İktidarsızlık Nedir ve Tedavisi Nasıldır?

Sağlık tanım olarak kişinin bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal olarak tam iyilik halinde olması durumudur. Cinsel sağlık kişinin tam iyilik halinin önemli bir parçası olduğu gibi, yaşam kalitesini doğrudan etkileyebilen önemli bir konudur. Bireyler yaşam boyunca farklı nedenlerle cinsel sağlıkla ilgili sorunlar yaşayabileceği gibi çeşitli sağlık problemlerinin etkisiyle de cinsel fonksiyon bozuklukları ortaya çıkabilir. Erkeklerde sık görülen cinsel sağlık sorunlarının başında iktidarsızlık gelir.

İktidarsızlık Nedir?

İktidarsızlık, erektil disfonksiyon veya impotans; erkeklerde sertleşmenin cinsel birleşmeye izin verecek şekilde sağlanamaması veya ereksiyonun yeterince korunamaması durumudur. Erektil disfonksiyon erkeklerde yaşamın bir bölümünde nadiren gelişebilen ve sık görülen bir problemdir. Bu durumda görülen iktidarsızlık genellikle yüksek stres veya psikolojik nedenlerle ortaya çıktığından kendi kendini sınırlayıcıdır ve önemli bir problem meydana getirmez. Bununla birlikte iktidarsızlığın süreklilik kazanması halinde kişide altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının varlığı söz konusu olabilir ve ileri inceleme ile tedavi gerektirir.

İktidarsızlık Neden Olur?

Sağlıklı bir erkekte cinsel temas, görsel-işitsel uyaranlar veya hayal gücü gibi etkenlerle cinsel olarak uyarılması sonucunda penis dokusunda yer alan damarlara kan akışı artar. Bununla birlikte anatomik olarak penisi dışarıdan saran dokular sayesinde penise ulaşan kan akımı penis içerisindeki iki kan odasında hapsedilir ve geri akışı belirli ölçüde kısıtlanır. Bu sayede peniste sertleşme veya ereksiyon sağlanır. Sertleşmenin sona ermesi için penisteki kan damarları geri kasılarak hapsedilen kan tekrar vücut dolaşımına gönderilir ve kan odaları boşaltılır.

Erektil disfonksiyonu olan hastalarda penisteki damar yapılarının kasılma-gevşeme mekanizmalarındaki aksaklıklar veya penisin doku yapısının zarar görmesi gibi durumlara bağlı olarak yukarıda özetlenen mekanizma tam olarak çalışmaz. Sonuç olarak kişide yeterli cinsel uyarıma rağmen sertleşme sağlanamaz veya başta gerçekleşen ereksiyon devam ettirilemez. Sağlıklı erkeklerde iktidarsızlık yaşamın belirli dönemlerinde rastlantısal olarak ortaya çıkabilir. Bununla birlikte belirli sağlık problemlerinin etkisinde sürekli olarak veya patolojik düzeyde iktidarsızlık problemi yaşanabilir. Bu bakımdan aşağıdaki durumlarda erkeklerde erektil disfonksiyon meydana gelebilir:

• Psikolojik sorunlar: İktidarsızlığın en sık görülen nedenlerinin başında psikolojik sebepler gelir. Erkeklerde yüksek stres, anksiyete, depresyon veya partnerler arasındaki ilişki problemleri nedeniyle geçici erektil disfonksiyon görülebilir. Bununla birlikte, uzun dönem psikolojik rahatsızlık geçiren kişilerde cinsel isteksizlikle birlikte erektil disfonskiyon gelişimi olabilir.
• İleri yaş: Yaşla birlikte dokuların fizyolojik fonksiyonlarında çeşitli düzeylerde aksaklıklar görülebilir. Ereksiyon sürecinde görev alan sinir sistemi ve dolaşım sistemi dokularındaki yaşlanmaya bağlı fonksiyon kayıplarının sonucunda kişilerde iktidarsızlık sorunu baş gösterebilir.
• Kalp-damar hastalıkları: Damar sertliği adı verilen damar çeperlerinde kolesterol birikmesine bağlı damarlarda darlık ve fonksiyon kaybı özellikle kalp ve beyin damarlarında görülmekle birlikte; ereksiyonda görev alan damarlarda görülmesi halinde erektil disfonksiyon yapabilir.
• Diyabet: Kan şekerinin konstrolsüz olarak yüksek seyretmesi halinde sinir dokularında geri dönüşümsüz düzeyde hasar gelişebilir. Şeker hastalarında ellerde ve ayaklarda üşüme, uyuşma gibi belirtilerle gösteren sinir hasarı erkeklerde ereksiyon fonksiyonunda göreve alan sinirlerin harap olmasına bağlı iktidarsızlık olarak da ortaya çıkabilir.
• İlaç kullanımı: Bazı ilaçlar yan etki olarak ereksiyon fonksiyonunu çeşitli düzeylerde olumsuz etkileyerek iktidarsızlık yapabilir.
• Hormonal problemler: Erkeklerin üreme fonksiyonlarının düzenlenmesinde önemli görevler üstlenen testosteron ve androjenlerin kan düzeylerinde azalmaya yol açan endokrin sistemi ilgilendiren hastalıklarda iktidarsızlık görülebilir.
• Sigara-alkol kullanımı: Sigara ve alkol tüketimi ile vücuda alınan zararlı maddelerin ereksiyon fonksiyonunda görev alan dokularda hasar oluşturması sonucunda iktidarsızlık problemi izlenebilir.
• Sinir sistemi hastalıkları: Parkinson hastalığı, MS, inme gibi sinir sistemini ilgilendiren hastalıkların seyrinde ereksiyonu sağlayan sinir dokularının fonksiyon kaybı ile iktidarsızlık meydana gelebilir.
• Uyku bozuklukları: Cinsel uyarılma, cinsel isteklilik ve ereksiyonu sağlayan sinir hücrelerinin uygun şekilde çalışabilmesi için sinir sistemi sağlığının korunması gerekir. Uyku bozukluğu olan kişilerde beyin fonksiyonlarında aksaklıklar olacağından cinsel fonksiyon bozuklukları gelişebilir.
• Anatomik problemler: Peyronie hastalığı gibi penis dokusunda anatomik bozukluklarla seyreden rahatsızlıklarda ereksiyon gelişmi anatomik olarak engellendiğinden iktidarsızlık oluşabilir.

