Ensefalopati nedir? Ensefalopati iyileşir mi?

Ensefalopati, beyin fonksiyonlarını etkileyen beyin hastalığı veya hasarı nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur. Beyinde meydana gelen fonksiyonel bozukluklar beynin çalışma işleyişi sonucu; bilinç değişiklikleri, davranış bozuklukları, nöbetler veya kişilik değişiklikleri gibi çeşitli belirtilere yol açabilir. Çoğu zaman çeşitli hastalıklara bağlı ortaya çıkan ensefalopati, hasarın boyutuna ve şiddetine bağlı olarak geçici veya hayat boyu kalıcı olabilir. Genellikle tedavi altta yatan tetikleyici nedenlere göre farklılık gösterebilir.

Ensefalopati nedir?

Beynimiz vücutta kontrol merkezi olarak duygularımızı, düşüncelerinizi ve diğer fonksiyonlarınızı yönetmemizi sağlar. Lakin bazı nedenler beynimizin normal işleyişini olumsuz etkileyebilir ve beyin hastalıkları gibi durumların gelişmesine sebep olabilir. Çoğu zaman beyin hastalıkları oldukça ciddidir ve bazen altta yatan bir hastalık nedeniyle ortaya çıkar. Bunlardan biri de ensefalopatidir. Ensefalopati, beyin dokusunun herhangi bir nedenden dolayı işlev bozukluğu yaşaması anlamına gelir. Beyin fonksiyonlarında bozukluk meydana geldiğinde kafa karışıklığı, hafıza kaybı, kişilik değişiklikleri daha da ciddi durumlarda koma gibi semptomlarla kendini gösterebilir. Ensafalopati, zamanla yavaş yavaş kötüleşerek daha ciddi bir hal alabilir ancak doğru yardım ve destekle semptomlar yönetilebilir. Bu açıdan erken teşhisi, tedavi başarısını artırır ve komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Hepatik ensefalopatinin belirtileri nelerdir?

Hepatik ensefalopati, karaciğerin işlevselliğini yitirmesi sonucu kanda biriken toksik maddelerin beyne zarar vermesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Şöyle ki bu durum; karaciğer hasarı, kanser veya siroz gibi karaciğer yetmezliğine yol açan kronik bir karaciğer hastalığına bağlı ortaya çıkabilir. Karaciğer hastalıklarının varlığında yaygın görülen hepatik ensefalopati, çeşitli belirtilerle kendini gösterir.

Hepatik ensefalopatinin belirtileri şu şekildedir;

• Odaklanmada veya dikkati vermede problemler yaşama
• Hafıza kaybı ya da kafa karışıklığı
• Uyuşukluk veya halsizlik 
• Ruh hali değişiklikleri, sinirlilik veya depresyon 
• Uyku düzeninde bozulmalar
• Kişilik veya ruh hali değişiklikleri
• Konuşma veya hareketlerde problemler
• Ellerde titreme
• Ciddi durumlarda sersemlik, koma ya da bilinç bulanıklığı
• Küçük el hareketlerini yapmada zorluk (el yazısı gibi)

Ensefalopatinin çeşitleri neler?

Ensefalopatinin türüne ve şiddetine bağlı olarak, yaygın nörolojik semptomlara neden olabilir. Ensefalopati, beyin fonksiyonlarının işleyişinde sıkıntıların meydana gelmesi ile birlikte farklı nedenlerden kaynaklı çeşitli türlere sahiptir.

Başlıca ensefalopati çeşitleri şöyledir;

Hepatik ensefalopati

Şiddetli karaciğer hastalığı vakalarında beyin yapısındaki bozulmaları içerir.

Hipoksik/İskemik ensefalopati

Genellikle yetişkinlerde kalp durması veya beyindeki oksijen kaybı nedeniyle ortaya çıkan beyin hasarıdır.

Metabolik ensefalopati

Metabolizmanın herhangi bir sebepten olumsuz etkilenmesi sonucunda beyinde sorunların ortaya çıkması durumudur.

Toksik ensefalopati

Alkol, ilaçlar veya kimyasal maddeler gibi toksinlerin etkisiyle beyin işleyişinde sorunlar ortaya çıkabilir.

Septik ensefalopati

Enfeksiyon ve sepsis sırasında beyinde fonksiyon bozukluğunun gelişmesine bağlı gelişir.

Üremik ensefalopati

Kronik böbrek yetmezliği, kan kaybı, dehidrasyon veya enfeksiyondan kaynaklanan bir sorundur.

