Üzerlik tohumu (Peganum harmala), tohumlu meyveleri ile öne çıkan, halk dilinde nazar otu olarak da ifade edilen şifalı bir bitkidir. Üzerlik tohumunun geçmişi çok eskilere dayanmakla birlikte günümüzde hala birçok hastalığın tedavisinde bu tohumdan yararlanılır. Çay olarak tüketildiğinde özellikle burun akıntısı, öksürük, göz nezlesi ve halsizlik gibi durumlara karşı faydalı olabilir. Aynı zamanda balgam söktürücü özelliği ile boğazın temizlenmesine yardımcı olur. Üzerlik tohumu, kötü enerjilerden arınma amacıyla tütsü olarak da oldukça ilgi görür. Bitkiden elde edilen yağ güçlü anti-inflamatuar etkisiyle fiziksel ve ruhsal birçok soruna karşı fayda sağlar.
Üzerlik otu; beyaz çiçekli, tüysüz küçük, yuvarlak meyveler veren ve geleneksel tıpta kullanılan bir bitkidir. Halk arasında nazarlık otu veya hazel olarak da bilinir. Anavatanı Akdeniz, Ortadoğu ve Orta Asya’dır. Üzerlik bitkisinin tohum kısımları acı bir aromaya sahip olup, oldukça ağır kokusu ile dikkat çeker. Bitkinin tohumları anti-inflamatuar etkiye sahiptir. Aynı zamanda harmalol ve harmalin gibi alkaloidler içerir. Bu açıdan sinir sistemi açısından fayda sağlar. Üzerlik bitkisi genellikle sıcak iklimlerde yetişir. Tohumları çay ve tütsü şeklinde kullanılabilir. Güçlü bir bitki olduğundan bilinçsiz kullanımı yan etkilere neden olabilir.
Üzerlik tohumu hem bedenen hem de ruhen sağladığı faydaları ile öne çıkar. Bu bitkinin tohumları üst solunum yollarına iyi gelir. Özellikle burun tıkanıklığını gidermede üzerlik tohumu oldukça etkilidir.
Üzerlik tohumunun bilinen diğer faydaları şöyledir;
Üzerlik bitkisinin içerisindeki tohumlardan elde edilen üzerlik tohumu yağı, hem gıda takviyesi şeklinde hem de kozmetik amaçlar için kullanılır.
Üzerlik tohumu yağının başlıca faydaları şu şekilde sıralanabilir;
Üzerlik tohumu pek çok alanda kullanılan bir bitkidir. Dikkatli kullanıldığında sayısız faydalar sağlayan üzerlik tohumu, aşırı tüketildiğinde çeşitli sağlık sorunlarını tetikleyebilir. Özellikle hamileler, emziren anneler, karaciğer hastalığı ya da mide ülseri olanların bu bitkiyi tüketmeleri sakıncalıdır. Bitkiyi ya da tohumlarını kullanmadan önce öncelikle mutlaka doktora başvurmalıdır. Eğer kronik bir rahatsızlığınız varsa, ya da düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız bitkisel ürünlerin ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmamalı ve kullanımından kaçınılmalıdır.
Üzerlik tohumu kullanımı için kişinin yaşı ve sağlığı göz ününde bulundurulmalıdır. Her ne kadar faydalı olsa da üzerlik tohumu herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir. Üzerlik tohumunun farklı kullanım alanları vardır. Ancak en çok çay olarak tüketilir. Bunun için; 2 fincan suyun içine 1 tatlı kaşığı üzerlik tohumu eklenir ve kaynatılır. Ardından hazırlanan çay demlemeye bırakılır.
Üzerlik tohumunun toplumda nazara iyi geldiği düşünülür. Bu amaçla yakılarak ev içerisinde gezdirilebilir. Üzerlik otunun tohumlarının yakılmasıyla ortaya çıkan duman, istenmeyen böcekleri imha etmek için kullanılır.
Üzerlik bitkisi birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Üzerlik bitkisinin tohumları ile hazırlanan üzerlik tohumu çayı, güçlü bir aromaya ve tada sahiptir. Üzerlik tohumu çayının hazırlanışı oldukça pratik ve kolaydır.
Üzerlik tohumu çayı şöyle hazırlanır;
Bir fincan ölçüsünde kaynayan suya yaklaşık 1 çay kaşığı üzerlik tohumunu ilave edin. Ardından ocağın altını kısın ve 3-5 dakika kaynamasını sağlayın. Süre dolduktan sonra ocağın altını kapatın, demlenmesi için bir birkaç dakika bekleyin. Daha sonra süzgeç yardımı ile çayı süzüp tüketebilirsiniz.
Üzerlik tohumu (Peganum harmala) son derece güçlü içeriğe sahiptir. Aşırı kullanılmadığı takdirde faydalanılabilir ancak yüksek doz üzerlik tohumu kullanımı, toksik etki yaratabilir. Dolayısıyla kullanmadan önce dozunu iyi belirlemek gerekir. Üzerlik tohumunu çay şeklinde tüketirken günde 1 çay kaşığından fazlası alınmamalıdır. Tüketimi günde 1-2 gram şeklinde olmalıdır. Üzerlik tohumu ilaçlarla alındığında etkileşime girebilir bu nedenle düzenli olarak kullanımından kaçınmak ve tüketmeden önce hekim onayını almak önemlidir. Yüksek tansiyon, kalp rahatsızlığı ya da epilepsi durumlarında kullanılması tavsiye edilmez. Aynı zamanda bu bitkiyi hamile ve emzirenlerin kesinlikle kullanmaması gerekir.