Yeme bağımlılığı nedir? Yeme bağımlılığı belirtileri nelerdir?

Yeme bağımlılığı, kontrol edilemeyen bir yeme isteğiyle karakterize edilir. Aşırı yeme davranışının önüne geçmenin oldukça zor olduğu yeme bağımlılığı, kişinin kompulsif bir şekilde yemeklere yönelmesi ve sonuçlarına rağmen yeme isteğini engelleyememesi şeklinde ifade edilebilir. Aynı zamanda yiyecek eylemlerinin ardından pişmanlık, utanç ve mahcubiyet duyguları hissedilebilir. Yeme bağımlılığı yoksunluk sonucunda huzursuzluk, baş ağıları ve sinirlilik gibi belirtilere yol açabilir.

Yeme bağımlılığı nedir?

Yeme bağımlılığı, yoğun yemek yeme isteğinin dopamin salınımına bağımlı hale geldiği davranışsal bir problemdir. Yeme bağımlılığı olan kişiler karbonhidrat, yağ, tuz, şeker veya yapay tatlandırıcılar açısından zengin besinleri yemeyi bırakmakta sorun yaşarlar. Öyle ki bu besinler zevk merkezi hipotalamusu uyarır ve bu nedenle yeme bağımlılığının önüne geçilmesi zorlaşır.

Yeme bağımlılığı bir hastalık mıdır?

Yeme bağımlılığının yeme bozuklukları ve obezite ile ilişkisi dikkat çekicidir. Yeme bağımlılığının henüz bir tanı ve tedavisi olmadığından klinik bir durum ya da bozukluk olduğu söylenebilir. Yeme bağımlılığı psikoterapi, beslenme düzeni ve destek grupları yardımı ile düzene girebilir.

Yeme bağımlılığını aşağıdaki yeme bozuklukları ile ilişkilendirmek mümkün olabilir;

Bulimia nevroza

Yaşam kalitesini düşüren ve potansiyel olarak hayati risklere neden olabilen bir yeme bozukluğudur. Bu soruna sahip kişiler aşırı miktarlarda, gizli ve kontrolsüzce yemek yiyebilirler.

Gece yeme bozukluğu sendromu

Kişilerde sabah tokluk hissi, kahvaltıyı birkaç saat geciktirme, akşam saatlerinde aşırı yeme ve gece besin alımının eşlik ettiği bir durumdur. Yemek yeme uyku bölünmeleri ile devam edebilir.

Tıkanırcasına yeme bozukluğu

Kısa bir sürede aşırı yiyecek yediğinizde veya ne kadar yediğinizi kontrol edemediğinizde ortaya çıkar. Tıkınırcasına yeme bozukluğunuz varsa, bu durumdan utanç duyabilir ve sorununu gizlemek isteyebilirsiniz.

Yeme bağımlılığı belirtileri nelerdir?

Yeme bağımlılığı, herhangi bir kötüye kullanılan uyuşturucuya benzer şekilde etki gösterir. Kişiler farklı yiyecek türlerine bağımlılık gösterebilir.

Ancak, yeme bağımlılığının pek çok örtüşen belirtileri bulunur. Bunlar;

• Kısa bir süre önce yemek yenmesine rağmen bazı besinlere karşı aşırı ihtiyaç hali.
• Genellikle rahatsızlığa neden olabilecek kadar yemek yeme isteğinin varlığı.
• İstenilen besinleri yemeye engel olamama durumu.
• Kilo alımına bağlı olarak fiziksel ve sağlık açısından değişimlere uğrama ve buna rağmen haz duyulan abur cuburlardan uzak duramama.
• Başarısızlık, tekrarlayan beslenme düzenleri oluşturma ve suçluluk duygusuna kapılma.
• Yoksunluk durumunda huzursuzluk, sinirlilik ve baş ağrıları gibi sorunların baş göstermesi.

Yeme bağımlılığına neden olan gıdalar var mıdır?