İktidarsızlık Tanısı Nasıl Konur?

Erektil disfonksiyon tanısı sıklıkla hekim tarafında alınan ayrıntılı öykü ve fizik muayene sonucunda konur. Bununla birlikte erektil disfonksiyon sürecinde rol oynadığı düşünülen belirli hastalıkların tespit edilebilmesine yönelik ek laboratuvar ve görüntüleme tetkiklerinden yararlanılması gündeme gelebilir. Psikolojik risk faktörlerin belirlenmesine yönelik bazı psikososyal testler ve ek anamnez sorgulamaları yapılabilir.

Penisin ereksiyon fonksiyonunun değerlendirilmesi için bazı özel testlerin yapılması gerekebilir. Bu bakımdan noktürnal penil tümesans testi ve enjeksiyon testleri yoluyla spontan gelişen sertleşmeler ile ilaç kullanımıyla elde edilen ereksiyon fonksiyonları incelenebilir.

İktidarsızlık Tedavisinde Neler Yapılır?

İktidarsızlık durumunda problemin geçici veya kalıcı olmasına göre uygulanacak tedavi farklılık gösterebilir. Bunun dışında iktidarsızlığın nedeni olarak altta yatan bazı sağlık sorunlarının belirlenmesi halinde bu hastalıkların spesifik tedavisinin yapılması gerekebilir. Özellikle genç erkeklerde izlenen, rastlantısal ve geçici erektil disfonksiyonlarda psikolojik yönden erkeğin desteklenmesi ve stres faktörlerinin düzenlenerek yaşam tarzı değişikliklerinin uygulanması tedavi yeterli olabilir. Bununla birlikte daha ciddi vakalarda aşağıdaki tedavi yöntemlerinden yararlanılabilir:

• İlaç tedavisi: Penisin ereksiyon fonksiyonunu destekleyen veya kolaylaştıran ilaç tedavileri en sık kullanılan yöntemler arasında yer alır. Bu bakımdan ağız yoluyla kullanılan sildenafil, tadalafil gibi ilaçların yanında penise enjeksiyon yoluyla uygulanan ilaçlar da tedavide etkilidir. Yine hormon bozukluklarına bağlı görülen iktidarsızlıklarda hormon replasman tedavileri faydalı olabilir.
• Vakum pompaları: Penise vakum uygulama yoluyla kan odalarının doldurularak ereksiyonun sağlanması mümkündür. Vakum pompası uzaklaştırılırken kan odalarının tekrar boşalmasını engelleyen halkalar sayesinde ereksiyonun korunması mümkündür.
• Egzersiz: Kegel egzersizleri gibi penis tabanında bulunan ve ereksiyonun sürdürülmesinde önemli görevler üstlenen kasların geliştirilmesi ve kontrolünün artırılması tedavi başarısının yükseltilmesinde etkili olabilir.
• Cerrahi tedavi: Yukarıda sayılan tedavi yöntemlerine rağmen çözülemeyen iktidarsızlık durumlarında penil implantlar veya penis damarlarına yönelik uygulanan vasküler cerrahi yöntemlerle cinsel birleşmeyi mümkün kılan sonuçlar elde edilebilir.