Üzerlik tohumu (Peganum harmala), tohumlu meyveleri ile öne çıkan, halk dilinde nazar otu olarak da ifade edilen şifalı bir bitkidir. Üzerlik tohumunun geçmişi çok eskilere dayanmakla birlikte günümüzde hala birçok hastalığın tedavisinde bu tohumdan yararlanılır. Çay olarak tüketildiğinde özellikle burun akıntısı, öksürük, göz nezlesi ve halsizlik gibi durumlara karşı faydalı olabilir. Aynı zamanda balgam söktürücü özelliği ile boğazın temizlenmesine yardımcı olur. Üzerlik tohumu, kötü enerjilerden arınma amacıyla tütsü olarak da oldukça ilgi görür. Bitkiden elde edilen yağ güçlü anti-inflamatuar etkisiyle fiziksel ve ruhsal birçok soruna karşı fayda sağlar.
Üzerlik tohumu nedir?
Üzerlik otu; beyaz çiçekli, tüysüz küçük, yuvarlak meyveler veren ve geleneksel tıpta kullanılan bir bitkidir. Halk arasında nazarlık otu veya hazel olarak da bilinir. Anavatanı Akdeniz, Ortadoğu ve Orta Asya’dır. Üzerlik bitkisinin tohum kısımları acı bir aromaya sahip olup, oldukça ağır kokusu ile dikkat çeker. Bitkinin tohumları anti-inflamatuar etkiye sahiptir. Aynı zamanda harmalol ve harmalin gibi alkaloidler içerir. Bu açıdan sinir sistemi açısından fayda sağlar. Üzerlik bitkisi genellikle sıcak iklimlerde yetişir. Tohumları çay ve tütsü şeklinde kullanılabilir. Güçlü bir bitki olduğundan bilinçsiz kullanımı yan etkilere neden olabilir.
Üzerlik tohumu neye iyi gelir?
Üzerlik tohumu hem bedenen hem de ruhen sağladığı faydaları ile öne çıkar. Bu bitkinin tohumları üst solunum yollarına iyi gelir. Özellikle burun tıkanıklığını gidermede üzerlik tohumu oldukça etkilidir.
Üzerlik tohumunun bilinen diğer faydaları şöyledir;
- Hormonları dengeleyerek adet dönemlerinde meydana gelen ağrıları yatıştırabilir.
- Egzama gibi cilt hastalıklarına faydalı olabilir.
- Parazit ve bağırsak kurtlarını vücuttan uzaklaştırır.
- Konsantrasyonu arttırır ve hafızayı güçlendirir.
- Üzerlik tohumu saç sağlığına da fayda sağlar. Saçın köklerini güçlendirip, saçı onarır ve daha hızlı uzamasına katkıda bulunur.
- Stres ve depresyonu kontrol altına alabilir.
- Harmalol ve harmalin gibi alkaloidler içeren üzerlik tohumu, sinir sistemine faydalıdır.
- Hafif baş ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Üzerlik tohumu burun tıkanıklıklarını rahatlatır.
- Uyku problemlerinin giderilmesi için üzerlik tohumu kullanılabilir.
- Balgam söktürücü özelliğe sahiptir.
Üzerlik tohumu yağının faydaları neler?
Üzerlik bitkisinin içerisindeki tohumlardan elde edilen üzerlik tohumu yağı, hem gıda takviyesi şeklinde hem de kozmetik amaçlar için kullanılır.
Üzerlik tohumu yağının başlıca faydaları şu şekilde sıralanabilir;
- Üzerlik tohumu yağı, güçlü antioksidan içeriğine sahiptir. Bu özelliği ile serbest radikallerle savaşarak hücre hasarının önüne geçer.
- Cilde uygulanan üzerlik yağı, cildin nemlendirir, tahriş ve kızarıklıkları yatıştırır.
- Üzerlik tohumu yağı lif içeriği ile sindirimi destekler. Bu sayede bağırsak hareketlerini arttırır, kabızlık ve şişkinliği giderebilir.
