BT (bilgisayarlı tomografi) taraması, hastalıkların ve yaralanmaların tespit etmesine yardımcı olan bir görüntüleme prosedürüdür. BT taramasının faydaları risklerinden çok daha fazladır. BT, yetişkinlerde ve çocuklarda birçok durumu teşhis etmek, tedaviyi planlamak ve değerlendirmek için ayrıntılı bilgi sağlayabilir. Bunlara ek olarak, BT taramalarının sağladığı ayrıntılı görüntüler keşif cerrahisine olan ihtiyacı ortadan kaldırabilir.
Doktorlar BT taramalarını birçok sorun için kullanırlar, bunlar arasında; beyin ve omurilikte kanama, tümör veya doğum kusurları gibi sorunlar, bağırsaklarda tıkanıklık ve tümörler veya böbreklerde, karaciğerde veya akciğerlerde enfeksiyon gibi karnın içindeki sorunlar, rahim veya yumurtalıklardaki tümörler gibi kadın üreme organlarındaki sorunlar, kalbin veya aortun (kalbe bağlı büyük bir atardamar) anormal kan damarları, özellikle kalça, sırt (omurga) ve pelviste kırık kemikler ve yırtık kaslar ve bağlar yer alır.
BT taramaları genellikle yaklaşık bir saat sürer. Bu sürenin çoğu hazırlık içindir. Taramanın kendisi 10 veya 15 dakikadan az sürer.
Bilgisayarlı tomografi (BT) nedir?
Bilgisayarlı tomografi genellikle BT taraması olarak adlandırılır. BT, dar bir X-ışını demetinin hastaya yöneltilmesi ve vücudun etrafında hızla döndürülmesiyle yapılan bilgisayarlı bir X-ışını görüntüleme prosedürüdür. Kemikler, kaslar, yağ, organlar ve kan damarları dahil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünün ayrıntılı görüntülerini gösterir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) nasıl çalışır?
Bilgisayarlı tomografi, standart X-ışınlarından daha ayrıntılıdır. Standart X-ışınlarında, incelenen vücut bölümüne bir enerji ışını hedeflenir. Vücut bölümünün arkasındaki bir plaka, enerji ışınının deri, kemik, kas ve diğer dokulardan geçtikten sonraki değişimlerini yakalar. Normal X-ışınlarından çok fazla bilgi elde edilebilse de, iç organlar ve diğer yapılar hakkında çok fazla ayrıntı mevcut değildir.
BT tarayıcısı, gantry adı verilen halka şeklindeki bir yapının dairesel açıklığı etrafında dönen motorlu bir x-ışını kaynağı kullanır. BT taraması sırasında, hasta, x-ışını tüpü hastanın etrafında dönerken gantry boyunca yavaşça hareket eden bir yatakta yatar ve vücuda dar x-ışını demetleri gönderir. BT tarayıcıları, film yerine, doğrudan x-ışını kaynağının karşısında bulunan özel dijital x-ışını detektörleri kullanır. X-ışınları hastadan ayrılırken, detektörler tarafından alınır ve bir bilgisayara iletilir.
X-ışını kaynağı her tam dönüşünü tamamladığında, BT bilgisayarı hastanın iki boyutlu bir görüntü dilimini oluşturmak için karmaşık matematiksel teknikler kullanır. Her görüntü diliminde temsil edilen dokunun kalınlığı kullanılan BT makinesine bağlı olarak değişebilir, ancak genellikle 1-10 milimetre arasında değişir. Tam bir dilim tamamlandığında, görüntü saklanır ve motorlu yatak gantriye doğru kademeli olarak ileri doğru hareket ettirilir. Daha sonra, başka bir görüntü dilimi üretmek için x-ışını tarama işlemi tekrarlanır. Bu işlem, istenen dilim sayısı toplanana kadar devam eder.
Görüntü dilimleri ayrı ayrı görüntülenebilir veya bilgisayar tarafından bir araya getirilerek hastanın iskeletini, organlarını ve dokularını ve ayrıca doktorun tanımlamaya çalıştığı herhangi bir anormalliği gösteren 3B bir görüntü oluşturulabilir. Bu yöntemin, 3B görüntüyü uzayda döndürme veya dilimleri ardışık olarak görüntüleme yeteneği de dâhil olmak üzere birçok avantajı vardır, bu da bir sorunun tam olarak nerede bulunabileceğini bulmayı kolaylaştırır.
BT ne için çekilir?
BT taramaları vücudun çeşitli bölgelerindeki hastalıkları veya yaralanmaları tanımlamak için kullanılabilir. Örneğin, BT karın içindeki olası tümörleri veya lezyonları tespit etmek tarama aracı haline gelmiştir. Çeşitli kalp hastalığı veya anormalliklerinden şüphelenildiğinde kalbin BT taraması istenebilir. BT ayrıca yaralanmaları, tümörleri, felce yol açan pıhtıları, kanamayı ve diğer durumları tespit etmek için başın görüntülenmesinde de kullanılabilir. Tümörlerin, pulmoner embolilerin (kan pıhtıları), aşırı sıvının ve amfizem veya zatürre gibi diğer durumların varlığını ortaya çıkarmak için akciğerleri görüntüleyebilir. BT taraması, genellikle geleneksel bir röntgenle mümkün olabilecekten daha fazla ayrıntı ürettiği için karmaşık kemik kırıkları, ciddi şekilde aşınmış eklemler veya kemik tümörlerini görüntülerken özellikle yararlıdır. BT ayrıca doku veya sıvı biyopsisi için de kullanılabilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) hangi hastalıklarda kullanılır?
BT taramaları sağlık çalışanlarının çeşitli yaralanmaları ve hastalıkları tespit etmesine yardımcı olur, bunlar arasında şunlar yer alır:
Bazı kanser türleri ve iyi huylu (kanserli olmayan) tümörler.
Kırıklar (kemik kırıkları).
Kalp hastalığı.
Kan pıhtıları.
Bağırsak rahatsızlıkları (apandisit, divertikülit, tıkanıklıklar, Crohn hastalığı).
Böbrek taşı.
Beyin yaralanmaları.
Omurilik yaralanmaları.
İç kanama.
BT tomografi aç mı tok mu yapılır?
Genellikle, kontrast boya kullanılmayacaksa, BT taramasından önce açlık gerekliliği yoktur. Doktorunuz, kontrast kullanılacaksa ve yiyecek ve içecekten uzak durmanız gerekiyorsa size önceden haber verecektir.
