Uykusuz kaldığınız gecelerin sabahında fark etmişsinizdir. Dikkat eksikliği, konsantrasyon güçlüğü ve kafa karışıklıklarını diyen Medicana Kadıköy Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, uyku sırasında beynin günün artıklarından temizlendiğini, öğrenme ve hafızanın güçlendiğini yani düşünülenin aksine uykunun beyin için pasif değil, aktif bir dönem olduğunu söyledi.7 Saatlik Uyku Uyuyanlarda Ölüm Riski En Düşük! Uyku bozuklukları ve Alzheimer hastalığı deyince iki farklı bakış açısı mümkün… Birincisi, uyku bozukluklarının Alzheimer hastalığı gelişimine etkisi, ikincisi de tersi, yani Alzheimer hastalarında görülen uyku bozuklukları Birincisinden başlayacak olursak; uyku süresi ile yaşam süresi arasındaki U şeklindeki ilişki 60 yıldır biliniyor. U’nun tabanında bulunan, yani 7 saatlik uyku uyuyanlarda ölüm riski en düşük. U’nun iki ucunda ise, 4 saatten az veya 10 saatten fazla uyuyanlar var, işte bu kişilerin hem ölüm riski, hem de Alzheimer hastalığı gibi zihinsel hastalıklara yakalanma riskleri daha yüksek. Sadece uykusuzluk bile zihinsel hastalıklarda % 27 artışa sebep oluyor. Alzheimer hastalığı açısından kesin risk oluşturan ve değiştirilemez olan faktörler; yaş, kadın cinsiyeti, aile hikayesi ve genetik özellikler. Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, hastalık riskini arttırdığı düşünülen pek çok ek faktör mevcut. Yapılan çalışmalar, önlenebilir olan bu faktörlere dikkat edilmesinin hastalık riskini % 40 oranında azaltabileceğini düşündürüyor. Uyku Süresindeki Azalma, İleri Yaşlarda Alzheimer İhtimalini Arttırıyor!Temmuz 2020 itibariyle tanımlanmış önlenebilir risk faktörleri; diyabet hastalığı, düşük eğitim seviyesi, kafa travması, beyini az kullanma, stres, depresyon, hareketsizlik, hipertansiyon, özellikle orta yaşlardaki yüksek tansiyon, işitme kaybı, hava kirliliği, sigara kullanımı, aşırı alkol kullanımı, fazla kilo. Alzheimer hastası olmayan kişilerde yapılan çalışmalarda, uykuya dalma güçlüğü çekenler, kalitesiz uyku uyuyanlar, gündüz aşırı uyku hali olanlar ve uyku-apne sendromu olan kişilerde, Alzheimer hastalarının beyinlerinde biriken Amiloid beta proteininin de arttığını gösteren pek çok çalışma mevcut. Hatta 50’li yaşlardan itibaren uyku süresindeki azalmanın, ileri yaşlarda Alzheimer ihtimalini de arttırdığı gösterilmiş. Hastalık İlerledikçe Uyku Bozuklukları Da Artıyorİşte bu çalışmalar sebebiyle Alzheimer hastalığının önlenebilir risk faktörleri arasına uyku bozukluklarını eklemenin de mümkün olduğunu belirten Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, tersine Alzheimer hastalarında biriken Amiloid beta protein yükü arttıkça uyku bozuklukları da artıyor. Bu da bizi ikinci ilişkiye getiriyor. Alzheimer hastalığı olan, hafif evredeki hastaların %25’inde, orta evredeki hastaların ise yaklaşık yarısında uyku bozuklukları görülüyor. Hastalık ilerledikçe uyku bozuklukları da artıyor. Alzheimer hastalarındaki uyku bozuklukları arasında gündüz fazla uyuma, uykuya dalma güçlüğü, sık uyanma veya sabah erken uyanma sayılabilir. Demans hastalarına özgün bir diğer durum ise günbatımı sendromu. Akşam saatlerinde artan kafa karışıklığı, ajitasyon, agresyon bu şekilde adlandırılır. Sebepler ise çeşitli; gün sonundaki fiziksel-mental yorgunluk, vücut saatinde değişiklik, ileri yaşla ilişkili uyku ihtiyacının azalması, oryantasyon bozukluğu, karanlıkla birlikte gelişen illüzyon ve halüsinasyonlar, ifade edilemeyen ağrı gibi fiziksel sıkıntılar gibi.Peki Ne Yapılabilir?•Sağlıklı uyku sağlıklı beyin için gerekli olduğuna göre, hem sağlıklı kişilerde hem de Alzheimer hastalarında uyku bozukluğuna yol açan depresyon, huzursuz bacak sendromu gibi durumlar tedavi edilmeli, •Her akşam uyku öncesi belli bir rutin uygulanmalı (aynı saatte yemek yemek, aynı saatte duş almak, aynı saatte diş fırçalama, aynı saatte müzik dinleme, aynı saatte yatağa girme gibi). •Akşam saatlerinde alkol ve kafein kullanımından kaçınılmalı (Saat 15.00 sonrası kafein alınmamalı), •Gündüz uykusu uyumamalı ama mutlaka gerekiyorsa, kestirmek için öğleden sonra olması beklenmemeli, •Gece TV ve tablet gibi uyaranlardan kaçınılmalı,•Yatak odası oturma odası gibi farklı faaliyetler için kullanılmamalı, •Oda ısısı çok sıcak veya soğuk olmayacak şekilde ayarlanmalı, eğer kullanılıyorsa, uykusuzluk yapabilecek ilaçlar daha erken saatlere çekilmeli…Son bir hatırlatmada bulunan Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, uyku ilaçlarının bazen kafa karışıklığını arttırabileceğinin ve düşme riskini arttırabileceğinin unutulmaması gerektiğini ve bu tür ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir hekime danışılması gerektiğini belirtti.
