Yaygın adıyla "prostat büyümesi" olarak bilinen Benign Prostat Hiperplazisi, hayati tehlike taşımayan bir hastalıktır. Hastalık, sıklıkla 50 yaşından itibaren belirtilerini iyice göstermeye başlar ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Hastalığın en bilinen belirtileri arasında, idrar yapmada güçlük, sık sık ve az miktarda idrar çıkışı, idrar yollarında enfeksiyon gibi semptomlar görülür. Hastalığa bağlı şikâyetler, 80’li yaşlardan sonra daha da artarak devam eder. Hastalığın tedavisinde ilaç tedavilerinin yanı sıra bazı durumlarda cerrahi müdahaleler de uygulanmaktadır. Toplumun büyük bir bölümünde görülen iyi huylu prostat büyümesi, mutlaka tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. İdrar yolunda önemli derecede daralma ve sıkışmaya neden olan hastalık, böbrek yetmezliğine kadar varabilen ciddi sonuçlar doğurabilmektedir, fakat tedavi edilmediği takdirde bile prostat kanserine sebep olması söz konusu değildir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Nedir?
İyi huylu prostat büyümesi, yaşam boyu kişinin yaşam şeklini etkileyen kronik hastalıklar arasında yer alır. Ceviz büyüklüğünde bir yapı olan prostat bezinin sıra dışı bir biçimde büyümesi ve mesanenin hemen alt tarafında bulunan idrar kanalını daraltmasıyla birlikte belirtiler baş göstermeye başlar. Prostatın büyümeye devam etmesiyle, kişinin idrar yapması gittikçe zorlaşır. Dışarı çıkamayan idrarın boşaltılabilmesi için, hasta mesanesini daha fazla kasmaya başlar ve vücut iyice zorlanır. 80 yaş ve üzerinde hastalığın %90 oranındaki yaygınlıkla görülmesiyle birlikte, hastalık bir anlamda yaşlanma sürecinin de bir parçası olarak kabul görmektedir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın seyrine bağlı olarak değişen semptomlar, prostatın büyüklüğü ve içinde bulunduğu evreye göre değişiklik gösterir. Prostat büyümesi belirtileri, sıklıkla 50’li yaşların başında görülmeye başlar ve yaş ilerledikçe şikâyetler artarak devam eder. Hastalığın semptomları, prostat bezinin büyümesine bağlı olarak idrar yolunun daralmasıyla ortaya çıkar. Daralan idrar yolu, idrarın çıkış miktarını ve hızını azaltarak mesanenin tam olarak boşalamaması durumunu meydana getirir. Hastalığın en çok görülen belirtileri şunlardır:
- Zayıf idrar akışı
- Sık sık idrara çıkma isteği
- İdrar çıkışının geç başlaması
- Aniden sıkışma
- İdrara çıkınca ıkınma ihtiyacı
- Gece sık sık tuvalete gitmek için uyanmak
- Mesanenin boşaltılamadığı hissi
- İdrar çıkışı bittikten sonra uzun süre damlama olması
- İdrar bittikten sonra yanma ve sızı hissi
- Sık sık tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonu
- İdrarda kan
- Mesane taşı
İyi Huylu Prostat Büyümesinin Nedenleri Nelerdir?
Nedeni henüz kesin olarak bilinmeyen iyi huylu prostat büyümesi, prostat çekirdeği olarak da bilinen ve iç prostat bölgesinde ortaya çıkan adenomlardan kaynaklanır. Prostatın büyümesinde, erkeklerin salgıladığı testosteron ve kadınlarda salgılanan östrojen hormonu etkendir. Erkeklerde ilerleyen yaşlarda testosteron hormon oranı düşerken östrojen hormon oranında artış meydana gelir. Yapılan araştırmalara göre, erkeklerdeki östrojen hormonunun birtakım hücrelerin gelişimi üzerinde tetikleyici etkisi olduğu gözlemlenmiştir. Farklı araştırmalarda ortaya konulan sonuca göre ise yaşın ilerlemesiyle beraber erkek testosteron hormon düzeyinin azalma eğiliminde olmasına rağmen, aktif testosteron olan DHT düzeyinde artış görülmüştür. DHT üretimi az ya da hiç olmayan erkeklerde, iyi huylu prostat büyüme riskinin de olmadığı görülmektedir. Yine de yapılan bu çalışmaların kısıtlı verilere dayandığı ve bilimsel olarak kesinlik kazanmadığı bilinmelidir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tanısı Nasıl Koyulur?
