Hidrosel Nedir & Tedavisi

Doğum sonrası dönem, bebeklerin vücut gelişiminin devam ettiği önemli bir zaman dilimidir. Bu hassas dönemde, organlar olgunlaşmalarını sürdürürken çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkması mümkün olabilir. Özellikle erkek bebeklerde, testislerin karın içinden testis torbasına inişi döneminde ürolojik sistemle alakalı çeşitli sorunlarla karşılaşılabilir. Bu sorunlardan biri hidroseldir.

Hidrosel Nedir?

Erkek bebeklerde; anne karnındayken karın içi bölgede gelişen testis dokusu, vücut dışındaki testis torbasına (skrotum) doğru harekete geçer ve bu bölgeye inişini tamamlar. Bu süreçten önce karın içi dokularla ilişkili olan testis torbası, sağlıklı bebeklerde gelişimini tamamlarken karın kasları ve bağlarından kopar.

Bazı erkek çocuklarda ise testis ile testis torbası arasında kalan boşlukta çeşitli miktarda vücut sıvıları birikebilir. Bu duruma hidrosel adı verilir. Bununla birlikte, hidrosel ileri yaşlardaki erkek hastalarda da ortaya çıkabilir.

Küçük yaşta görülen hidrosel genellikle önemli bir sağlık sorunu oluşturmaz ve iki yaşına kadar kendiliğinden geçer. Bu süre zarfında testis torbasında ağrısız bir şişlik izlenir. Ancak, hidrosel oluşması durumunda testisi çepeçevre saran sıvı hasara yol açabildiğinden uzman bir hekim tarafından değerlendirme yapılması önemlidir.

Hidrosel Nasıl Gelişir?

Testisler, erkeklerde üreme hücrelerinin üretildiği temel organdır. Anne karnındaki bebeklerde testisler karın içinde gelişimini tamamlar; ancak genellikle doğum esnasında karındaki konumunu korur. Doğum sonrası dönemde; ilk 1 yıl içinde karın içinde olan testisler, fizyolojik süreçler vasıtasıyla testis torbasındaki yerini alır.

Testis torbası ile testisler arasında vücut sıvıları yer alır. Testislerin karın içinden testis torbasına inişi sonrası, testis torbası boşluğu ile karın boşluğu birbirinden ayrılır. Bebeğin doğumundan sonraki ilk iki yıl içinde, testis torbasındaki sıvılar dokular tarafından emilir. Böylece testis ve testis torbası gelişimi tamamlanır.

Ancak, bazı bebeklerde testis torbası ile karın boşluğu arasındaki bağlantı tamamen kopamaz veya kopsa bile kalan vücut sıvısının emilimi gerçekleşmez. Bunun sonucunda, testis ile testis torbası arasındaki bölgede vücut sıvısı varlığını sürdürür. Bu durumda hidrosel varlığından söz edilir.

Bu bağlamda, görülen hidrosel olguları iki ana başlık altında incelenebilir:

• Bağlantılı (komünikan) hidrosel: Karın boşluğu ile testis torbası boşluğu bağlantısının devam ettiği hidrosel vakalarına verilen isimdir. Bu tipte, karın boşluğundan testis torbasına sıvı akışı devam eder.
• Bağlantısız (non-komünikan) hidrosel: Testis gelişim sürecinde, testis torbasının başarılı bir şekilde karın boşluğundan ayrıldığı ama sıvının emilmediği durumlarda görülen hidrosel tipidir.

Hidrosel Neden Olur?

Hidrosel, belirli koşullar çerçevesinde, testislerin testis torbasına düşüş sürecinde görülen normal bir olay olarak kabul edilir. Normal şartlarda hidroselin 1-2 yaş sonrasında ortadan kaybolması beklenir. Ancak, bazı durumlarda hidrosel gelişimi riski artar ve çeşitli rahatsızlıklarla sonuçlanabilir. 40 yaş ve üstü erkeklerde de çeşitli hastalıkların seyrinde hidrosel gelişimi izlenebilir. Aşağıdaki koşul ve rahatsızlıklar hidrosel gelişimine neden olabilir:

• Prematürite (Erken Doğum): 37 haftadan önce doğumu gerçekleşen bebekler prematüre kabul edilir. Prematüre bebeklerde, dokuların gelişimi henüz tamamen gerçekleşmediğinden hidrosel gelişme riski daha yüksektir.
• Fıtık gelişimi: Karın boşluğundan testis torbasına doğru gerçekleşen fıtıklarda hidrosele rastlanabilir. Kasık fıtığı tedavisi için uygulanan çeşitli cerrahi işlemler esnasında dokuların zarar görmesine bağlı olarak, karın boşluğunun testis torbasıyla bağlantılı hâle gelmesi de hidrosele sebep olabilir.
• Enfeksiyonlar: Testis ve çevresindeki dokuları etkileyen her türlü enfeksiyonun seyrinde, iltihabi reaksiyona bağlı olarak testis torbası içinde sıvı birikmesi ile hidrosel gelişebilir.
• Travma: Testis bölgesine gelen fiziksel travmaları takiben, testis torbası boşluğunda sıvı birikmesi ile beraber hidrosel ortaya çıkabilir.
• Kanser: Testis ve çevresindeki dokulardaki kanserlerde, testis torbası içinde sıvı birikimi ve hidrosel gelişimi görülebilir.

