Perinatoloji Nedir?

Hamilelik süreci, anne ve bebek sağlığını doğrudan etkileyebilen, sağlık açısından çeşitli konulara dikkat edilmesi gereken önemli bir süreçtir. Annede daha önceden var olan bazı sağlık sorunları bebeğin büyüme ve gelişimi ile sağlık durumunu olumsuz etkileyebileceği gibi gebelikle ilişkili bazı problemlerde anne ve bebek sağlığı negatif yönde etkilenebilir. Gebeliğin toplumun geri kalanına göre daha riskli olabildiği hasta grubunda, daha özel gebelik takip ve tedavilerinin yürütülmesi gerekir. Tıpta bu alanla uğraşan bilim dalına perinatoloji adı verilir.

Perinatoloji; yüksek riskli gebelik olarak ifade edilebilen, anne ve bebek sağlığını olumsuz etkileyebilecek, gebelik sürecinde ciddi sağlık problemlerinin gelişimine sebebiyet verebilecek hastalıkların veya koşulların takip ve tedavisini yürüten bilim dalıdır. Maternal fetal tıp uzmanlığı veya yüksek riskli gebelik uzmanlığı olarak da ifade edilebilen perinatoloji, kadın hastalıkları ve doğum ihtisasını tamamlamış uzman hekimlerin ek yan dal ihtisas eğitimi almaları sonucu yer aldıkları bir uzmanlık dalıdır. Sağlıklı bir gebenin rutin takibini kadın doğum uzmanları yürütebilirken, özel koşul veya rahatsızlıklar nedeniyle riskli olan gebeliklerin takibi perinataloglar tarafından yürütülür.

Perinatoloji Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Perinatoloji; anne ve bebek sağlığını sıkıntıya sokabilecek risk faktörlerinin bulunduğu gebelik vakalarıyla ilgilenir. Aşağıdaki durumlar yüksek riskli gebeliklere yol açabildiğinden, perinatoloji alanına girer:

İleri yaşta gerçekleşen gebelikler,
Hipertansiyon, diyabet gibi kronik hastalıkları olan anne adaylarının gebelikleri,
Gebelik sırasında gelişen diyabet hastalığı,
Gebelik sırasında gelişen yüksek tansiyon,
Preeklampsi veya eklampsi,
Plasentanın anatomik yerleşim problemleri, aşağı yerleşimli veya derin yerleşimli plasenta (plasenta previa),
İkiz veya çoğul gebelikler,
Kan uyuşmazlığı veya Rh uyuşmazlığı,
Bebekte büyüme ve/veya gelişme geriliği,
Amniyon sıvısının fazla veya az olması ile ilgili problemler,
Bebeğin anne karnındaki pozisyonuna bağlı sorunlar,
Gebelik sırasında gelişen enfeksiyonlar veya anne adayındaki kronik enfeksiyonlar,
Genetik hastalıklar veya gelişimsel problemler, organ eksiklikleri ya da anomalileri,
İri bebekler.

Bu ve benzeri sağlık sorunları sıklıkla anne adaylarının gebelik öncesinde veya gebelik esnasında bulunabilir veya anne ile bebeğe ait risk faktörleri nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu açıdan aşağıdaki risk faktörlerine sahip hastaların gebelik takiplerinin bir perinatoloji uzmanı tarafından yapılması gereklidir:

Anne Yaşı

Anne ve baba yaşının ilerlemesi ile birlikte hem genetik yönden hem de vücut fizyolojisi yönünden risk faktörleri artar ve bebekte büyüme/gelişme geriliğine yol açabilecek çeşitli sağlık sorunlarının gelişme ihtimali yükselir. Bu nedenle ileri yaştaki anne adaylarında perinatoloji alanında takip gerekebilir.

Kronik Hastalıklar

Gebelik öncesinde var olan yüksek tansiyon, diyabet, epilepsi, böbrek yetmezliği, kan hastalıkları gibi durumların varlığında, gebelik sürecinde çeşitli sağlık problemlerin gelişme riski yükselir. Bu sebeple kronik hastalıkları olan anne adayları yüksek riskli gebe olarak kabul edilir ve yakın takibe alınır.

Genetik Hastalıklar

Ailede bir genetik hastalığın varlığı veya kromozom yapısındaki bir değişiklik durumunda, bebekte de genetik bir sağlık sorunu gelişimi riski artacağından perinatolojik takip gereklidir.

