Yanık; ısı, kimyasallar, elektrik ya da radyasyon gibi çeşitli faktörlere bağlı gelişebilen deri ve dokularda oluşan hasardır. Bazen korkunç sonuçlara neden olabilen yanıklar, kızarıklık, su toplama ya da dokularda yaralanma gibi semptomlara neden olabilir. Ciltte meydana gelen yanığın türü fark etmeksizin tedavi olması gerekir. Eğer yanık hafifse steril bir pansuman veya merhem sürmek gibi birkaç basit yöntemle iyileşme sağlanabilir. Ancak, özellikle 3. ve 4. derece yanıklara tıbbi müdahale şarttır.
Yanık dereceleri nelerdir?
Yanıkların sınıflandırılması yapılırken yanığın derinin hangi katmanlarını ne derece etkilediği dikkate alınır.
Yanık dereceleri aşağıdaki gibidir;
Birinci derece yanıklar
Birinci derece yanıklar zaman zaman herkesin başına gelebilen ve yalnızca epidermisi etkileyen yanık türleridir. Örneğin hafif bir güneş yanığı buna örnek olarak verilebilir. Birinci derece yanıklarda ilgili bölgede kızarıklık ve ağrı hissedilir.
İkinci derece yanık
İkinci derece yanıklar ağrı, kızarıklık ve cilt yüzeyinde kabarcıklara yol açar. Özellikle sıcak nesnelerle temas ve haşlanma ikinci derece yanıklara yol açar.
Üçüncü derece yanık
Yanık eğer üçüncü dereceye sebep olmuşsa dokuları derinlemesine etkileyerek kan damarları ve sinirlerde hasarlara yol açabilir. Şiddetli olan üçüncü derece yanıklar acil tıbbi yardım alınması gereken yanıklardır.
Dördüncü derece yanık
Kemikler, kaslar ya da tendonlar yandığında, bu dördüncü derece yanığa işaret eder. Hasar alan bölge sinir uçlarında tahriplere ve sonuç olarak bölgede his kaybına neden olur.
Su toplamış yanık kaçıncı derece yanıktır?
Su toplamış yanıklar ikinci derece yanık sonucu ortaya çıkar. İkinci derece yanıklar 1. derece yanıktan daha şiddetlidir ve cildin dermis tabakasını ve epidermisi etkiler. 2. derecede yanıklarda su toplama, şişme ve ağrı gibi semptomlar kendini gösterir. En yaygın görülen 2. derece yanık, ısı, kimyasal veya ışık kaynağının neden olduğu doku hasarıdır. 2. derece yanıkların tedavisi genellikle evde yapılabilir.
İkinci derece yanıkta şunlar görülür;
- Su toplama ve kabarma
- Ağrı
- Deride soyulma
- Deride renk değişikliği
Su toplamış yanığa ne iyi gelir?
Deride su toplaması, genellikle 2. derece yanığın semptomları arasında yer alır. Ancak 2. derece yanıklar deride su toplaması dışında ağrı, kızarıklık ve ciltte renk değişimine yol açabilir. İkinci derece yanıklar ısı, kimyasal ya da ışık kaynaklı olarak derinin birinci ve ikinci katmanlarına zarar verir. Kabarcıklara müdahale etmek enfeksiyona neden olabilir. Bu nedenle mümkünse temas edilmemesi gerekir. Su toplayan cilt genellikle 2-3 haftada kendini yeniler ve iyileşme sağlanır. Yüzeysel ikinci derece yanıkların tedavisinde bölgeyi temiz tutmak ve korumak önemlidir.
Su toplamış bir yanığınız varsa yapmanız gerekenler şunlardır;
- Yanık bölge soğuk su ile yıkanmalıdır. 2. derece yanığı ağrılar hafifleyene kadar su altında tutmakta faydalı olabilir.
- Yanığa reçetesiz ağrı kesici merhemler uygulayabilir ve temiz bir bandajla öretebilirsiniz.
- Yanık bölgenin yukarı kaldırılması önerilir.
- Kabarcıklar patlatılmamalıdır.
- Eğer ağrıya dayanamıyorsanız düşük dozlu bir ağrı kesici kullanabilirsiniz.
Su toplamış yanık için ne yapılmalı?
