Askorbik asit (C vitamini) nedir? Askorbik asitin faydaları nelerdir?

Askorbik asit (C vitamini) suda çözünen bir vitamin, antioksidan ve kollajen biyosentezi, karnitin ve katekolamin metabolizması ve diyetle alınan demir emilimi için gerekli bir yardımcı faktördür. C vitamininin referans aralığı 0,6-2 mg/dL'dir. İnsanlar C vitaminini sentezleyemezler, bu nedenle yalnızca meyve ve sebzelerin diyetle alınmasıyla elde edilir. Turunçgiller, çilek, domates, patates ve yeşil yapraklı sebzeler mükemmel C vitamini kaynaklarıdır.

İçindekiler
Askorbik asit (C vitamini) nedir?
Askorbik asitin faydaları nelerdir?
Askorbik asit ne işe yarar?
Askorbik asit eksik alınırsa ne olur?
Askorbik asit fazla alınırsa ne olur?
Askorbik asit hangi besinlerde bulunur?

Askorbik asit (C vitamini) nedir?

L-askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, bazı gıdalarda doğal olarak bulunan, diğerlerine eklenen ve besin takviyesi olarak kullanılabilen suda çözünen bir vitamindir. İnsanlar, çoğu hayvanın aksine, C vitaminini endojen olarak sentezleyemezler, bu nedenle temel bir besin bileşenidir. İnsanlar için C vitamininin ana kaynağı çoğunlukla meyve ve sebzelerdir. Turunçgiller ve diğer türler, özellikle kavun, karpuz, orman meyveleri, ananas, çilek, kiraz, kivi, mango ve domates gibi C vitamini açısından zengin kaynaklardır. Ayrıca, lahana, brokoli, Brüksel lahanası, fasulye filizi, karnabahar, hardal yeşillikleri, biber, bezelye ve patates gibi sebzeler daha yüksek içerikleri nedeniyle ana C vitamini kaynağı olarak kabul edilirler.

Askorbik asitin faydaları nelerdir?

C vitamini (askorbik asit), vücudun kan damarları, kıkırdak, kas ve kemiklerdeki kolajen oluşumu için ihtiyacı olan önemli bir besindir. Ayrıca, vücudun iyileşme süreci için de hayati önem taşır. Askorbik asidin faydalarından bazıları şunları içerir:

Bağışıklık sistemini güçlendirir

C vitamini, vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olan beyaz kan hücresi üretimini artırmada önemli bir rol oynar. Ayrıca, beyaz kan hücrelerini serbest radikallerin verdiği hasara karşı güçlendirerek bağışıklığı güçlendirir. Yüksek stres, uyku bozukluğu ve sigara alışkanlığı olan kişiler için faydalıdır, çünkü bu faktörler bağışıklık sistemini zayıflatır. Soğuk algınlığı da dahil olmak üzere enfeksiyonların şiddetini ve süresini azaltmaya yardımcı olabilir.

Hücre yaşlanmasını yavaşlatır

Aşırı serbest radikaller oksidatif strese neden olur, bu da hücre yaşlanmasını ve iltihabı hızlandırır. Serbest radikaller, kalp hasatlığı, felç ve kanser risklerini artırır. C vitamini, serbest radikalleri etkisiz hale getiren, iltihabı ve hücre hasarını azaltan güçlü bir antioksidan görevi görür.

Soğuk algınlığı belirtilerini hafifletir

C vitamini soğuk algınlığını tamamen önlemese de, düzenli alımı; semptomların şiddetini azaltır ve zatürre gibi diğer enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. C vitamini eksikliği olan kişilerde cilt zayıflığı ve cilt sorunları daha sık görülebilir.

Göz sağlığını destekler

C vitamini katarktın önlenmesine yardımcı olur. Bazı çalışmalar, 10 yıldan fazla süredir C vitamini kullanan kadınlarda erken katarakt semptomlarının görülme riskinin %77 daha düşük olduğunu göstermektedir. Ayrıca C vitamini UV ışınlarının ve sigara dumanının neden olduğu göz hasarına karşı koruma sağlar.

Kalp hastalığı riskini azaltır

C vitamini kolesterol seviyelerini düzenlemeye yardımcı olarak kalp sağlığını iyileştirir.

Alerjileri ve solunum sorunlarını hafifletir

C vitamini, astım, sinüzit ve alerjik reaksiyonlar gibi rahatsızlıkların hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Askorbik asit ne işe yarar?