Hidrosel Belirtileri Nelerdir?

Fizyolojik olarak ortaya çıkan hidrosellerde, genellikle testis torbasında izlenen şişlik dışında belirgin bir semptom görülmez. Bununla birlikte, hidrosel gelişiminin altında yatan sebebe bağlı olarak farklı klinik belirtiler görülebilir. Bu doğrultuda, hidrosel gelişimi sonrası hastalarda aşağıdaki semptomlar izlenebilir:

• Testis torbasında ağırlık hissi ve şişlik
• Testis bölgesinde ve kasıklarda ağrı
• Sabahları küçük olan, gün ilerledikçe büyüyen testis torbası

Özellikle iki yaşına kadar devam eden veya yetişkinlik döneminde ortaya çıkan hidroselde uzman bir hekim tarafından inceleme yapılması oldukça önemlidir. Testiste herhangi bir şişlik fark edildiği takdirde, farklı sağlık sorunlarının değerlendirilmesi açısından profesyonel tıbbi yardıma başvurulması gerekir. Hidrosel sebebiyle testisler baskı altında kalabilir, testislerin kendi etraflarında dönmesi sonucu testis torsiyonu adı verilen ve acil müdahale gerektiren durumlar gelişebilir, karın içi organların testis torbası içine doğru fıtıklaşması meydana gelebilir. Tüm bu nedenlerle, hidrosel takibinin yapılması ve gerektiğinde sağlık kurumlarına başvurulması önemlidir.

Hidrosel Tanısı Nasıl Konur?

Hidrosel için yapılan muayene esnasında, testis torbasının içindeki sıvının görülmesini sağlayan transillüminasyon yöntemi uygulanabilir. Bu yöntemde, testis torbası derisi üzerine ışık tutulur. Eğer testisteki şişkinliğin sebebi biriken vücut sıvısı ise testis torbası ışığın geçişine izin verir ve testisler aydınlanır. Ancak şişkinliğin sebebi bir tümör ise ışık geçişi görülmez ve testisler aydınlanmaz. Bunun dışında, fıtık varlığını değerlendirmek adına bölgede fıtık muayenesi de yapılabilir. Bu incelemelere ek olarak, hekim gerekli gördüğü takdirde ultrasonografi tetkiki isteyebilir. Enfeksiyon ihtimalini kontrol etmek için kan ve idrar testleri de yapılabilir.

Hidrosel Tedavisinde Neler Yapılır?

Doğum sonrası görülen hidrosel, genellikle ilk bir yıl boyunca takip edilir. Bu süre zarfında, testis torbasının boyutunda büyüme görüldüğü veya diğer klinik şikâyetlerin ortaya çıktığı durumlarda tedavi edilmesi gündeme gelebilir. Yetişkinlerde ortaya çıkan hidroselde ise 6 ay içinde iyileşme gözlenmezse tedavi planlaması gerekebilir. Bunların yanında, klinik inceleme esnasında komünikan tipte hidrosel tespit edilen kişilere fıtık riski bakımından tedavi uygulanması söz konusu olabilir.

Tedavi planlaması, hastanın durumuna ve hastalığın oluşmasında etken olan faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Hidroselin tedavisi, öncelikle altta yatan nedenin giderilmesini hedefler. Bunun dışında, aşağıdaki yöntemler hidrosel tedavisinde sıklıkla uygulanır:

• Cerrahi: Karın cildinde veya testis bölgesinde yapılan küçük bir cerrahi kesi üzerinden hidroselin cerrahi olarak boşaltılması işlemi en sık uygulanan tedavi yöntemidir. Komünikan hirdosellerde; karın boşluğu ile testis torbası birbirinden ayrılır ve fıtığı önlemeye yönelik kapatma malzemeleri yerleştirilir. Yapılan ameliyatın özelliğine göre bölgeye birkaç gün için drenaj tüpü yerleştirilmesi gerekebilir.
• İğne aspirasyonu: Cerrahi müdahale yapılması riskli olan hastalarda, hidrosel sıvısının iğne ile boşaltılması (aspire edilmesi) bir diğer tedavi yöntemidir. Yöntemin tatbiki esnasında testis torbasına ait boşluğun kapatılması için çeşitli ilaç uygulamaları da yapılabilir.