Bağımlılık yapan uyuşturucular gibi, lezzetli besinler de dopamin de dahil olmak üzere iyi hissettiren birçok beyin kimyasallarını tetikleyebilir. Özellikle bazı besinleri tüketerek beyninizin dopamin iletimiyle ilişkili zevki deneyimler ve aniden sürekli yemek yeme isteği ile karşılaşabilirsiniz. Bu besinler ise genellikle şekerli ve bol yağlı hazır gıdalar ve karbonhidratları içerir.

Yeme bağımlılığı bulaşıcı mıdır?

Yeme bozuklukları, diğerlerini etkileyen ve güçlü bir etkiye sahip oldukları için bulaşıcı olduğuna inanıldığı ruh sağlığı bozukluklarıdır. Ancak yeme bağımlılığı bir kişiden diğerine bulaşabilen hastalıklarla karıştırılmamalıdır. Yeme bağımlılığının, bazı risklerin varlığında bozukluğu geliştirmeyle ilişkili güçlü bir sosyal bağlantısı bulunur. Örneğin; genetik faktörler, endişe, aşırı yiyen kişilerle ilişkiler, bipolar bozukluk ve travma geçmişi yemek yeme bozukluklarını tetikleyebilir.

Yeme bağımlılığı tedavi edilebilir mi?

Yiyecek bağımlılığının önüne geçmek son derece zordur. Ancak en iyi yöntem doğal, işlenmemiş gıdalar açısından zengin sağlıklı bir şekilde beslenmek ve lezzetli yiyeceklere yoğunlaşmaktan kaçınmaktır. Yeme bağımlılığının tedavisinde çeşitli terapi türlerinden, reçete edilen ilaçlara kadar değişik yöntemler bulunur. Yeme alışkanlıklarınızı değiştirmenize yardımcı olabilecek bir beslenme uzmanına ya da diyetisyene gitmeye kadar varan bir tedavi süreci, bağımlılığın şiddetine ve altta yatan nedenlere bağlı değişebilir.

Yeme bağımlılığı tedavi sürecinde izlenecek adımlar nelerdir?

Yeme bağımlılığının tedavisinde izlenecek adımlar sıklıkla pek çok bağımlılık türlerinde olduğu gibi çeşitli modellerin izlenmesinin gerektiği durumları içerir. Bu sebeple ciddi bir desteğe ve planlar doğrultusunda hareket etmeye ihtiyacınız bulunur.

Yeme bağımlılığı tedavi sürecinde izlenebilecek adımlar şunlardır;

• Yeme bağımlılığını tetikleyecek şeker, karbonhidrat ve yağ içeren besinleri az miktarda tüketmek önemlidir.
• Ani açlık krizlerini bastırmak için yanınızda hafif besinler taşınabilir.
• Öğün aralarında bitki çayları ve bol su tüketimi fayda sağlar.
• Mümkünse mutfağınıza katkı maddesi içeren ürünler yerine sağlıklı besinleri sokmanız gerekir.
• Uzman kontrolünde ve diyetisyen eşliğinde bir beslenme düzeni oluşturmak motivasyon olmanıza yardımcı olabilir.

Yeme bağımlılığı hangi durumlarda artış gösterir?

Yeme bağımlılığının altında yatan nedenler arasında biyolojik, psikolojik ve sosyal yapıyı etkileyen çeşitli faktörler bulunur. Örneğin ailede yeme bağımlılığı olan bireylerde genetik faktörler nedeniyle benzer sorunların yaşanması muhtemeldir.  Aynı zamanda yemek yeme duygusal boşluğu doldurma ya da kendini cezalandırma amacıyla kullanılabilir. Özellikle çocukluk döneminde, yeme alışkanlıkları uzun vadede alışkanlıklarını etkileyebilir. Yeme bağımlılığı sıklıkla psikolojik sorunlarla tetiklenir. Yaşamda karşılaşılan stres, hastalık ve ekonomik sebepler, iş ve aile hayatında sorunların artması yeme bağımlılığını tetikleyen durumlardır. Ergenlik dönemi de stres kaynaklı olarak yeme bağımlılığında artışa yol açabilir.