Selenyumun antioksidan ve anti-inflamatuar özellikleri sayesinde pek çok sağlık yararı bulunur. Tiroid bezinin sağlıklı çalışması için selenyum gereklidir. Hatta, insan vücudunda en fazla selenyum içeren doku tiroiddir. Bu mineral, tiroidi oksidatif hasara karşı korur ve tiroid hormonlarının üretiminde kritik bir rol oynar. Bitkiler selenyumu topraktan alır; bu da o bitkilerle beslenen hayvanların selenyum düzeyini etkiler. En zengin selenyum kaynakları deniz ürünleri, et ürünleri ve tam tahıllardır.
Selenyum nedir?
Selenyum, toprakta doğal olarak bulunan bir mineraldir. Aynı zamanda suda ve çeşitli yiyeceklerde de bulunabilir. Selenyum, selenoproteinler ve bazı enzimlerin yapısında yer alır. Bu bileşikler, dokulara ve DNA’ya zarar verebilecek peroksitleri parçalayarak antioksidan etkiler gösterir; böylece iltihaplanma ve diğer sağlık sorunlarının önlenmesine yardımcı olur.
Selenyum ne işe yarar?
Selenyum, DNA sentezi ve hücre hasarı ile enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan çeşitli enzim ve proteinlerin (selenoproteinler) temel bir bileşenidir. Aynı zamanda üreme sağlığı ve tiroid hormonlarının metabolizmasında da önemli roller üstlenir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Sağlıklı bir tiroid için gereklidir
Tiroid bezi, vücudun metabolik süreçlerini düzenleyen hormonları üretir. Tiroidin yetersiz çalışması, yorgunluk, kilo alımı, depresyon ve kas ağrıları gibi belirtilere yol açabilir. Zamanla bu durum, kronik hastalık risklerini artırabilir. Selenyum, tiroid fonksiyonunun sağlıklı şekilde sürdürülmesine destek olur. Ancak, aşırı miktarda alındığında tiroid üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği de unutulmamalıdır.
Bilişsel destek verir
Araştırmalar, selenyumun antioksidan özelliklerinin; Parkinson, Alzheimer ve multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklarda görülen hücre hasarıyla savaştığını göstermektedir. Yeterli miktarda selenyum alımının, beyin fonksiyonlarının korunmasına yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Bağışıklık sistemini güçlendirir
Selenyum, bağışıklık sistemini destekleyerek enfeksiyon riskini azaltabilir. Serbest radikallerin yol açtığı oksidatif stresin etkilerini hafifletebilir. Ayrıca, virüs bulaşmış hücreleri ve kanser hücrelerini yok eden doğal öldürücü (NK) hücrelerin aktivitesini artırabilir. Selenyum eksikliği, prostat, kolon ve meme kanseri riskinin artışıyla ilişkilendirilmiştir.
Astım semptomlarını azaltabilir
Bazı astım hastalarında selenyum takviyesi, semptomların şiddetinin azalmasına yardımcı olabilir. Düşük selenyum düzeylerinin daha sık astım atağı ve daha yoğun inhaler kullanımıyla bağlantılı olduğu gözlemlenmiştir.
Doğurganlık ve üreme sağlığına katkı sunar
Araştırmalar, selenyumun doğurganlık ve sağlıklı gebelik üzerinde olumlu etkileri olabileceğini göstermektedir. Yüksek serum selenyum seviyeleri, oosit (yumurta hücresi) sayısı ve yumurtalık folikülleri gibi doğurganlık göstergeleriyle ilişkilendirilmiştir. Selenyum eksikliği, düşük, fetal büyüme geriliği, erken doğum, preeklampsi, düşük doğum ağırlığı ve gebelik diyabeti gibi gebelik komplikasyonlarıyla bağlantılıdır. Doktorlar, yüksek riskli gebeliklerde bu komplikasyonları önlemek için selenyum takviyesi önerebilir.
Selenyum hangi besinlerde bulunur?
Selenyum, oksidatif stresle mücadele eden ve kalp hastalığı ile kanser gibi kronik rahatsızlıklara karşı koruma sağlayan güçlü bir antioksidandır. Vücut, selenyuma yalnızca küçük miktarlarda ihtiyaç duyar ve bu gereksinim genellikle beslenme yoluyla karşılanır. Gıdalardaki selenyum oranı, yetiştirildikleri toprağın selenyum içeriğine göre değişebilir. Selenyum açısından zengin bazı besinler şunlardır:
- Brezilya cevizi
- Ton balığı, sardalya, somon
- Karides, yengeç
- Kırmızı et
- Tavuk, hindi
- Süt ürünleri
- Yumurta
- Mantar
- Kuru fasulye, bezelye, mercimek
- Pirinç, makarna
- Yulaf ezmesi
- Ay çekirdeği
- Tam buğday ekmeği
Selenyum tiroidler için faydalı mı?
Selenyum, tiroid hormonlarının metabolizması için temel bir mineraldir. Tiroid bezi, vücuttaki en yüksek selenyum yoğunluğuna sahip organdır. Selenyum eksikliği; tiroidit, hipotiroidizm ve Graves hastalığı gibi çeşitli tiroid bozukluklarıyla ilişkilidir. Tiroid hormonunun temel yapı taşı olan iyotun etkin kullanılabilmesi için de selenyum gereklidir. Bu nedenle, doğru miktarda selenyum almak yalnızca tiroid sağlığı için değil, genel sağlık açısından da kritik öneme sahiptir.
Selenyum her gün alınabilir mi?
Günlük 400 mcg’nin altındaki selenyum alımları genellikle güvenlidir. Ancak, yüksek dozlarda veya uzun süreli kullanımlarda 400 mcg’nin üzerindeki dozlar selenyum toksisitesi riskini artırabilir. Bu nedenle, takviye kullanımı konusunda hekime danışılması önemlidir.
Kandaki selenyum değeri kaç olmalıdır?
Selenyum, vücut dokularında birikir. Yetişkin bireylerde normal serum selenyum konsantrasyonu 110–165 mcg/L aralığında olmalıdır.
