Sedef plakları, bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesi nedeniyle cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı büyümesinden kaynaklanır. Normalde cilt hücreleri yaklaşık bir ayda yenilenirken, sedef hastalığında bu süreç sadece üç-dört günde gerçekleşir. Bu hızlı büyüme, hücrelerin dökülmeden cilt yüzeyinde birikmesine neden olur.
Saç derisinde sedef hastalığı belirtileri, ince kepek benzeri pullanmalardan tüm saç derisini kaplayan kalın ve kabuklu plaklara kadar değişebilir. Plakların rengi cilt tonuna bağlı olarak kırmızı, mor veya kahverengi olabilir.
Saçtaki sedef neden olur?
Saç derisi sedef hastalığı, bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir rahatsızlıktır. Bu durum, iltihaplanmaya yol açar ve yeni cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı büyümesine neden olur. Hastalık genellikle dirsek, diz ve kafa derisi gibi bölgelerde görülür. Saç derisinde ve çevresindeki alanlarda kalın, gri-beyaz plaklar oluşabilir.
Normalde yeni deri hücreleri yaklaşık 28-30 günde bir yenilenir. Saç derisi sedef hastalığı olan kişilerde ise bu süreç 3-4 günde bir gerçekleşir ve yeni hücreler cilt yüzeyine doğru hareket eder. Bu hızlı hücre yenilenmesi, eski hücrelerin yerine kalın plakların oluşmasına yol açar.
Hastalığın genetik yatkınlığı vardır; yani aileden geçebilir. Bununla birlikte, tetikleyici faktörler karmaşıktır ve cilt travması, güneş yanığı, bazı ilaçlar, stres ile diğer iltihaplı veya otoimmün hastalıklar gibi çevresel etkiler de rol oynayabilir.
Saçta sedef olduğu nasıl anlaşılır?
Saçtaki sedef hastalığı, saç çizgisi, alın, kulak arkasındaki alanlar ve boynun arka kısmını etkileyebilir. Belirtiler hafif ince pullanmadan, şiddetli ve kalın plaklara kadar değişebilir ve bazen tüm saç derisini kaplayabilir.
- Hastalığa bağlı olarak geçici saç dökülmesi görülebilir; ancak iltihap ve pullanma kontrol altına alındığında saçlar genellikle yeniden uzar.
- Sedef hastalığı kaşıntıya yol açabilir ve saç derisinde gerginlik veya rahatsızlık hissi yaratabilir.
- Hafif kafa derisi sedef hastalığı belirtileri, kepek benzeri küçük ve ince pullanmalar şeklinde olabilir.
Orta veya şiddetli belirtiler ise şunları içerebilir:
- Beyaz veya gümüş renkli, kabarık plaklar; plaklar kırmızı, kahverengi, gri veya mor renk değişikliği gösterebilir.
- Saç derisinin büyük bir bölümünde veya tamamında plak oluşumu.
- Saç çizgisi, alın, boyun arkasındaki veya kulak çevresindeki deride plaklar.
- Kuruluk ve deri döküntüleri.
- Kaşıntı.
- Çatlaklar veya yarıklar.
- Kanama.
- Tahriş ve ağrı.
Saçtaki sedef nasıl geçer?
Saçtaki sedefin tedavisi kişiden kişiye değişiklik gösterir ancak bireysel olarak doktorunuza danışarak aşağıdaki yöntemleri evinizde ve günlük hayatınızda deneyebilirsiniz:
Şiddetli kaşıntı ve tahrişi azaltmak için
- Antihistaminikler dahil, doktorunuzun önerdiği reçeteli veya reçetesiz ilaçları kullanın.
- Ilık suyla (çok sıcak değil) banyo veya duş yapın. Suda 15 dakikadan fazla kalmayın ve ardından hafifçe havluyla kurulanıp hemen nemlendirici uygulayın.
- Her yıkamada saç kremi kullanarak saç ve saç derisinin nemli kalmasını sağlayın.
- Saçınızı tahrişi önlemek için nazikçe tarayın.
- Saç derisini veya etkilenen bölgeleri günde birkaç kez, özellikle banyo veya duş sonrası, krem veya merhemle nemlendirin.
- Gerekmedikçe şapka veya başlık kullanmayın; kafa derisinin hava alması plakların iyileşmesine yardımcı olur.
Doğal ve destekleyici ürünler
- Aloe vera, cildi nemlendirir, kaşıntı ve tahrişi hafifletir. Günde 2-3 kez nazikçe plaklara uygulayın.
