Kulak kiri veya serumen kulaklarda bulunan mumsu bir maddedir. Kulak kanalındaki bezler kulakları mikroplardan korumak için kulak kiri üretir. Kulak kirinin birincil bileşenleri %60 dökülen deri katmanları (keratin) ve %12-20 doymuş ve doymamış uzun zincirli yağ asitleri, alkoller ve %6-9 oranında kolesteroldür. İki farklı genetik olarak belirlenmiş kulak kiri türü vardır: Islak tip ve kuru tip.
Kulak kiri neden olur?
Kulak kiri, dış kulak kanalının derisindeki bezler tarafından üretilir. Bu kanallardaki kulak kiri ve minik tüyler, kulak zarı gibi kulağın daha derin kısımlarına zarar verebilecek toz ve diğer maddeleri tutar. Kulak kiri, cildin su kaybını (kuruma) önler ve böylece cildin normal sağlık dengesini ve görünümünü korur. Bu büyük ölçüde kulak kirinin yağ içeriğinden ve yağ asitlerinden kaynaklanır.
Kulak kiri ayrıca bazı bakteri türleri üzerinde bakteri öldürücü etkiye sahiptir. Bazı bakterilerin kulak kanalının kemikli kısmına daha derine ulaşmasını önleyebileceği için "bakteriyostatiktir". Kulak kirinin influenza ve staphylococcus aureus dahil olmak üzere çok çeşitli bakterilerin yaşayabilirliğini azalttığı bulunmuştur. Otomikozda yaygın olarak bulunan mantarların büyümesi de insan kulak kiri tarafından önemli ölçüde engellenir, ancak kulak kiri tüm patojenlere karşı etkili bir bakteri öldürücü değildir.
Kulak kirinin oluşumuna sebep olan etkenler şunlardır:
İşitme cihazları, kulak içi kulaklıklar veya kulak tıkaçları
İşitme cihazları, kulak içi kulaklıklar ve kulak tıkaçları kulak kirinin birikmesine neden olur. Bunun nedeni, kulak kirinin kanaldan çıkmasını zorlaştırmalarıdır.
Polen artışı ve toz seviyeleri
Alerji mevsiminde polenlerin nedeniyle kulak kirinin fazla olmasına sebep olabilir. Kulak kiri, polen gibi küçük parçacıkları kulak zarlarına ulaşıp tahrişe neden olmadan önce hapseder. Eğer aniden kulaklar bu küçük parçacıklara yüksek seviyelerde maruz kalırsa, kulak kirini üreten bezler aşırı çalışmaya başlar. Tüm o ekstra tozu ve poleni hapsetmek için daha fazla kir üretmeye başlarlar.
Pamuklu çubuklar ve toplar, kulak mumları
Pamuklu çubuklar, pamuk topları ve mumlar gibi şeyler kulak kirini kulağın daha derinlerine iter. Sonra kulak kiri sıkışır ve kurur, böylece kolayca çıkamaz. Zamanla, daha fazla kir birikir ve bu da bir tıkanıklık geliştirme riskini artırır.
Soğuk hava
Soğuk kış aylarında nem düşer. Bu nem kaybı, kulak kanalının içindeki cilt de dahil olmak üzere vücut cildini kurutur. Kulak kanalının içindeki kuru cilt hücreleri pul pul dökülür ve kulak kanalında birikir. Bu, bezleri, kulağın içinde birikmemeleri ve ekstra cilt hücrelerinden kurtulmak için çalışmak üzere daha fazla kulak kiri üretmeye yönlendirir.
Cilt rahatsızlıkları
Bazı cilt rahatsızlıkları kulak bezlerini daha fazla kulak kiri üretmeye sevk edebilir. Egzama ve sedef hastalığı kulak kanalının içindeki cildi etkileyebilir ve cildi daha hassas hale getirerek dökülme olasılığını artırır. Ölü deri hücrelerinin birikmesi bezlerin birikintiyi dışarı itmeye yardımcı olmak için daha fazla kulak kiri üretmesini tetikler.
Kulak kiri belirtileri nelerdir?