Enfeksiyöz ensefalopati

Prion hastalıkları veya bulaşıcı ensefalopatiler olarak bilinen nadir bir grup rahatsızlık sebebiyle ortaya çıkar.

Travmatik ensefalopati

Çoğu zaman tekrarlayan kafa travmaları sonucu travmatik ensefalopati gelişir.

Ensefalopati bulaşıcı mıdır?

Ensefalopati, çoğu zaman etkilenen kişiden bir diğer kişiye bulaşmaz. Bu durum beyin işleyişinde bir bozukluk olduğundan dolayı genellikle altta yatan karaciğer yetmezliği, travma, gibi bazı tıbbi durumların neticesinde ortaya çıkar. Ancak viral veya bakteriyel beyin enfeksiyonlarına bağlı gelişen bir durum sonucunda, enfeksiyon başka birine yayılım gösterebilir. Fakat ensefalopati durumunun başkasına bulaşması söz konusu değildir.

Ensefalopati iyileşir mi?

Ensefalopati durumu, altta yatan nedene bağlı olarak iyileşebilir ya da kronik bir hal alabilir. Çoğu durumda, uzun sürmeyen çok hafif ensefaliti olan kişiler zamanla iyileşirler. Bazen de bu süreç yavaş ilerleyip iyileşme süresi uzayabilir ve bilişsel sorunlar etkisini gösterebilir.  Bazı durumlarda altta yatan nedene, durumun şiddetine ve çeşidine bağlı olarak bazı fonksiyonlar yitirilebilir. Özellikle travma, bazı genetik hastalıklar, uzun süren hipoksi veya ciddi enfeksiyonlar sonrası beyinde kalıcı sorunlar ortaya çıkabilir. Ensefalopati durumunda erken teşhis ve doğru tedavi iyileşmenin önünü açabilir ancak hasarın türü ve süresi tedavide hayati öneme sahiptir.

Ensefalopati nasıl önlenir?

Ensefalopati riskini ortadan kaldırmak için tetikleyicilerden mümkün olduğu kadar kaçınmak önemlidir.

İşte ensefalopatiyi önlemenin yolları;

• Kafaya alınabilecek her türlü travma ve yaralanmaya karşı tedbirli olmak
• Yeterli ve dengeli bir beslenme düzenine sadık olmak
• Hareketli bir yaşam tarzı benimsemek
• Alkol tüketiminden kaçınmak
• Kronik hastalıkların takibi
• Kimyasallar, ağır metaller veya bazı ilaçlardan kaçınmak
• Hepatit gibi karaciğer hastalıklarını erken tedavi etmek

Ensefalopatinin evreleri nelerdir?

Ensefalopati, her yaştan insanı etkileyebilir. Belirtiler genellikle aniden ortaya çıkabilir veya kademeli olarak ilerler. Ensefalopatinin evreleri genellikle hepatic ensefalopati için sınıflandırılır.

Ensefalopatinin evreleri şöyledir;

Evre 1

Kişi genellikle durumun farkında olmaz. Ancak dikkat dağınıklığı, hafif uyku bozuklukları, davranış değişiklikleri meydana gelebilir.

Evre 2

Çoğu zaman kişilik değişikliğine ek olarak unutkanlık ve dalgınlık gibi semptomlar yaşar.

Evre 3

Yavaş düşünme ve hantal hareketler, uykuya isteğin artması, koordinasyon bozuklukları gibi durumlar.

Evre 4

Bilincin tamamen kaybı ( koma) şeklinde tanımlanır.

Ensefalopatinin tedavisi nasıl olur?

Hastalığın teşhisi için doktorunuz size fiziksel bir muayene yapacak ve tıbbi geçmişiniz, özellikle de kullandığınız ilaçlar hakkında gerekli bazı sualler soracaktır. Ensefalopatinin tedavisi genellikle nedene yönelik ve semptomları azaltıcı bir planı içerir. Burada asıl amaç beyin fonksiyonlarını bozan hastalığı tedavi etmek ve beyin işleyişini normale döndürmektir. Tedavide nedene bağlı olarak antiviral ilaçlar, antibiyotikler, kortikosteroidler ve diğer ilaçlar reçete edilebilir. Genellikle hafif ensefaliti olan kişiler doğru tedavilerle tamamen iyileşebilir ya da durum kalıcı olabilir. Eğer altta yatan bir böbrek ya da karaciğer hastalığı varsa ilk olarak diyaliz ile hastalık kontrol altına alınır. Ensefalopati, beyninize zarar verdiyse, normal yaşamınıza devam edebilmek için çeşitli rehabilitasyon veya terapi türlerinden destek almanız önerilebilir.