Vücut yiyecekleri emdiğinde, kan şekeri yükselir ve pankreas insülin hormonunu salgılar, böylece yiyecekler sindirilebilir ve enerjiye dönüştürülebilir. Ancak, kan şekeri veya glikoz çok düşerse, vücut karaciğere glikojen adı verilen bir şeker türünü serbest bırakmasını söyler, bu da vücut bir sorun algıladığında dengeyi yeniden sağlamaya yardımcı olur. Diyabet hastası olmayan kişilerde, karaciğerden glikojen salınımı doğal olarak gerçekleşir. Ancak diyabet hastası kişilerde, vücudun düşük kan şekerine (hipoglisemi) tepkisi bozulmuştur. Sonunda ve bazen gecikmeli olarak, glikojen karaciğerden salınır ve diyabet hastası hiperglisemi veya yüksek kan şekeri yaşar. Hipogliseminin bu geri tepme etkisi, ardından gelen hiperglisemi, kişinin yorgun ve bitkin hissetmesine neden olabilir. Şeker düşüklüğünün tipik erken uyarı işaretleri açlık hissi, titreme ve terlemedir. Daha şiddetli vakalarda, kafa karışıklığı ve konsantre olmada zorluklar yaşanabilir. Çok şiddetli vakalarda, hipoglisemi yaşayan bir kişi bilincini kaybedebilir.
Ani şeker düşmesi (hipoglisemi) nedir?
Şeker düşmesi (Hipoglisemi), kan glikozu seviyelerinin, aşırı insülin salgılanması sonucu 70 mg/dL’nin altında olması durumudur. Düşük kan şekeri özellikle tip 1 diyabetli kişilerde ve insülin veya başka diyabet ilaçları kullanan tip 2 diyabetli kişilerde yaygındır. Çoğu durumda, düşük kan şekeri diyabetten kaynaklanır. Ancak diyabeti olmayan kişileri de etkileyebilir. Kan şekeri düşüklüğü hafif, orta ve ileri (şiddetli) olmak üzere üç seviyede gelişebilir.
Seviye 1 (hafif) hipoglisemi
Kan şekeri < 70 mg/dL ( < 3,9 mmol/L) ancak ≥ 54 mg/dL ( ≥ 3 mmol/L)
Seviye 2 (orta) hipoglisemi
Kan şekeri < 54 mg/dL ( < 3 mmol/L)
Seviye 3 (şiddetli) hipoglisemi
Zihinsel veya fiziksel durumdaki değişiklik nedeniyle başkasından yardım almayı gerektiren hipoglisemi.
Ani şeker düşmesi neden olur?
Kan şekerinizin düşük olmasının birçok nedeni olabilir, bunlardan bazıları şunlardır:
- Çok fazla insülin almak
- Aldığınız insülin miktarına göre yeterli karbonhidrat tüketmemek
- İnsülininizi gün içerisinde yanlış zamanlarda kullanmak
- İnsülin enjeksiyonlarının uygulandığı yeri değiştirmek
- Düzenli olarak yemek yememek
- Beslenmede ne kadar yağ, protein ve lif alındığı
- Yoğun egzersiz
- Alkol içmek
- Sıcak ve nemli hava
- Programınızda beklenmedik değişiklikler
- Yüksek rakımda vakit geçirmek
- Ergenliğe girmek
- Kadınlarda adet döngüsünün başlaması
Şeker düşmesi belirtileri nelerdir?
Düşük kan şekerinin belirtileri genellikle hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve kişiden kişiye değişebilir. Belirtiler hafiften şiddetliye kadar değişebilir.
Şeker düşmesi belirtileri şunları içerebilir:
- Halsizlik
- Açlık hissi
- Endişe
- Baş dönmesi
- Dudaklarda karıncalanma
- Ellerde ve ayaklarda titreme
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Huzursuzluk, sinirlilik
- Terleme
- Hızlı veya düzensiz kalp atışı
- Göz kararması
- Uyuklama
- Uykuda kabus görme
- Yürümede veya net görmede zorluk
- Ciddi vakalarda bilinç kaybı ve nöbet
Şeker düşmesini önlemenin yolları neler?
