Böbrek taşları, idrar yollarında kristalize olmuş mineral ve tuzlardan oluşur. Bu taşlar küçük parçalara ayrıldığında veya idrar yoluyla dışarı atıldığında “kum dökme” olarak adlandırılır. Böbrek kumları, boyutlarına bağlı olarak fark edilmeyebilir, ancak küçük taşlar bile idrar yoluyla vücuttan atılırken şiddetli ağrı ile birlikte, kanlı idrar, bulantı veya kusma gibi belirtilere neden olabilir.
Kum dökme nedir?
Böbrek taşları, idrarda bulunan yaygın minerallerden oluşur. Bu mineraller, dengesizlik olduğunda kristalleşerek taş oluşturur. Bu, belirli bir mineralin çok fazla veya çok az olması veya belirli minerallerin konsantrasyonunun çok yüksek olması anlamına gelebilir. Bazı taşlar bir kum tanesi kadar küçük olabilir ve sorunsuz bir şekilde düşebilir. Halk arasında kum dökme olarak adlandırılan bu durum, genellikle 5 mm'den küçük taşların varlığını ifade eder.
Kum dökme neden olur?
Böbreklerde kum, idrarda yüksek kalsiyum, oksalat ve fosfor seviyelerinden kaynaklanır. Bu mineraller normalde idrarda bulunur ve düşük seviyelerde sorun yaratmaz. Bazı yiyecekler böbreklerde kum geliştirme olasılığı daha yüksek olan kişilerde böbrek taşı oluşma riskini artırabilir. Kum dökmeye neden olabilecek diğer faktörler şunlardır:
- Yüksek proteinli veya tuzlu beslenme, oksalat ve kalsiyum gibi minerallerin vücutta birikmesine ve taş oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Yeterince su içmemek, idrarı yoğunlaştırarak taş oluşum riskini artırabilir.
- Aile geçmişinde böbrek taşı olan bireylerde taş oluşma riski daha yüksek olabilir.
- Bazı ilaçların uzun süreli kullanımları veya kalsiyum, C vitamini, D vitamini takviyeleri, kum oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Gut, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi gastrointestinal rahatsızlıklar kum dökülmesine neden olabilir.
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
Kum dökmenin belirtileri nelerdir?
Kum dökmenin belirtileri meydana gelen kristallerin büyüklüklerine göre farklılık gösterir. İnce yapıdaki idrar kanallarından geçebilecek oranda küçük kristaller genellikle herhangi bir semptom göstermez. Daha büyük boyuttaki taşlar ise kanalı tıkayacağı için ağrı yapabilir. Bu ağrı genellikle kaburga ve kalçada ya da alt karından vücudun yanına doğru yayılan bir ağrıdır. Ayrıca ağrı sırta doğru yayılım gösterebilir. Ağrıların şiddetinin artması mide bulantısına ve zaman zaman kusmaya neden olabilir. En yaygın görülen belirtiler şunlardır:
- Sırtta, yanlarda, alt karın bölgesinde veya kasıklarda keskin ağrılar
- İdrarda pembe, kırmızı veya kahverengi kan, aynı zamanda hematüri olarak da adlandırılır
- Sürekli idrara çıkma ihtiyacı
- İdrar yaparken ağrı ve yanma
- İdrar yapamama veya sadece az miktarda idrar yapabilme
- Bulanık veya kötü kokulu idrar
Kum dökmeye ne iyi gelir?
Genellikle 5 mm'den küçük taşlar çoğunlukla tedavi gerektirmez. Kum dökmeye iyi gelen yöntemler şunlardır:
- Bol su için.
- Kalsiyum açısından zengin besinler tüketin.
- Turunçgiller, taş oluşumunun önlenmesi ve azaltılmasına yardımcı olur. Mevsiminde portakal ve taze limon ve limon suyu tüketin.
- Tuz ve şeker tüketimini azaltın.
- Hayvansal proteini sınırlayın.
- Daha fazla bitki bazlı protein tüketin (fasulye, nohut, mercimek, bezelye).
- Bol lifli gıdalar tüketin.
- Domates, bamya, pancar, ıspanak, pazı, ışgın otu, patates, fındık, fıstık, badem, susam, tahin, çikolata, dondurma, çay ve oksalat açısından zengin çoğu kuruyemiş gibi taş oluşturan yiyeceklerden kaçının.
- İdrardaki sitrat ve oksalat seviyesini düşürmek için balık yağı alımınızı artırın (somon, sardalya ve uskumru).
- Alkolden ve gazlı içeceklerden uzak durun.
- Bazı kişilerde, takviye şeklinde alınan yüksek doz C vitamini böbrek taşı riskinin artmasına yol açabilir.
Kum en hızlı nasıl dökülür?
Limon, böbrek taşlarının oluşumunu engelleyen ve oluşmuş taşların parçalanmasına yardımcı olan sitrik asit içerir. Sitrat açısından zengin olan limon suyu ılık su ile birlikte sabahları aç karnına tüketilmesi, idrar yollarının temizlenmesini sağlayarak, böbreklerdeki kumu daha hızlı bir şekilde döker.
Kum dökme en fazla kaç gün sürer?
Küçük kristaller genellikle birkaç gün içinde vücuttan atılabilir. Ancak, daha büyük taşların varlığında süreç daha uzun olabilir.
Kum dökmenin tedavisi nasıl olur?
Genellikle küçük boyuttaki taşlar, belirgin semptomlara neden olmaz ve genellikle kendiliğinden düşer veya idrarla atılır. Bol miktarda su içmek ve ağrı kesiciler yeterli olur. 5mm’den küçük düşmeyen taşlarda böbrekte tıkanıklık ve böbrek fonksiyonlarında bozulma, ağrı kesicilere cevap vermeyen şiddetli ağrı varsa öncelikle ses dalgası ile taş kırma tedavisi (ESWL) önerilir. ESWL'nin de fayda sağlamadığı durumlarda, endoskopik lazerle taş kırma tedavisi (URS) uygulanabilir. Ancak, taşların idrar yolunda takılması, idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa veya daha başka sorunlara neden oluyorsa ameliyat gerekebilir.