Yaygın belirtilerden bazıları şunlardır:
Kulak ağrısı.
Kulakta dolgunluk veya kulağın tıkalı olduğu hissi.
Kulakta çınlama (tinnitus).
Kulakta kaşıntı.
Kulaktan gelen kötü koku.
Kulakta renkli akıntı.
Kötüleşebilecek kısmi işitme kaybı.
Kuru öksürük, baş dönmesi.
Kulak temizleme nasıl yapılır?
Kulak kiri birikerek kulak kanalını tıkayabilir. Kulak kiri tıkanıklığı işitme kaybının en yaygın nedenlerinden biridir. Kulak, burun ve boğaz (KBB) muayenehanesinde, doktor mikroskop kullanarak kulak kanalını ve kirini inceler. Daha sonra kulak kiri temizliği öncesinde kulak kirinin yumuşaması için kulağa solüsyon damlatabilir. Kulak lavajı olarak bilinen kulak yıkama, küret ile kirin kulak dışına çıkarılması ve vakumlama olarak bilinen aspirasyon işlemleri, kulağa zarar vermeden kulağın temizlenmesini sağlar.
Evde kulak içi temizleme nasıl yapılır?
Pamuklu çubuklar ve benzeri diğer araçları kullanmak aslında kulak kirini temizlemez. Bunun yerine, bu ürünler kulak kirini kanala daha da iter ve hatta sıkışabilir, bu da tek bir kullanımdan sonra bile rahatsızlık ve kulak zarında potansiyel hasara neden olabilir. Bu yüzden kulakları temizlerken çok dikkatli olunmalıdır.
Evde kulak içi temizleme yaparken pamuğu ıslatıp kulak kanalının girişinin temizlenmesi yeterli olacaktır. Daha derinlerdeki kirini temizlemek için kulak damlaları etkili bir temizlik sağlayabilir. Ayrıca kulağa gliserin damlatmak da kulak kirine karşı diğer bir etkili temizlik yöntemidir.
Daha önce kulak enfeksiyonu, tüp, ameliyat veya kulak zarında herhangi bir delinme geçiren kişilerin, reçetesiz satılan damlalar dahil olmak üzere kulaklarına herhangi bir şey koymadan önce tıbbi yardım almaları gerekir. Kir temizleme işlemi en güvenli şekilde bir doktor tarafından yapılır.
Kulak temizletmek sağlıklı mıdır?
Birçok insan için kulakları temizleme hissi rahatlatıcı veya tatmin edici olabilir. Sağlıklı olmak ve temiz kalmak için kulaklarını temizlemeleri gerektiğini düşünen pek çok insan var. Ancak kulaklar düzgün çalıştığı sürece, kulak kirini temizlemeye çalışmamalı ve olduğu gibi bırakmalıdır. Kulak kiri büyük çoğunluk için herhangi bir soruna yol açmaz ve onu temizlemeye gerek yoktur. Kulak kiri olmasının kendi kendini temizleme mekanizması ve bazı antimikrobiyal özellikler gibi faydaları da vardır.
Kulak kirinin olması kulakların 'kirli' olduğu anlamına gelmez, bu kulak kanallarının işleyişinin normal bir parçasıdır. Kulak kiri rahatsız edici görünebilir ancak belli bir miktarı faydalıdır ve toz veya diğer zararlı nesnelerin kulağa girmesini önleyebilir.
Vakumla kulak temizleme zararları nelerdir?
Bazı kişilerde vakumla kulak kirinin temizleme işlemi sırasında, kulak kanalındaki mikroorganizmalar daha derinlere itilir. Bu durum kulak iltihabı riskini artırır. Bu durum işitme kaybına (geçici veya kalıcı) ve tinnitusa (kulak içinde çınlama tipi gürültü) veya daha önce yaşanmışsa kötüleşmesine neden olabilir. Ancak bu nadirdir. Ayrıca vakumlama, kulak kanalının içindeki sıcaklığı düşürür ve bu da baygınlığa, baş dönmesine veya vertigoya yol açabilir.