C vitamininin birçok önemli işlevi vardır. Bunlar arasında hücreleri korumaya ve sağlıklı tutmaya yardımcı olmak, sağlıklı cilt, kan damarları, kemikler ve kıkırdakların korunması yer alır. C vitamini ayrıca, büyüme ve gelişmeyi destekler ve vücudun iyileşme sürecinde önemli bir rol oynar. Ayrıca vücudun demiri emmesine yardımcı olur.

Askorbik asit eksik alınırsa ne olur?

C vitamini eksikliği genellikle azalan alım veya artan gereksinimler veya kayıplar sonucu ortaya çıkar. C vitamini eksikliğinin belirtileri arasında kolayca morarma veya kanama eğilimi, diş eti kanaması, dişlerde sallanma, yaraların geç iyileşmesi, yorgunluk, kansızlık ve ciltte küçük kırmızı lekeler bulunur. Şiddetli C vitamini eksikliğine iskorbüt denir.

Yetişkinlerde C vitamini eksikliği genellikle şu nedenlerden kaynaklanır:

C vitamini açısından düşük bir diyet
C vitamini eksikliği taze meyve ve sebzelerden yoksun bir beslenmeden kaynaklanabilir. Ayrıca, uzun süreli pişirme işlemi yiyeceklerdeki C vitamininin bir kısmını yok edebilir.

Aşağıdaki durumlar vücudun C vitamini ihtiyacını ve C vitamini eksikliği riskini önemli ölçüde artırabilir:

Gebelik
Emzirme
Yüksek ateşe veya iltihaplanmaya neden olan bozukluklar
Aşırı aktif tiroid bezi (hipertiroidizm)
Uzun süren ishal
Ameliyat
Yanıklar
Sigara içmek

Askorbik asit fazla alınırsa ne olur?

Aşırı C vitamini alımının ciddi yan etkileri çok nadir görülür, çünkü vücut vitamini depolayamaz. Ancak, günde 2.000 mg'dan fazla alınması önerilmez. Bu kadar yüksek dozlar mide rahatsızlığına ve ishale, nadiren de böbrek taşlarına yol açabilir. Hamilelik sırasında yüksek dozda C vitamini takviyesi kullanılmamalıdır, bunun nedeni, doğumdan sonra bebekte C vitamini eksikliğine yol açabilmesidir.

Aşırı C vitamini alımının farkında olmanız gereken bazı sağlık etkileri şunlardır:

Sindirim sorunları

Aşırı C vitamini alımının en yaygın yan etkilerinden biri sindirim sorunlarıdır. Yüksek dozda C vitamini sindirim sistemini tahriş edebileceğinden ishal, mide bulantısı ve mide krampları gibi belirtiler görülebilir.

Böbrek taşı riski

Aşırı C vitamini, idrardaki oksalat seviyelerini artırarak böbrek taşı oluşumu riskini artırabilir. Böbrek hastalığı geçmişiniz varsa, yüksek miktarda C vitamini tüketmekten kaçınmalısınız.

Aşırı demir birikimi

Aşırı C vitamini vücudun çok fazla demir emmesine ve hemokromatozis adı verilen bir rahatsızlığa yol açabilir. Bu durum, vücutta demir birikmesine ve organlara zarar vermesine neden olabilir.

Diş hasarı

Takviye gıdalar veya çiğnenebilir tabletler şeklinde yüksek dozda C vitamini tüketmek, vitaminin çözündürülmeden alınması durumunda diş minesine zarar verebilir.

Beslenme dengesizliği

Aşırı C vitamini, B12 vitamini ve bakır gibi temel besin maddelerinin emilimini engelleyerek vücudu bazı besin eksikliklerine karşı riske sokabilir.

Uyku bozuklukları

Aşırı C vitamini alımı uyku kalitesini etkileyebilir. Özellikle gece tüketildiğinde yüksek dozda C vitamini, mide-bağırsak sisteminde rahatsızlıklara yol açarak uyku bozukluklarına yol açabilir.

Cilt sorunları

Bazı kişilerde aşırı C vitamini cilt sorunlarına veya alerjik reaksiyonlara, örneğin yüzde, dudaklarda, dilde veya boğazda kızarıklık, kaşıntı, döküntü veya şişme gibi durumlara neden olabilir.