenebilir.
Deve dikeni karaciğer için nasıl kullanılır?
Deve dikeni kilo kaybından cilt sağlığına ve anne sütü üretimini desteklemeye kadar her şey için yaygın olarak kullanılır. Birçok farklı potansiyel faydası olmasına rağmen, en çok doğal bir karaciğer destekleyicisi olmasıyla bilinir ve bazen siroz, sarılık ve hepatit gibi karaciğer hastalıklarının yanı sıra safra kesesi sorunlarının tedavisine yardımcı olmak için kullanılır. Deve dikeni çayının karaciğeri koruduğu ve kan şekeri seviyelerini düşürdüğü söylenir. Deve dikeni bitkisinin tohumları ve yaprakları hap, toz, tentür, özüt veya çay formunda tüketilebilir.
Deve dikeni tohumu testosteron artırır mı?
Deve dikeninin testosteron seviyelerini artırdığına dair bilimsel olarak desteklenen sağlam bir kanıt yoktur. Ancak, dolaylı olarak, karaciğer sağlığını iyileştirme mekanizması, testosteron üretimini de içeren hormonal dengeyi artırabilir.
Deve dikeni kilo aldırır mı?
Süt üretimini artırmak için deve dikeni alan annelerin bazılarında kilo alımı, mide bulantısı, ağız kuruluğu ve sinirlilik gibi bazı yan etkiler bildirilmiştir.
