
Menisküs, kaval kemiği (tibia) ve uyluk kemiği (femur) arasında yastık görevi gören C şeklinde bir kıkırdak parçasıdır. Her dizde iki menisküs bulunur. Kıkırdak yırtığı olarak da adlandırılan menisküs yırtığı, dizin kuvvetli bir şekilde bükülmesi veya döndürülmesi sonucu meydana gelebilir. Yaşlı insanlarda, dizdeki dejenerasyon menisküs yırtığı riskine katkıda bulunabilir. Menisküs yırtığında, dizde ağrı, şişme, yaralanma sırasında patlama sesi, bacağı bükme ve düzeltmede zorluk gibi belirtiler görülür.
Menisküs nedir?
Sağlıklı bir diz eklemi, her biri menisküs adı verilen iki C şeklinde kıkırdak benzeri yapı içerir. Her dizde iki adet menisküs bulunur. Dizin iç tarafındaki medial menisküs, dış tarafındaki ise lateral menisküstür. Her menisküs pürüzsüz, esnek ve lastiksi ve eklemi kaplayan diz kıkırdağına, yani hiyalin kıkırdak olarak da bilinen yapıya hem stabilite hem de şok emici koruma sağlar. Bu hiyalin kıkırdakta, herhangi bir nedenle meydana gelen kayıp veya hasar, artrit olarak bilinir. Bu nedenle menisküs, dizin sağlığı ve artritin önlenmesi için olmazsa olmazdır.
Menisküs yırtığı belirtileri
Menisküs yırtıkları en yaygın diz yaralanmalarından biridir. Özellikle temaslı sporlarda oynayan sporcular (futbol, güreş, voleybol, basketbol gibi) menisküs yırtığı riski altındadır. Menisküs yırtıkları genellikle sporcunun ayağı yere basarken ve dizini bükerek üst bacağını çevirmesi veya bükmesi sonucu oluşur. Menisküs yırtıkları her zaman semptomlara veya sorunlara neden olmaz. Bazı durumlarda, yaralanma meydana geldiğinde şiddetli ağrı ve bir patlama sesi olabilir. Diğer zamanlarda diz eklemindeki şişliğin gelişmesi birkaç saat sürebilir. Ağrı ve sıvı birikiminin miktarına bağlı olarak, bu dizin hareket ettirilmesini zorlaştırabilir.
Bazı durumlarda şişliğin miktarı fark edilecek kadar olmayabilir ve hasta, daha sonra belirtiler ortaya çıkana kadar yaralanmanın farkına varmaz.
Menisküs yırtığının belirtileri ve bulguları şunlardır:
Yaralanma meydana geldiğinde bir patlama sesi.
Şişlik veya sertlik.
Özellikle diz büküldüğünde veya döndürüldüğünde ağrı.
Dizin tamamen düzeltilmesinde zorluk.
Dizini hareket ettirmeye çalışırken "kilitlenme" hissi.
Menisküs yırtığının belirtileri diğer tıbbi rahatsızlıklara veya sorunlara benzerdir. Bu yüzden tanı için her zaman bir doktora başvurmak önemlidir.
Menisküs ağrısı nerelere vurur?
Tipik bir orta dereceli yırtıkta, yırtığın nerede olduğuna bağlı olarak dizin yan tarafında veya ortasında ağrı hissedilebilir. Bu durumda genellikle yürümenizde problem yoktur. Şişlik birkaç gün içinde yavaşça artar ve dizin sertleşmesine ve bükülmeyi sınırlamasına neden olabilir. Dizinizi büktüğünüzde veya çömeldiğinizde keskin bir ağrı olur.
Menisküs yırtığı nasıl tedavi edilir?
Menisküs yırtığına yönelik olarak doktor, özel durumunuza göre en iyi tedavi seçeneğini önerecektir: menisküs yırtığının türü, boyutu, yeri, stabilitesi ve genel diz durumunuz, yaşınız, spor ve aktivite seviyeleriniz. Tedavi, özel durumunuza uygun olmalıdır, tüm yırtık tipleri herkeste aynı şekilde tedavi edilmez.
Çoğu zaman, özellikle dejeneratif tip yırtıklarda, ameliyat gerekmez ve fizik tedavi, destekler, buz, iltihap önleyici ilaçlar ve çeşitli enjeksiyon tipleri semptomları iyileştirmeye ve zamanla aktivite ve işlevi geri kazandırmaya yardımcı olabilir.
Ameliyat gerekli ise, genellikle cerrahi onarımın yapılamadığı; menisküsün koruyucu ve dengeleyici etkilerinin kaybına yol açabilecek mekanik veya yapısal tipteki yırtıklar için veya menisküsün parçalarının dengesiz olduğu ve eklemde takılma, kilitlenme ve hasara neden olduğu durumlar için yapılır. Doktorunuz genellikle artroskopi adı verilen minimal invaziv bir prosedür önerecektir.
Artroskopi, genellikle menisküs yırtıklarını tedavi etmek için kullanılır. Artroskopi sırasında, eklemdeki küçük bir kesiden küçük, ışıklı, optik bir tüp (artroskop) yerleştirilir. Daha sonra dizin iç kısmının görüntüleri bir ekrana yansıtılır ve bu da doktorun menisküsün yırtık kısmını onarmasına veya kesmesine olanak tanır. Genç hastalar için, menisküsün mümkün olduğunca çoğunu korumak diz sağlığını korumak için önemlidir. Menisküs onarıldığında, vücut bölgeyi iyileştirirken menisküsü bir arada tutmak için dikişler kullanılır. Artroskopi ile tedavi edilen pediatrik menisküs yırtıkları, diğer tedavi seçeneklerine göre daha iyi iyileşme eğilimindedir.
Menisküs neden olur?
Koşarken aniden yön değiştirdiğinizde veya ayağınız yere basılıyken dizinizin döndüğü ani bir hareket sırasında meydana gelir. Yırtılma sıklıkla spor yaparken meydana gelir. Kıkırdağı aşınan kişiler (yaş veya artrit nedeniyle) düz olmayan bir yüzeye basmak gibi basit bir hareketten bile menisküs yırtığı yaşayabilir. Bu yırtılmalar genellikle ön çapraz bağ (ACL) yaralanması gibi diğer diz yaralanmalarıyla birlikte meydana gelir. Bazı durumlarda, parçalanmış kıkırdağın bir parçası gevşer ve diz eklemine takılır ve eklemin kilitlenmesine neden olur.