Böbrek nakli yüzlerce, binlerce insan için özgürlüğe giden ve zincirleri koparan bir yoldur.Böbrek nakli ameliyatları diyalize giren her hastanın hayallerini süsler. Belirli bir süre, belki de yıllarca makineye bağlı olarak yaşam mücadelesi veren, ancak kısıtlı sıvı ve katı tüketmelerine izin verilen, seyahat özgürlükleri ellerinden alınmış ve bu bağlamda iş, aile ve sosyal hayatları kısıtlanmış bu kişiler bir böbrek bulma hayali ve sadece normal bir insan yaşamı sürme umutları ile çile doldururlar.
Organ nakli 20. yüzyılın son çeyreğinde tıp alanında ortaya çıkan mucizevi bir tedavi yöntemi. Özellikle organ naklinden başka hiçbir tıbbi seçeneği olmayan kalp ve karaciğer yetmezlikli hastalar için organ nakli bu hastaların hayata tutunabilmesi için tek seçenek. Üstelik organ nakli bu hastalara sadece hayat vermiyor; sosyal ve tıbbi açıdan toplum içinde normal günlük, iş, okul ve aile hayatlarına kavuşmalarına da olanak tanıyor.
’’Ülkemizde bu kadar olanak, teknolojik alt yapı ve yetenekli ekipler varken gerektiği kadar böbrek nakli yapamamak da ayrı bir sorun. Kişisel çabalarla milyon nüfus başına ikilerden ancak üçlere çıkan organ bağışı ülkemizdeki organizasyon, hekim ve halk bilinç yetersizliğinin göstergesidir. Kapımıza gelen bu hastalara yardımcı olabilmek amacıyla zorunlu olarak, canlı verici ağırlıklı bir program yürütmek bizlere büyük bir sorumluluk yüklemektedir. Her ne kadar alıcı için canlıdan böbrek almak daha iyi olsa da; hiçbir hastalığı olmadan sadece sevdiği bir insana hayat vermek için büyük bir fedakârlıkta bulunan bir insanı ameliyat masasına yatırmak, en azından biz organ nakli cerrahları için bir yerine iki ameliyat yapmak, artı ve büyük bir sorumluluk gerektiriyor.
Organ Nakli Olmuş Bir Birey Ne Derece Sağlıklıdır?
Organ naklinden sonra bu insanlar çocuk sahibi olabilecek, her türlü sporu başarıyla yapabilecek, hatta olimpiyatlarda madalya sahibi olabilecek veya profesyonel sporcu olabilecek, okulunu bırakmışken üniversite bitirecek ve iş sahibi olabilecek kadar sağlıklı olmaktadırlar. Meslek yaşantımda bunun çok güzel onlarca örneğine şahit oldukça, hep duygulanmışımdır.
Böbrek Naklinden Neden En Çok Kimler Yararlanır?
Böbrek naklinden en fazla yararlanan hastalar çocuklar ve şeker hastaları. Böbrek yetmezlikli hastaların, onları tedavi etmese bile hayatta tutan diyaliz gibi bir yöntemleri olmasına karşın, çocuklar ve şeker hastaları diyalizin yan etkilerinden en fazla etkilenen hasta grubu. 25 yıl kadar önce bu hasta grubunun böbrek naklinden sağlayacağı yararlar tartışmalı iken, daha sonra yapılan bilimsel araştırmalar, bu hastaların aslında nakilden en fazla yararlanan grup olduğunu göstermiştir. Bu nedenle bu hastaların uygun şartlarda bir an evvel böbrek nakli olanağını elde etmesi gelişimleri ve sağlıkları açısından çok önemli. Bir zamanların diğer tartışmalı hasta grubu ise hepatitli hastalar. Yine böbrek naklinin erken yıllarında bu grup hastaları nakil yapmaktan korkanken, artık ilave testler sonrası tıbbi olarak uygunsa bu hastalara da böbrek nakli ameliyatlarını güvenle uygulamaktayız.
Organ Bağışı Ne Demektir?
Çok önemli bir sorun da insanların hayatta iken organ bağışı kavramı ile karşılaşmamış olmasıdır. Beyin ölümü sonrası organ nakli koordinatörünün acılı aileye o anda “yakınınız maalesef hayatını kaybetti ama onun organları ile en az 5 kişinin hayatı kurtulabilir” demesi, daha önce bu konu hakkında hiç konuşmamış hatta karşılaşmamış bir kimse için ne kadar anlamlıdır düşünmek lazım. Ayrıca bu sorumluluğu da acılı aile bireylerine yüklemek hiç de kolay değildir. Halbuki ilkokul çağlarından beri ülke politikası olarak okulda, görsel ve yazılı basında bu konu işlenerek aile içinde konuşulması sağlansa istenilen düzeye daha çabuk ulaşılacaktır. Batı ülkelerinde bu konudaki başarı böyle yakalanmıştır. Öldüğünüzde başka insanlara yaşam vererek “cennete” gitme şansını yakalamak için hayatta iken organ bağışına karar vermek gerekir. Ben öldüğümde benim organlarımla en az 5 kişi hayat bulsun demek gerçekten insan sevgisi gerektirir. Elbette çeşitli nedenlerle bu düşünce olmayanlar çıkabilir. Onlara da saygımız sonsuz olacaktır. Ama önemli olan cesurca bu kararı hayatta iken alıp, yakınlarımızla gurur duyarak paylaşmamız olacaktır. Ülkemizde organ bulamadığı için her yıl hayatını kaybeden 7 bin kişi ile organ bulabilme umuduyla yaşam savaşı veren 70 bin hastamız bu kararı beklemektedir. Bizlere düşen ise bu kutsal organları hakkıyla ihtiyacı olan kişilere nakletmektir.
Organ Nakli Ekibini Seçerken Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?
İster canlı vericili olsun, isterse kadavra vericili, böbrek naklinin sonucunun mükemmel olması için gereken her şey yapılmalıdır. Bu nedenle nakil işlemine dahil olan herkes tam donanımlı olmalıdır. Kadro olarak bilgili ve deneyimli bir cerrahi ekip, böbrek nakli konusunda cerrahi ekip ile uyumlu bir nefroloji grubu gereklidir. SGK böbrek nakli konusunda parasal anlamda gerekeni yapmışken, belki de gereğinden fazla açılmış böbrek nakil merkezleri arasındaki tatlı rekabetin kaliteden ve etik değerlerden ödün vermeden işlerini yapması gerekir. Bu nedenle artık bu kadar kaliteli ekiplerin olduğu ülkemizde hastalarımızın dikkat etmesi gerekli en önemli şartlardan bir tanesi sayıca güçlü olduğu kadar, deneyimli ve uyumlu bir böbrek nakli ekibi olmasıdır. Bu ekip 24 saat boyunca hastaların emrinde ve onların dertlerine çare bulacak şekilde organize olmalıdır. Organ nakli tek başına yapılacak bir ameliyat değildir zira. Ayrıca organ nakli sadece cerrahi ekibin de yaptığı bir tedavi şekli değildir. Hastanenin diğer branşlardaki tüm hekimlerinin de katkısının olduğu bir tedavi yöntemidir. Kardiyolojiden girişimsel radyolojiye, infeksiyon hastalıklarından ürolojiye kadar hastanenin donanımı mutlaka sorgulanmalıdır.
