
Kemoterapiye bağlı kısırlık oranı: %15-30
Medicana International Ankara Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. İbrahim Tek, kanser sıklığının fazlalaştığı günümüzde tedavi amaçlı verilen kemoterapilerin, sağ kalımı uzattığını ve şifa oranını arttırdığını ancak özellikle genç yaştaki hastaların tedavi sonrası dönemlerinde kısırlığın önemli bir sosyal sorun oluşturduğunu aktardı. Tek, şunları söyledi:
"Kemoterapi sonrası infertilite yani kısırlık sıklığı, alınan kemoterapi ilacına bağlı olarak %15-30 oranında görülebilmektedir.Özellikle de kadınların tedavi öncesi dönemde bu açıdan dikkatli değerlendirilmesi gereklidir. Çünkü erkek hastalarda sperm toplanması kolay olmakla beraber, kadınlarda geleneksel kurallar ve regl dönemi gibi nedenlerle yumurta toplanması işlemi için uzun süreç gerekebilir. Diğer yandan özellikle pelvis bölgesine radyoterapi verilmesi gereken durumlarda da bu tedavi, kısırlık sebebi olabilir."
Yumurta dondurma bir süredir yasal...
Medicana International Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları - Doğum Uzmanı ve Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Sevtap Hamdemr Kılıç, "kadının yumurtalıklarından toplanan olgun yumurtaların ileriki yıllarda çocuk sahibi olunabilmesi için çok özel dondurma yöntemleriyle dondurulup saklanması" olarak açıklanabilen dondurma işleminin, Eylül 2014'te Yardımcı Üreme Teknikleri Yönetmeliğinde yapılan düzenleme ile ülkemizde yasal hale geldiğini kaydetti. Kılıç, "Temel amacı kadınların üreme yeteneğinin korunmasıdır. Bu işlemle ilk bebeğin Avustralya’da doğmasından günümüze kadar geçen yaklaşık 30 senede yumurta dondurma teknikleri ve başarı oranları hızla gelişti. Günümüzde artık dondurulmuş yumurtaya uygulanan Tüp Bebek yöntemleriyle gayet başarılı gebelik oranları elde edilebiliyor" dedi.
Tıbbi zorunluluk halleri neler?
Yumurta dondurma işleminin gerçekleştirilmesine kanunen belirlenmiş belirli tıbbi zorunluluk hallerinde izin verildiğine işaret eden Prof. Dr. Kılıç, bu hallerin "kemoterapi ve radyoterapi gibi gonad hücrelerine zarar veren tedaviler görülecek olması, yumurtalıkların alınması gibi üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan bir ameliyat geçirilecek olunması, düşük over rezervine sahip olunup henüz doğum yapılmamış veya aile öyküsünde erken menopoz hikayesinin bulunması" olduğunu belirtti.
Yumurtalar -196 derecede muhafaza ediliyor
İşlemin mutlaka deneyimli Tüp Bebek Merkezlerinde yapılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Kılıç, uygulamanın nasıl gerçekleştiğine ilişkin ise şunları kaydetti:
"Yardımcı üreme teknikleri konusunda sertifikalı kadın doğum uzmanı, hastanın yumurtasını belli bir takibin ardından 10-12 gün sonra toplar. Yumurtaların kadınların hormonal ilaçlar ile uyarılmış yumurtalıklarından vajinal ulrasonografi ve yumurta toplama iğnesi yardımıyla toplanması gerekir. Toplanan yumurtalara dölleme ve rahime transfer işlemi yapılmaz. Bunların yerine yumurtalar, antifriz görevi gören kimyasal solüsyonlar ile belirlenmiş süreler boyunca muamele edilir ve hastaya özel olarak hazırlanmış taşıyıcılarda -196 santigrad derecedeki sıvı azotu içeren tanklarda uzun süre muhafaza edilir.
Dondurma işlemi, Tüp Bebek Merkezi'nin Embriyoloji Laboratuarı'nda sorumlu embriyologlar tarafından yapılır."
Çözülen yumurtada canlılık oranı yüksek: %90-100
Prof. Dr. Kılıç, yumurtaların vitrifikasyon denilen pratik olmasına rağmen ciddi tecrübe ve dikkat isteyen dondurma yöntemiyle dondurulduğunu söylerken, "Bu işlem, çok hızlı dondurma prensibine dayanır ve amacı, dondurma sırasında yumurtalara ciddi zararlar verebilen buz kristallerinin oluşmasını engellemektir. Vitrifikasyon ile dondurulan yumurtalar çözüldüğünde yumurta başına %90-100 canlılık oranları elde edilir. Çözülen her bir yumurta başına canlık oranlarında %5-10 düşme ihtimali mevcuttur" dedi.
Sperm dondurma yıllardır uygulanıyor
Yıllardır yasal olduğu için daha çok bilinen sperm dondurma işleminde ise sperm hücrelerinin canlılıklarını uzun süre koruyabilmek amacı ile dondurularak saklanabildiğini ifade eden Prof. Dr. Kılıç, "Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, dondurulmuş ve çözülmüş hareketli spermler ile yapılan mikroenjeksiyon sonrasında döllenme ve gebelik oranlarının olumsuz etkilenmediğini göstermektedir. Şayet dondurma için iyi kalitede yeteri kadar sperm elde edilebilmişse dondurulup-çözünmüş spermler kullanılarak mikroenjeksiyon düşünülebilir" dedi.
Yardımcı Üreme Teknikleri Yönetmeliğine göre; dondurulmuş üreme hücreleri Merkezlerde en fazla beş yıl süreyle saklanıyor. Daha fazla saklanması Bakanlığın ve hücre sahiplerinin iznine tabi olup; saklanan numunelerin değerlendirmeleri, sayımları ve tekrar kullanılmasını engelleyecek şekilde imhası ilgili müdürlük bünyesinde kurulacak komisyon tarafından yapılıyor.