Cilt kanseri neden olur? Cilt kanserinin tedavisi nasıl olur?

Cilt kanseri birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. Ancak güneş ışınlarına uzun süre maruz kalmak ve bu ışınların zararlı etkilerinden yeterince korunmamak, cilt kanserinin en önemli nedenleri arasında yer alır. UV ışınlarının etkilediği baş, boyun, el ve yüz gibi bölgelerde daha sık görülen cilt kanseri, genital bölge gibi güneş görmeyen vücut bölgelerinde de ortaya çıkabilir.

Tüm kanser türleri arasında en yaygın görüleni olan cilt kanseri; yara, şişlik, kızarıklık ve leke gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Erken tanı için bireyin vücudunu düzenli aralıklarla kontrol etmesi ve şüpheli bir durumda doktora başvurması önemlidir. Cilt kanserinin tedavisi, kanserin türüne, evresine ve yerleşim yerine göre değişiklik gösterir. Erken teşhis edilen bazal hücreli karsinom (BCC) vakaları, genellikle tedavi edilebilir ve iyileştirilebilir.

Cilt kanseri nedir?

Vücudun en büyük organlarından biri olan ve pek çok farklı görevi bulunan cildi oluşturan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu cilt kanseri gelişebilir. Bu hastalığın oluşmasında en büyük etken UV ışınları ile solaryum cihazlarıdır.

Ozon tabakasının incelmesiyle birlikte, cilt daha fazla UV ışınına maruz kalmakta ve buna bağlı olarak cilt kanseri vakalarında artış gözlenmektedir. Açık tenli kişiler, vücudunda çok sayıda beni olanlar, uzun süre güneşte kalanlar ve geçmişte güneş yanığı yaşamış bireyler daha yüksek risk altındadır.

Cilt kanseri, cildin en dış katmanı olan epidermiste DNA hasarı sonucu anormal hücre büyümesiyle oluşur. Bu mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasına ve kötü huylu tümörler oluşturmasına neden olur. Cilt kanserinin başlıca türleri; bazal hücreli karsinom (BCC), skuamöz hücreli karsinom (SCC), melanom ve Merkel hücreli karsinomdur (MCC). Bazı cilt kanserleri yavaş ilerlerken, bazıları birkaç ay gibi kısa bir sürede hızla büyüyebilir.

Cilt kanseri neden olur?

Cilt, vücudun en büyük organı olup yaralanmalara karşı koruma sağlamak, vücut sıcaklığını düzenlemek ve sıvı kaybını önlemek gibi temel işlevlere sahiptir. İki ana tabakadan oluşur: dıştaki epidermis ve alttaki dermis. Bu katmanların kalınlığı, cildin bulunduğu bölgeye göre değişkenlik gösterir; örneğin ayak tabanındaki deri yaklaşık 5 mm kalınlıktayken, göz kapağındaki deri yalnızca 0,5 mm kalınlığındadır.

Cilt kanserinin başlıca nedenleri, güneşin zararlı UV ışınları ve solaryum kullanımıdır. Bu ışınlara maruz kalan epidermis, hasar riski taşır. Epidermisteki en yaygın hücre türü keratinositlerdir. Bazal hücreler, bu katmanın en alt kısmında yer alan bir keratinosit türüdür. Tüm normal cilt hücrelerinin köken aldığı bu katman, bazal hücreli karsinomun (BCC) gelişim bölgesidir. BCC en sık görülen cilt kanseri türüdür ve genellikle baş, yüz, kulaklar ve boyun gibi güneşe açık bölgelerde oluşur.

Epidermisin en üst katmanları, ölü hücreler ve keratinle doludur. Bu keratin, keratinositler tarafından üretilen sert, koruyucu bir maddedir. Skuamöz hücreli karsinom (SCC), bu hücre tabakasında gelişir. Melanom ise epidermisin daha derin tabakalarındaki melanin üreten melanosit hücrelerinden kaynaklanır. Melanin, cilde koyu rengini veren pigmenttir ve güneşe maruz kalındığında üretimi artar.

Cilt kanserinin belirtileri nelerdir?

Cilt kanseri farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve semptomları diğer cilt sorunlarıyla benzerlik gösterebilir.