- Karbonat, 2 çay kaşığı karbonatı az miktarda ılık suyla macun kıvamına getirin, plaklara uygulayın ve 10 dakika bekletin. Karbonat ölü deri hücrelerini de temizler.
- Hindistan cevizi yağı, cildi nemlendirir ve iltihabı azaltmaya yardımcı olan anti-inflamatuar ve antibakteriyel özellikler taşır.
- Zeytinyağı, kuru cildi nemlendirir, tahriş ve kaşıntıyı azaltır.
Saçtaki sedef ile egzamanın farkı nedir?
Saçtaki sedef hastalığı ve egzama (atopik dermatit olarak da bilinir) benzer görünebilir, ancak farklı rahatsızlıklardır. Egzama, sedef hastalığı gibi, iltihaplanmaya neden olan ve aşırı aktif bir bağışıklık sistemiyle bağlantılı olan uzun süreli bir cilt rahatsızlığıdır.
Egzama, çevresindeki deriyle bütünleşen ince pullarla birlikte yoğun kaşıntılı, kuru ve kırmızı bir döküntüye neden olur. Buna karşılık, kafa derisi sedef hastalığı kuru, gümüş beyazı pullar ve belirgin kırmızı plaklar şeklinde ortaya çıkar.
Saçtaki sedef bulaşıcı mı?
Saçtaki sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Ten teması yoluyla başka birine bulaştıramazsınız.
Saçtaki sedef saç döker mi?
Saçtaki sedef kişinin etkilenen bölgeleri kaşıması veya koparması durumunda saç dökülmesine yol açabilir.
Saçtaki sedef hastalığının tedavisi nasıl olur?
Saç derisi sedef hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, semptomları kontrol altına almak ve alevlenmeleri önlemek için çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Tıbbi tedaviler şöyledir:
Topikal kortikosteroidler
Betametazon, klobetazol ve fluosinolon gibi ilaçlar saç derisine doğrudan uygulanır. Kızarıklık ve pullanmayı azaltır. Uzun süreli kullanımda cilt incelmesi, akne benzeri sivilceler ve çatlaklar gibi yan etkiler görülebilir.
Steroid olmayan topikal tedaviler
D vitamini analogları (kalsipotrien, kalsitriol), A vitamini türevleri (tazaroten) ve yeni seçenekler olan roflumilast (Daliresp) ile tapinarof (Vtama), iltihap ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur.
Işık tedavisi
Ultraviyole B (UVB) ışığı cildin dış katmanına nüfuz ederek iltihabı baskılar ve hücre bölünmesini yavaşlatır. Kontrollü "dar bant" UVB veya excimer lazer tedavisi dermatologlar tarafından uygulanabilir.
Biyolojik ilaçlar
Bağışıklık yanıtını hedef alır. Risankizumab (Skyrizi), secukinumab (Cosentyx) ve adalimumab (Humira) örneklerindendir.
İmmünomodülatör ilaçlar
Sistemik olarak bağışıklık sistemini düzenler. Metotreksat, siklosporin, apremilast (Otezla) ve deucravacitinib (Sotyktu) gibi seçenekler mevcuttur.
Reçetesiz ürünler
Semptomları hafifletmeye yardımcı olan ve evde uygulanabilen destekleyici ürünlerdir. Kaşıntı, pullanma ve plak oluşumunu azaltarak tıbbi tedavilere tamamlayıcı katkı sağlarlar.
Kömür katranı
Cilt hücrelerinin hızlı büyümesini yavaşlatır ve pullanmayı azaltır. Şampuan, jel veya saç derisi yağı olarak kullanılabilir.
Hidrokortizon
Hafif kortikosteroid olarak küçük bölgelerde kaşıntı ve iltihabı azaltır.
Kireç yumuşatıcılar
Salisilik asit, laktik asit veya üre içeren ürünler, kalın plakları yumuşatır ve diğer tedavilerin emilimini artırır. Aşırı kullanım tahrişi artırabilir.
Kaşıntı önleyici ürünler
Kalamin veya mentol geçici rahatlama sağlar, ancak kuruluk yapabilir.
Saçtaki sedef hastalığı tekrarlar mı?
Sedef hastalığı, aşırı aktif bir bağışıklık sisteminin neden olduğu ve vücutta iltihaplanma ile ilişkili kronik bir hastalıktır. Belirtiler kişinin yaşamı boyunca ortadan kaybolabilir ve tekrarlayabilir.