Hastanın yaşam kalitesini etkileyen bu hastalığın oluşumunda birçok farklı neden bulunabilir. Hastanın kullandığı bazı ilaçların yan etkilerinin olabilmesi ihtimali doğrultusunda, düzenli olarak kullanmış olduğu ilaçlar kontrol edilir. Prostat büyümesinin tanısı için araştırma, genel fiziki muayene ve prostat muayenesi olarak iki başlık altında gerçekleştirilir.
Prostat muayenesi, doktorun elle makattan yaptığı kontrolle gerçekleştirilir. Bu muayenede, prostat bezinin boyutu, yapısı gibi parametreler değerlendirilmiş olur. Teşhis yöntemleri arasında bulunan idrar tahlili, idrar yolu enfeksiyonunun varlığı ve derecesini belirlemede etkin bir yöntemdir. Prostat büyümesi ya da idrar yolu enfeksiyonunun belirtileri birbirine çok benzemektedir. Bu nedenle, tahlilin tüm yönleriyle değerlendirilmesi gerekir.
Prostat kanseri oluşup oluşmadığının belirlenmesi amacıyla, hastaya PSA kan testi de yapılabilir. Artmış PSA değeri, prostat kanserinin yanı sıra prostat bezinin büyümeye başladığının da göstergesidir. Prostat büyüme şüphesi ile değerleri araştırılan hastanın, saniyede ne kadar idrar çıkarabildiğini ölçmek için, "idrar akım hızı" testi uygulanır. Mesanenin en dolu olduğu anda, bu ölçüm için tasarlanmış özel ölçüm cihazları kullanılır. Hastanın cihaza idrar yapması ölçüm için yeterlidir.
Sıklıkla kullanılan bu tanı yöntemlerinin yanı sıra prostatın ne kadar büyüdüğünü görmek için ultrason yapılabilir. İdrar yapıldıktan sonra mesanede ne kadar idrar kaldığını görmek için de ultrasonografi yöntemlerinden yararlanılabilir. Bu işleme "artık idrar tayini" adı verilmektedir.
Benign Prostat Hiperplazisi Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi için, öncelikle hastaya şikâyetleri doğrultusunda benign prostat hiperplazisi teşhisinin konulması gerekir. Tedavi şeklinin belirlenmesinde hastanın yaşı, şikâyetlerinin hangi şiddette olduğu ve hastalığın vücutta yarattığı komplikasyonlar dikkate alınır. Eldeki veriler doğrultusunda, hangi tedavi şeklinin uygulanacağına hastanın kendisiyle birlikte karar vermek en doğru yöntemdir.
Hastalığın ilk dönemlerinde medikal tedavi daha sıklıkla tercih edilir. Bununla birlikte tedaviye başlamadan önce hasta takibe alınıp, şikâyetlerindeki seyir, mesane taşı, idrar yolları enfeksiyonu gibi semptomların durumu gözlenir. İlaç tedavisi, hastalığın başlangıç noktasında prostat ve idrar yollarındaki düz kasların gevşetilmesini ve idrar akışının rahatlatılmasını kolaylaştırır. Büyümeye başlamış olan prostatın küçültülmesi için de farklı ilaç türleri kullanılır. İlaç tedavisinin en az 6 ay boyunca devam etmesi, tedavinin faydalı olması bakımından önem taşır. İlaç kullanımına rağmen hastanın şikâyetlerinin artmaya başladığı ve kontrol altına alınamadığı durumlarda ise cerrahi müdahale çoğu zaman kaçınılmazdır. Prostat büyümesi ameliyatı, açık ya da kapalı ameliyat yöntemleriyle yapılabilir.