Cilt kanserinin belirtileri şunlardır:

• İyileşmeyen bir yara
• Kırmızı, kaşıntılı, kanayan veya dört haftadan uzun süredir kabuk bağlamış cilt lezyonları
• Mevcut benlerin boyut, şekil veya renk değişimi
• İyileşmeyen veya sık tekrarlayan yara oluşumu
• Kanamalı veya kabuklanan lezyonlar
• Kırmızı ya da kahverengi lekeler
• Yeni ben oluşumu, mevcut ben sayısı ya da boyutunda artış
• Benlerin asimetrik olması, kenarlarının düzensizliği, farklı renklerde olması ve 5 mm’den büyük olması
• Benlerin kanaması veya görünümünde değişiklik
• Renksiz ya da kırmızı yumrular

Hangi cilt kanseri tehlikelidir?

Melanom, en tehlikeli cilt kanseri türüdür. Görülme sıklığı diğer türlere göre daha az olsa da, tedavi edilmediğinde hızlıca yayılabilir ve ölüm oranı en yüksek cilt kanseridir. Melanom, cildin en üst katmanında bulunan ve melanin üreten melanosit hücrelerinden kaynaklanır.

Cilt kanseri en çok nerede görülür?

Cilt kanseri genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde gelişir. Bu bölgeler arasında yüz, kulaklar, boyun, saçlı deri, eller ve ayak parmakları bulunur.

Cilt kanserinin tanısı nasıl konulur?

Erken tanı açısından bireyin kendi kendini muayene etmesi oldukça önemlidir. Aydınlık bir ortamda yapılan bu muayenede, vücuttaki olağandışı değişiklikler gözlemlenebilir. Görülmesi zor alanlar için el aynası kullanılabilir. Yeni gelişen ben, leke ya da lezyonlar fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir dermatoloğa başvurulmalıdır. Dermatolog, bu oluşumları dermatoskopi yöntemiyle değerlendirir. Mikroskop yardımıyla yapılan bu detaylı inceleme sonucunda şüpheli alanlar belirlenirse, biyopsi yapılması gerekebilir. Biyopsi sırasında alınan doku örneği laboratuvarda incelenerek, kanser hücresi olup olmadığı ve varsa hangi tür olduğu tespit edilir.

Cilt kanserinin tedavisi nasıl olur?

Tedavide hızlı davranmak çok önemlidir çünkü tümör büyüdükçe tedavi zorlaşır, şekil bozukluklarına neden olabilir ve daha kapsamlı müdahale gerekebilir. Nadir ve agresif kanser türleri, zamanında müdahale edilmezse ölümcül olabilir.

Erken evrede teşhis edilen küçük BCC'ler genellikle lokal anesteziyle ayakta tedavi kapsamında, minimal ağrı ile başarılı şekilde tedavi edilebilir. Uygulanan tedavi sonrası çoğu yara doğal olarak iyileşir ve iz bırakma ihtimali düşüktür.

Cilt kanseri tedavi yöntemleri şunlardır;

Mohs mikrografik cerrahisi

Melanom dışındaki cilt kanseri türlerinde uygulanan bu yöntemle, tümörlü hücrelerin tamamı çıkarılırken sağlıklı doku korunur. Özellikle kulak, parmak, genital bölge, burun, dudak ve saçlı deri gibi hassas bölgelerde tercih edilir. Aşamalar halinde ilerleyen bu işlem, deneyimli cerrahlar tarafından uygulanmalıdır.

Eksizyonel cerrahi

Erken tanı konmuş tüm cilt kanseri türlerinde uygulanabilir. Bu yöntemde, kanserli dokayla birlikte az miktarda sağlıklı doku da çıkarılır.

Küretaj ve elektrokoter

Yüzeysel bazal hücreli kanserlerde tercih edilir. Büyük, saldırgan ve yayılma riski taşıyan tümörler için uygun değildir. Lezyon, küret adı verilen aletle kazınır. Ardından kalan hücreler elektrokoterle yakılarak yok edilir. Gerekirse işlem birkaç kez tekrarlanabilir.

