Dizanteri, kan veya mukus içeren şiddetli ishale neden olan bir enfeksiyondur. Dizanteri'nin iki ana türü: amipli dizanteri ve basilli dizanteridir. Entamoeba histolytica isimli parazit amipli dizanteriye neden olurken, bakteriyel bir enfeksiyon (Shigella, Salmonella, Campylobacter ve Escherichia coli) basilli dizanteriye neden olur.
Dizanteri herkesi etkileyebilen bir hastalıktır. Tropikal bölgelerde, su sanitasyonunun (hijyen için gerekli olan koşulların sağlanması ve korunması) zayıf olduğu yerlerde daha yaygın görülür.
Dizanterinin başlıca belirtisi kanlı ve bazen mukuslu ishaldir. Ayrıca, karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma, yüksek ateş ve kilo kaybı gibi belirtiler de görülebilir.
Dizanteri genellikle 3-7 gün içinde kendiliğinden iyileştiği için tedaviye gerek duyulmaz. Ancak bol sıvı tüketmek ve gerektiğinde ağızdan sıvı takviyesi solüsyonları kullanarak susuz kalmamak önemlidir.
Dizanteri nedir?
Dizanteri, şiddetli kanlı ishale neden olan bir gastrointestinal rahatsızlıktır. Bazı durumlarda dışkıda mukus bulunabilir. En yaygın dizanteri enfeksiyon türü basilli dizanteri veya shigellosistir. Bu dizanteri türü Shigella bakterisiyle enfeksiyondan kaynaklanır. Bir diğer ana dizanteri türü ise amipli dizanteri veya amebiasistir.
- Alkolizm
- Kötü beslenme
- Kötü huylu tümörler
- Yaşlılar veya küçük çocuklar gibi savunmasız yaş grupları
- Bağışıklığı zayıflatan steroidler gibi ilaçlar
- Gebelik
- Enfeksiyonun yaygın olduğu bir yere seyahat etmek, dizanteriye yakalanmak için risk faktörleridir.
- Susuz kalma
- Yetersiz beslenme
- Karaciğer apsesi
- Beyin veya akciğer apsesi
- Kronik dizanteri
- Zayıflamış bağışıklık ve diğer enfeksiyonlara karşı duyarlılık
- Anemi
- Kalın bağırsağın toksik genişlemesi
- Akut böbrek yetmezliği veya hastalığı ise, dizanterinin başlıca komplikasyonlarındandır.
Dizanteri belirtileri nelerdir?
Belirtiler enfekte olduktan 1-3 gün sonra ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde belirtilerin ortaya çıkması daha uzun sürer. Diğerlerinde ise hiçbir zaman belirti görülmez. Dizanterinin belirtileri arasında kramplar, şişkinlik ve ateş ile birlikte günde 3-8 yumuşak veya sıvı dışkılama bulunur. Daha şiddetli vakalarda karına dokunulduğunda ağrı, günde 10 veya daha fazla dışkılama ile birlikte görülen şiddetli ishal, mide bulantısı veya kusma olabilir. Ateş 38 dereceye kadar yükselebilir. Ayrıca yorgunluk, dışkılama sırasında rektal ağrı ve önemli bir neden olmaksızın kilo kaybı da olabilir.
Amipli dizanterinin belirtileri ise karın ağrısı, şişkinlik ve gazdan kronik ishale kadar farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Entamoeba histolytica, bağırsakta semptomlara neden olarak veya olmadan yaşayabilen küçük, şekilsiz bir parazittir. Parazitler bazen kan dolaşımına girer ve karaciğere veya nadiren beyne veya akciğerlere yayılarak apse oluşumuna neden olur. Amipli dizanteri semptomları enfeksiyondan 7 ila 28 gün içinde ortaya çıkar. Ancak enfeksiyonların çoğu asemptomatiktir ve herhangi bir soruna neden olmaz. Shigella enfeksiyonu 1-3 gün içinde veya 7 güne kadar semptomlara neden olur.
Dizanteri kaç güne geçer?
Dizanteri genellikle 7 gün içinde kendiliğinden iyileşir. En hayati olan şey susuzluğu önlemektir.
Dizanteri nasıl bulaşır?
Basilli ve amipli dizanteri her ikisi de oldukça bulaşıcıdır ve enfekte bir kişinin dışkısı başka bir kişinin ağzına girdiğinde bulaşabilir. Bu durum, enfeksiyonu olan bir kişinin tuvalete gittikten sonra ellerini yıkamaması ve ardından yiyeceklere, yüzeylere veya başka bir kişiye dokunması durumunda ortaya çıkabilir.
Dizanteri tuvaletten bulaşır mı?
Dizanteri enfekte dışkı yoluyla yayılır. Özellikle üzerinde parazit veya bakteri bulunan tuvalet kullanımından sonra ellerin yıkanmadığı durumlarda dizanteri bulaşabilir.
Dizanteri tedavisi
Dizanterinin tedavisi şunları içerir:
- Dehidratasyonu önlemek için su ve oral rehidratasyon solüsyonu (ORS) gibi bol miktarda sıvı tüketimi.
- Ağrı ve ateş için parasetamol.
- İshal sıklığını azaltmak için loperamid gibi ilaçların kullanılması tavsiye edilmez, çünkü bu, durumun daha da kötüleşmesine yol açabilir.
- Kusma ilaçları, enjeksiyon yerine ağız yoluyla gerekli ilacı almanıza yardımcı olmak için verilebilir.
- Durum düzeldikten sonra enfeksiyonun ortadan kalktığını doğrulamak için dışkının yeniden incelenmesi gerekir.
- Şiddetli Shigella vakalarında, enfeksiyonu ortadan kaldırmak için kısa süreli antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
- Amipli dizanteri vakalarının çoğunda, tekrarlayan veya kronik enfeksiyonun gelişmesini önlemek için antibiyotikler kullanılabilir.