Eğer insülin tedavisi gerektiren diyabetiniz varsa, hipoglisemiden kaçınmanın en güvenli yolu kan şekerinizi düzenli olarak kontrol ettirmek ve erken belirtileri tanımayı öğrenmektir.
Öğünleri veya ara öğünleri atlamak veya planlanandan daha az karbonhidrat tüketmek hipoglisemi riskinizi artırabilir. Alkol kullanımı sınırlandırılmalı veya bırakılmalıdır, çünkü alkol tükettikten saatler sonra bile şekerin düşmesine neden olabilir.
Egzersiz veya aktivite de bir diğer potansiyel nedendir ve bununla başa çıkmak için egzersizden önce, egzersiz sırasında veya sonrasında karbonhidrat tüketmek veya insülin dozunuzu ayarlamak gibi bir önlemleriniz olmalıdır.
Ayrıca insülininizi enjekte ettiğiniz yeri düzenli olarak değiştirdiğinizden emin olmalısınız; çünkü vücudunuzun emdiği insülin miktarı, enjekte edilen yere göre farklılık gösterebilir.
Belirtilerin başladığını hissetmeniz veya kan şekeri seviyenizin düşük olması durumunda kullanmak üzere, glikoz tabletleri, bir kutu meyve suyu (şeker bulunan) veya biraz şekerleme gibi hızlı etkili karbonhidratları her zaman yanınızda taşıyın.
Arkadaşlarınızın ve ailenizin diyabetiniz ve hipoglisemi riskiniz hakkında bilgi sahibi olduğundan emin olun. Acil bir durumda insanların durumunuzu bilmesini sağlayan bir tür kimlik taşımanız da yardımcı olabilir.
Hipoglisemi diyabet dışında başka bir altta yatan duruma bağlı olarak ortaya çıktığında, bu durumun tedavi edilmesi gerekir.
Hipoglisemi, bir kişinin kan şekeri desilitre başına 70 miligramın (mg/dL) altına düştüğünde teşhis edilebilir. 54 mg/dL'nin altına düşen kan şekeri ciddi derecede düşük kabul edilir ve bayılmanıza neden olabilir.
Eğer diyabet hastasıysanız, özellikle de yeni teşhis konduysa ve tedaviye başladıysanız, zaman zaman hipoglisemi ataklarıyla karşılaşmanız muhtemeldir.
Aslında, diyabetli kişilerin haftada bir veya iki kez hipoglisemi yaşaması olasıdır. Bu, kan şekerlerini yakından kontrol ettiklerinde bile olabilir.
Aşağıdaki hipoglisemi belirtilerinden herhangi birini yaşamaya başlarsanız kan şekeri ölçüm cihazıyla kan şekerinizi kontrol edin:
- Titreme
- Sinirlilik
- Bulantı
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Taşikardi (kalbin hızlı atması)
- Polifaji (yoğun açlık)
Şeker düşmesi tedavi yöntemleri nelerdir?
Şeker düşmesinde tedavi, hipogliseminin şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Hafif hipoglisemi durumlarında hızlı bir şekilde kan şekeri seviyesini artıracak basit karbonhidratların tüketilmesi yeterli olabilir. Yetişkinler için 20 gr, 10 yaşından küçük çocuklar için 16 gr karbonhidrat içeren basit şeker tüketilmesi uygun olacaktır. Kan şekeri dengesi sağlandıktan sonra 15 dakika dinlenip 15 dakika sonra şekeri tekrar kontrol edilmelidir. Ancak, daha ciddi durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir.
Şeker hastası olmayan birinin şekeri düşer mi?
Diyabeti olmayan kişilerde de düşük kan şekeri veya hipoglisemi görülebilir. Bu, belirli ilaçlar alırsanız, ciddi bir enfeksiyon geçirirseniz veya organlarınızı etkileyen başka ciddi sorunlarınız varsa olabilir. Bunun nedenleri ise şunlar olabilir:
- Yetersiz beslenme
- Hormon eksikliği, özellikle de böbreküstü bezlerinde yetmezlik
- Nadir olarak pankreasta yüksek insülin üretilmesine neden olan tümör (insülinom)