Kriyoterapi

Yüzeysel ve küçük kanser türlerinde kullanılır. Sıvı nitrojenle kanserli hücreler dondurulur. İşlem sonrasında doku kabuklanarak düşer. Kızarıklık, şişlik ve pigment kaybı görülebilir.

Fotodinamik terapi

Kanserli bölgeye ışığa duyarlı ilaç sürülür, ardından lazer uygulanarak hücreler tahrip edilir. Sağlıklı dokular da etkilenebilir. Sonrasında soyulma, ağrı, kızarıklık ve şişlik olabilir. Uygulama sonrası en az 48 saat güneşten kaçınılmalıdır.

Radyoterapi

Ameliyat edilemeyen ya da yayılmış tümörlerde kullanılır. Genellikle yaşlı veya ameliyata uygun olmayan hastalarda uygulanır. Diğer yöntemlerle birlikte de kullanılabilir.

Cilt kanserinin türleri nelerdir?

Cilt, farklı katmanlardan oluşan bir dokudur. Cilt kanseri, bu dokulardaki hücrelerin yapısına göre üç ana türe ayrılır. Bazı türlerin tedavisi görece kolay olsa da, bazıları yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilir. Cilt kanseri türleri şunlardır:

Bazal hücreli kanser

Epidermisin bazal hücrelerinde gelişen bu kanser türü, en sık karşılaşılan cilt kanseri çeşididir. Genellikle vücudun güneşe açık bölgelerinde görülür. Açık tenli, 50 yaş üstü erkeklerde daha yaygın olan bazal hücreli kanser; kırmızı lekeler, açık yaralar ve parlak kabarıklıklar şeklinde belirti verir. Bu yaralar kaşıntı, kabuklanma ve kanamaya yol açabilir.

Skuamöz hücreli kanser

Cildin orta ve dış katmanlarında yer alan skuamöz hücrelerde gelişir. Güneş ışınlarına ya da bronzlaşma makinelerine sıkça maruz kalınan yüz, saçlı deri, boyun ve ellerde yaygın olarak görülür. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, cilt kanseri öyküsü bulunanlar, açık tenli bireyler ve 50 yaş üzerindekiler bu kanser türüne daha yatkındır. SHK, bazı cilt hastalıklarının ardından da oluşabilir ve genital bölge gibi güneş almayan alanlarda da ortaya çıkabilir. SHK belirtileri, BHK ile büyük ölçüde benzerlik gösterir. Ancak iç organlara ve lenf bezlerine yayılma potansiyeli bulunduğundan, erken tedavisi hayati önem taşır.

Melanom

Cilde rengini veren melanosit hücrelerinin kötü huylu şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkar. Görülme sıklığı diğer türlere göre daha az olsa da, melanom cilt kanserleri arasında en tehlikeli olanıdır. Erken teşhis edilmediğinde diğer organlara yayılabilir. Güneş ışınlarına maruz kalmanın yanı sıra genetik yatkınlık da etkili olabilir. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilir. Genellikle siyah ya da kahverengi lekeler şeklinde belirir; bununla birlikte, mavi ya da pembemsi tonlarda da olabilir.

Cilt kanserinden korunmanın yolları neler?

Cilt kanserine yol açan başlıca faktörler, uzun süre solaryum cihazlarına maruz kalmak, tekrarlayan güneş yanıkları, korunmasız biçimde uzun süre UV ışınlarına maruz kalmak, açık tenli, çilli veya kızıl saçlı olmaktır. Cilt kanserine karşı alınabilecek önlemler şunlardır:

• Yüz, boyun, kulak ve göz çevresini korumak için geniş şapkalar takın.
• Güneş ışınlarının en yoğun olduğu 10.00–16.00 saatleri arasında güneşlenmekten kaçının.
• Yıl boyunca, en az 30 SPF içeren güneş koruyucu kullanın ve dört saatte bir tekrar uygulayın.
• Solaryumdan uzak durun.
• UV korumalı güneş gözlüğü kullanın.
• Arsenik gibi zararlı kimyasallardan kaçının.
• Vücuttaki ben ve lezyonları düzenli kontrol edin, şüpheli durumlarda hemen dermatoloğa başvurun.