- Anti-enflamatuar etkisiyle iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.
- Üzerlik tohumu yağı bağışıklığı destekler, enfeksiyonlara karşı vücudu korur.
- İçerdiği omega-3 ve omega-6 yağ asitleri sayesinde kan basıcını düşürür ve kalp sağlığına destek olur.
Kimler üzerlik tohumu kullanamaz?
Üzerlik tohumu pek çok alanda kullanılan bir bitkidir. Dikkatli kullanıldığında sayısız faydalar sağlayan üzerlik tohumu, aşırı tüketildiğinde çeşitli sağlık sorunlarını tetikleyebilir. Özellikle hamileler, emziren anneler, karaciğer hastalığı ya da mide ülseri olanların bu bitkiyi tüketmeleri sakıncalıdır. Bitkiyi ya da tohumlarını kullanmadan önce öncelikle mutlaka doktora başvurmalıdır. Eğer kronik bir rahatsızlığınız varsa, ya da düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız bitkisel ürünlerin ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmamalı ve kullanımından kaçınılmalıdır.
Üzerlik tohumu nasıl kullanılır?
Üzerlik tohumu kullanımı için kişinin yaşı ve sağlığı göz ününde bulundurulmalıdır. Her ne kadar faydalı olsa da üzerlik tohumu herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir. Üzerlik tohumunun farklı kullanım alanları vardır. Ancak en çok çay olarak tüketilir. Bunun için; 2 fincan suyun içine 1 tatlı kaşığı üzerlik tohumu eklenir ve kaynatılır. Ardından hazırlanan çay demlemeye bırakılır.
Üzerlik tohumunun toplumda nazara iyi geldiği düşünülür. Bu amaçla yakılarak ev içerisinde gezdirilebilir. Üzerlik otunun tohumlarının yakılmasıyla ortaya çıkan duman, istenmeyen böcekleri imha etmek için kullanılır.
Üzerlik tohumu çayı nasıl yapılır?
Üzerlik bitkisi birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Üzerlik bitkisinin tohumları ile hazırlanan üzerlik tohumu çayı, güçlü bir aromaya ve tada sahiptir. Üzerlik tohumu çayının hazırlanışı oldukça pratik ve kolaydır.
Üzerlik tohumu çayı şöyle hazırlanır;
Malzemeler
- 1 çay kaşığı üzerlik tohumu
- 1 fincan sıcak su
Yapılışı
Bir fincan ölçüsünde kaynayan suya yaklaşık 1 çay kaşığı üzerlik tohumunu ilave edin. Ardından ocağın altını kısın ve 3-5 dakika kaynamasını sağlayın. Süre dolduktan sonra ocağın altını kapatın, demlenmesi için bir birkaç dakika bekleyin. Daha sonra süzgeç yardımı ile çayı süzüp tüketebilirsiniz.
Günde ne kadar üzerlik tohumu kullanılmalı?
Üzerlik tohumu (Peganum harmala) son derece güçlü içeriğe sahiptir. Aşırı kullanılmadığı takdirde faydalanılabilir ancak yüksek doz üzerlik tohumu kullanımı, toksik etki yaratabilir. Dolayısıyla kullanmadan önce dozunu iyi belirlemek gerekir. Üzerlik tohumunu çay şeklinde tüketirken günde 1 çay kaşığından fazlası alınmamalıdır. Tüketimi günde 1-2 gram şeklinde olmalıdır. Üzerlik tohumu ilaçlarla alındığında etkileşime girebilir bu nedenle düzenli olarak kullanımından kaçınmak ve tüketmeden önce hekim onayını almak önemlidir. Yüksek tansiyon, kalp rahatsızlığı ya da epilepsi durumlarında kullanılması tavsiye edilmez. Aynı zamanda bu bitkiyi hamile ve emzirenlerin kesinlikle kullanmaması gerekir.