İlaç Kullanımı

Anne adayının çeşitli nedenlerle düzenli kullandığı ilaçlar, gebelik koşullarında bebeğin büyüme ve gelişmesi için zararlı etkilere sahip olabilir. Düzenli ilaç kullanan ve bu ilaçların kesilmesi riskli olan gebelerde sürecin perinatoloji uzmanının yönlendirme ve takibi altında yönetilmesi önemlidir.

Riskli Gebelik Öyküsü

Daha önceki gebelik sürecinde çeşitli sağlık sorunlarıyla karşılaşmış annelerin sonraki gebeliklerinde benzer sorunların yaşanması mümkündür. Önceki gebeliklerinde dış gebelik, erken doğum, plasenta yerleşim anomalisi, gebelik esnasında kanama, zor doğum, gebelik hipertansiyonu veya diyabeti, preeklampsi gibi hastalıklar geçirmiş olan annelerin gebeliklerinde perinataloglar tarafından takip edilmesi gerekli görülür.

Perinatoloji Hangi Sağlık Hizmetlerini Sunar?

Perinatoloji; yüksek riskli gebelik durumunda anne ve bebeğin sağlık durumunun değerlendirilmesi, sağlığı olumsuz etkileyen hastalıkların tedavisi ve takibinin yapılması, gebelik süreci ve doğum esnasında ek sağlık problemlerinin yaşanmamasına yönelik tedbir ve planlamaların yapılması, doğumun sorunsuz şekilde sağlanması, gerekli hallerde sezaryen yöntemiyle doğumun gerçekleştirilmesi gibi sağlık hizmetlerini yürütür.

Gebelik süresince hastaların olası sağlık sorunları açısından değerlendirilebilmesi için perinatoloji uzmanı tarafından aşağıdaki tanı ve takip hizmetleri verilebilir:

Gebeliğin 11.-14. haftalarında yapılan ultrasonografi,
Genetik hastalıklar, büyüme-gelişme geriliği ve diğer sağlık sorunlarının tespiti için yapılan 2’li test, 3’lü test veya 4’lü test; riskli bulunan gebelerde tanı ve gerekli hallerde tedavi yöntemlerinin uygulanması veya yönetilmesi, gerekli hallerde amniyosentez, koriyonik villüs örneklemesi veya göbek kordonundan kanı alınması,
18.-22. haftalar arasında bebekte olabilecek büyüme-gelişme yönünden gerilik, anomali veya anatomik sorunların tespiti amacıyla yapılan ultrasonografi,
24-28. haftalarda anne adayının gebelikle ilişkili diyabet hastalığı açısından taranması,
Kan uyuşmazlığı problemi olan gebelerde 28.-34. haftalarda uyuşmazlığın önlenmesi amacıyla yapılan Rhogram enjeksiyonu,
Gebelik sürecini olumsuz etkileyebilecek enfeksiyon etkenleri açısından gebenin taranması,
Doğuma yakın dönemde bebeğin genel sağlık durumunun değerlendirilmesi amacıyla yapılan non-stress test (NST) ve doppler ultrasonografi.

Kimler Perinatolojiye Başvurmalıdır?

Sağlıklı gebelikler aile hekimi ve kadın doğum uzmanının iş birliği ile kontrol altında takip edilebilirken, yüksek riskli gebelik geçiren veya riskli gebelik geçirme ihtimali olan anne adaylarının perinatoloji uzmanlarına başvurması gerekir. Bu doğrultuda, aşağıdaki kategorilere dahil olan gebelerin takiplerinin perinatoloji bölümünde yapılması faydalıdır:

Kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet, epilepsi, kanama problemleri gibi kronik hastalığı olan anne adayları,
Önceki gebeliklerinde erken doğum, preeklampsi, plasenta yerleşim sorunları gibi gebelikle ilişkili sorunlar yaşamış olan anne adayları,
Çoğul gebeliği olan hamileler,
Anatomik olarak rahim dokusunda anomali olan anne adayları,
Kronik enfeksiyon hastalığı öyküsü olan anne adayları,
Gebelik takibi esnasında bebekte genetik hastalık, gelişim geriliği, anatomik yerleşimle alakalı uygunsuzluk gibi problemler tespit edilen gebeler,
Gebelik esnasında yüksek tansiyon, diyabet gibi hastalıkların geliştiği gebeler.
Doğum sırasında anne veya bebeğin sağlık durumunu tehdit edebilecek problemlerin olduğu gebeler.