Su toplamış yanıkları su ile nazikçe temizleyin. Su toplayan şiş bölgeyi enfeksiyon riskine karşı patlatmamaya özen gösterin. İnce bir tabaka merhem sürebilir ya da vazelin ve aloe vera jeli uygulayarak rahatlama sağlayabilirsiniz. Gerektiğinde streil bir bezle bölge kapatılarak iyileşme sağlanabilir. Su toplamış yanık bazen özellikle hassas bünyelerde aşırı ağrılara sebep olabilir. Parasetamol, naproksen gibi reçetesiz bir ağrı kesici kullanılabilir. Su toplayan şiş bölgeyi sürtünme ve baskıdan korumak için önlem almayı ihmal etmeyin. Bölgede artan ağrı, şişme ve kızarıklık fark ederseniz bu enfeksiyondan kaynaklanabilir. En doğru müdahale için sağlık kuruluşuna başvurmanız doğru olacaktır. Genellikle 1. ve 2 . derece yanıkların iyileşme süreci 3 haftayı kapsayabilir. İyileşme esnasında yanık bölge kaşınabilir. Mümkünse kaşımamaya özen gösterin.
Yanık su toplarsa patlatılmalı mı?
Yanık eğer su toplarsa kesinlikle patlatılmamalıdır. Su kabarcıklarını patlatmak, altındaki hassas dokuyu bakterilere maruz bırakabilir ve enfeksiyona yol açabilir. Aynı zamanda yara izlerine sebep olabilir ve iyileşme sürecini olumsuz etkiler. Su toplayan alanın içerdiği sıvı, plazmaya (kanınızdaki berrak sıvı element) benzer ve yara iyileşmesini sağlayan proteinler ve diğer bileşenlere sahiptir. Dolayısıyla patlatılması halinde deri iyileşmeden yeniden hasar almış olur. Etkilenen bölgeye kimyasallar uygulamak ve baskı yapmaktan kaçının.
Su toplayan yere ne yapılır?
Epidermisin altında sıvı dolu bir kese olarak bir kabarcık meydana geldiğinde çoğu zaman cilde zarar veren yaralanmaya bağlı olarak berrak sıvı ya da kanlı bir cilt görünümü ortaya çıkabilir. Aynı zamanda su toplayan bölge ağrılı ve bazen de kaşıntılı olabilir. Bölgede ağrı hissini önlemek ve tedavi etmek için yumuşak bir sabunla yıkamanız faydalı olabilir. Kuruladıktan sonra nemlendirici ya da antibakteriyel bir kremi ince bir tabaka halinde uygulamanızda fayda bulunur. Ardından temiz bir gazlı bezle etkilenen alanı örterek cildin iyileşmesini sağlayabilirsiniz. Bandajı her gün düzenli olarak yenilemeye özen göstermeniz bölgede enfeksiyon ihtimallerini en aza indirmeniz açısından iyi olacaktır.
Yanığın su toplaması iyi mi?
İçi sıvı dolu deri katmanları olan yanık kaynaklı su toplaması, ısı ve sürtünme sonucu ortaya çıkar. Acı verici ve korkutucu olsalar da cilt üzerinde adeta koruyucu bir tabaka oluştururlar. Yanığın su toplaması üzerindeki deri ve derinin en derin katmanlarını enfeksiyondan korur. Kısaca yanığın su toplaması iyileşme sürecini de hızlandırdığından dolayı iyidir.
Yanık izi nasıl geçer?
Yanık izleri tedavisi yanığın derecesine, şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Hafif yanık izleri genellikle kendiliğinden kaybolur ancak özellikle 3. ve 4. derece yanık izleri cildin tüm katmanlarını kapsar. Ciddi ilaç tedavileri ve dermatoloji yöntemleri gerekebilir. Yanık izleri için tedavi seçenekleri arasında reçetesiz kremler, merhemler, lazer tedavisi ve cerrahi işlemler yer alır.
Yanık tedavisinde yapılmaması gerekenler şunlardır;
- Yanık anında yapılan ilk müdahalelerden biri olan soğuk kompresi uygularken bunu kısa aralıklarla yapmaya özellikle dikkat edilmelidir.
- Yanık bölgesine zeytinyağı, yoğurt, losyon veya jel gibi ürünleri sürmekten kaçınmanız gerekir. Aksi taktirde enfeksiyon kapabilir ve bölgeyi temizlerken yoğun bir ağrı hissedebilirsiniz.
- Su kabarcıkları patlatılmamalıdır. Bu yöntem iyileşme sürecini devre dışı bırakabilir.
- Yanık bölgeye pansuman yapılması halinde her gün bölgenin pansumanı yenilenmelidir.
- Elektrikten kaynaklanan yanıklarda hastanın bir süre su ile temas etmemesi faydalı olabilir.
