Vitiligo herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen, değişik büyüklükte ve sayıda, iyi sınırlı, süt beyazı renkte yamalar şeklinde görülen, melanosit yıkımı ile karakterize sonradan oluşan bir deri hastalığıdır. Nadiren de olsa doğumsal olabilir. Genellikle simetriktir. Vücudun herhangi bir bölümü etkilenebilir. Toplumda ala veya alaca hastalığı olarak bilinir.
Hastalık fiziki şikayete sebep olmasa da renk kaybı ciddi kozmetik bozukluğa yol açmakta ve özellikle koyu deri rengi olan kişilerde psikolojik bir bozukluğun kaynağı olabilmektedir. Vitiligo sebebi hakkında az şey bilinen bir hastalık olsa da göze batan görünümünden dolayı binlerce yıldır bilinmektedir. Antik çağlardan beri bilinmekte olan vitiligo hakkındaki en eski belgelere Ebers Papirüslerinde rastlanmıştır.
Görülme Sıklığı
Toplumlarda yaş, cinsiyet ve ırk ayrımı yapmadan her 100 kişiden 1-2 kişide görülür. Genelde 10-30 yaş arası başlangıç sıktır.
Görülme Yerleri
Vücudun herhangi bir bölümü etkilenebilir. Sık tutulan alanlar; yüz, eller, kollar, bacaklar ve genital bölgedir.
Hastalığın Sebepleri
Vitiligoda deri rengini meydana getiren hücrelerin kaybı ve derinin beyazlaşması söz konusudur. Birçok faktör üzerinde durulmakla birlikte hastalığın nedeni halen tam bilinmemektedir. Otoimmün diğer hastalıklarla birlikte bulunabilir (diabet, tiroit hastalıkları gibi) Hastaların yüzde 30’unda ailede vitiligosu olan biri bulunur.
Başka Hastalıklarla Karışır Mı?
Bazı mantar hastalıkları, ben türleri ve güneşlenme sonrası veya böcek ısırıkları sonrası deride renk açılması görülebilir ve vitiligo ile karışır.
Vitiligo Nasıl Başlar ve Seyri Nasıldır?
Vücudun birkaç yerinde aniden gelişen veya zaman içinde belirginleşerek fark edilen deri renginin beyazlaşması görülür. Koyu tenli kişilerde kolay fark edilebilir. Açık tenli kişiler ise özellikle yazın bronzlaşmanın ardından fark ederler. Hastalığın seyri ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Vitiligolu alanlar çok çeşitli şekil ve büyüklükte olabilir. Yıllarca değişmeden kalabilir ya da bazen tüm vücudu etkileyecek tarzda hızla artabilir. Vitiligolu alandaki kıllar da beyazlaşabilir.
Vitiligo Görünüm Hariç Şikayete Yol Açar Mı?
Vitiligo genellikle rahatsızlığa yol açmaz ancak bazen tutulan deri kaşıntılı olabilir. Lezyonlarda güneş yanığı gelişirse kızarık ve ağrılı olabilir.
Hastalığı Artıran Faktörler Nelerdir?
Sıkıntı, stres, ateşli hastalıklar ile çarpma gibi travmalar ve güneş yanığı gibi nedenlerle meydana gelen deri travmaları hastalığın şiddetlenmesine ya da yeni vitiligo alanlarının oluşmasına neden olabilir
Tanı İçin Testlere İhtiyaç Var Mıdır?
Vitiligo tanısı cilt hastalıkları uzmanları tarafından klinik olarak kolaylıkla konulur. Çok beyaz tenli hastalarda tam emin olunamıyorsa Wood lambası ile muayene edilerek karar verilebilir. Basit ve masrafsızdır. Biyopsi çok nadir gerekir. Vitiligo ile birlikte tiroid, diyabet ve bir tür kansızlık olan pernisiyöz anemi gibi hastalıklar olabilir ve araştırmak gerekir.
Vitiligo Nasıl Tedavi Edilir?
Vitiligoda tedavide amaç renk hücrelerinin tekrar normal çalışmasını sağlamaktır. Kremler, ultraviyole( puva) tedavileri, bazı ağızdan alınan ilaçlar günümüzde en sık kullanılanlardır. Her tedavi, her hasta için uygun değildir. Hastanın yaşı, yaşam tarzı, vitiligonun tipi ve yaygınlığı, bulunduğu bölge, hastalığın aktivitesi, tedavinin yarar-zarar oranının bilinmesi tedavinin seçiminde etkilidir. Erken teşhis ve tedavi önem taşımaktadır.
Krem tedavileri sınırlı alanlarda vitiligosu olanlara uygulanabilir. Başarı hastaya göre değişir. En sık kullanılan kortizonlu kremlerdir. Çok yaygın ve uzun süre kullanımlarda ve yüz gibi derinin özellikli olduğu bölgelerde yan etkiler açısından dikkatli olunmalıdır. Topikal immunomodülatör ilaçlar güvenli ve cevap belli bölgelerde oldukça iyidir.
İmmün sistemi güçlendirici topikal ve sistemik desteklerden faydalanılabilir.Stresin tetikleyici rol oynadığı hastalarda psikolojik destek gerekir.Az sayıda hastaya uygulanabilen normal derinin vitiligolu alana nakledildiği cerrahi yöntemler sınırlı merkezlerde uygulamaya girmiştir.
Diğer bir tedavi şeklinde ise vitiligosu çok yaygın olan hastalarda hastalıksız deri alanlarının normal rengi ilaçlarla açılarak kabul edilebilir bir kozmetik görünüm sağlanmaya çalışılır.
Makyaj ve kamuflaj ürünleri ile kapatmak kolay ve güvenlidir. Tüm deri renklerine uygun kozmetikler mevcuttur. Bu bir tedavi yöntemi değildir, görünümü geçici olarak düzeltir ama hastaları görünüş açısından çok rahatlatır.
Vitiligolu Hastalar Güneşten Korunmalı Mı?
Bazı tedavi seçenekleri güneş ışığından ya da yapay ultraviyole kaynaklarından belirli ölçülerde faydalanarak yapılır, bunun dışında güneşe maruz kalmak ve bronzlaşmak vitiligoyu belirginleştirir. Ayrıca vitiligolu deride güneşe karşı doğal savunma yeteneği kaybolmuştur. Bu alanlarda kolaylıkla güneş yanığı gelişebilir. Güneş yanığı yeni vitiligo alanları gelişmesine neden olabilir. Bu nedenlerle en az 30 faktörlü bir güneş koruyucu devamlı kullanılmalı ve uygun giysiler giyilmelidir.
