Kansızlık, dünyada en sık karşılaşılan anemi türlerinin başında gelir ve genel olarak yetersiz ve dengesiz beslenme ile ilişkili olduğu bilinir. Sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin yeteri kadar olmadığı durumlarda ortaya çıkan kansızlık; aşırı yorgunluk, nefes darlığı, soluk cilt gibi semptomlarla yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürebilir. Beslenme planını değiştirmek en faydalı tedavi seçeneğidir. Bu noktada bazı yiyecek türleri, kırmızı kan hücresi sayısını ve hemoglobin seviyesini yükseltmeye yardımcı olabilir. Anemisi olan ya da anemi riski olan vakaların kafein ve süt ürünlerini sınırlandırması gerekebilir.
Kansızlık nedir?
Kansızlık, vücuttaki hemoglobin seviyesinin düşük olması anlamına gelir. Bu durumda kırmızı kan hücrelerinin azalmasının yanı sıra organlara yeter kadar oksijen taşınamaz. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerindeki temel protein olarak öne çıkar. Oksijeni taşımaya ve vücuda dağıtmaya yardımcı olur. Eğer anemi sorununuz varsa hemoglobin seviyenizde düşüş problemi ortaya çıkar. Vücuttaki dokulara yeter kadar oksijen sağlanmadığı takdirde nefes darlığı, unutkanlık, baş dönmesi gibi yaygın semptomlar gözlemlenir.
Kansızlığın nedenleri nelerdir?
Kansızlık, vücutta yeterince kırmızı kan hücrelerinin üretilmediği durumlarda ortaya çıkar. Öte yandan anemi, kronik ya da kalıtsal bir hastalıktan dolayı da meydana gelebilir.
Genel hatları ile anemiye sebep olan nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür;
- Demir, folik asit ve B12 vitamini gibi temel besin maddelerinden eksik bir beslenme tarzı
- Hemoglobin ya da kırmızı kan hücresinin üretiminde yetersizlikler
- Kan kaybı
- Kronik hastalıklar (böbrek hastalığı ve kanser hastalığı gibi)
- Bazı ilaçların kullanımı
- Otoimnun rahatsızlıklar
- Kemik iliği problemleri
- Bazı kalıtsal hastalıklar (Talasemi ya da orak hücreli anemi gibi)
- Bağışıklığa bağlı kırmızı kan hücrelerinin tahribi
Kansızlık belirtileri nelerdir?
Anemi, bazı vakalarda yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilir ve genel sağlığı çeşitli şekillerde etkileyebilir. Aşırı yorgunluk kansızlığın en sık görülen belirtisidir.
Anemi hafif seyrettiğinde daha çok şu belirtiler ortaya çıkabilir;
- İştahsızlık
- Yorgunluk
- Konsantre olmada güçlük ve sinirlilik
- El ve ayaklarda uyuşma
Aşırı kansızlık durumunda hastalarda daha ciddi semptomlar gözlemlenir;
- Ciltte aşırı solukluk ve sararma
- Şiddetli yorgunluk ve nefes darlığı
- Dilde yara ve iltihaplanma
- Tırnaklarda çabuk kırılma
- Ağız ülserleri
- Baş dönmesi
- Sersemlik hissi
- Libido kaybı
- Gözün beyaz kısımlarında mavimsi renk değişimi
- Pika sendromu (Yeme bozukluğu)
Kansızlığa ne iyi gelir?
Günlük öğünlerinize ve atıştırmalıklarınıza demir açısından zengin yiyecekler ekleyerek demir eksikliği anemisini önlemek mümkündür. Demir tüketilmediği takdirde vücudunuz demir eksikliği yaşayabilir.
Yüksek miktarda demir içeren gıdalar arasında; kırmızı et, yeşil yapraklı sebzeler, yumurtalar, deniz ürünleri, kuruyemiş ve kuru meyveler, mercimek, bezelye, fasulye ve tahıllı gıdalar yer alır. Diyetinizde ilave şekerler en aza indirilmelidir ancak, kansızlık durumunda pekmez ve akçaağaç şurubu tüketmek faydalı olabilir. Yeterli ve dengeli beslenmek aynı zamanda genel sağlığı iyileştirmeye yardımcı olur. Bazı durumlarda vitamin ve mineral takviyeleri ile de demir eksikliğinin önüne geçilebilir.
En hızlı kan yapan besinler nelerdir?
Kansızlık tedavisinde B12 ve folik asit takviyeleri doktorunuzun önerisine bağlı kullanabileceğiniz takviyelerdir. Kümes hayvanları ve kırmızı et gibi hayvansal kaynaklar, demirin vücuda doğal yollardan alınmasına katkıda bulunan en önemli besinlerdir. Ayrıca yeşil yapraklı sebzeler iyi bir demir kaynağıdır. Bazı sebze ve meyveler de demir emilimini arttıran mükemmel bir C vitamini kaynağı olarak öne çıkar.
En hızlı kan yapan besinleri şöyle sıralamak mümkündür;
Kırmızı etler ve kümes hayvanları
Demirin en önemli kaynaklarından biri olan kırmızı et, kırmızı kan hücrelerinin üretiminde önemli bir rol oynayan B12 vitamini içeriğine sahiptirler. Günlük yeterli miktarda alınmasında fayda vardır. Sığır eti, kuzu eti eti, dana eti demir eksikliği olan kişiler için adeta şifa kaynağıdır. Doğal tavuk ve hindi eti de demir açısından oldukça zengindir.
Deniz ürünleri
Omega-3 açısından zengin gıdalar sağlıklı kan dolaşımını destekler ve kardiyovasküler hastalık riskinin önüne geçebilir. Somon, ton balığı ve istiridye gibi deniz ürünleri bunlara örnek olarak verilebilir.
Kuruyemişler
Demir, folat ve E vitamini bakımından zengin olan kabak çekirdeği, badem ve ay çekirdeği gibi kuruyemiş ve tohumlar kırmızı kan hücrelerinin korunmasına katkıda bulunurlar.
Narenciyeler
C vitamini kaynağı olan portakal, limon ve greyfurt gibi turunçgiller, demir emilimini arttırmada yararlı besinlerdir. Ayrıca bu besinler kırmızı kan hücrelerini teşvik edici özelliğe sahiptirler.
Baklagiller
Baklagillerin beslenmede önemi büyüktür. Mercimek, nohut, tofu, fasulye ve baklagiller en iyi bitkisel demir kaynağıdırlar.
Yeşil yapraklı sebzeler
Pancar, karahindiba ve karalahana, pazı, brokoli, ıspanak, bezelye ve taze fasulyeye beslenmede yer vermek hemoglabin seviyelerini arttırmaya yardımcı olabilir.
Kan değerinin yükselmesi için ne yapmalı?
Kan değerlerinin yükselmesi için demir açısından zengin beslenmek, hemoglobin üretimini arttırabilir ve bu sayede kırmızı kan hücrelerinin yapısı da desteklenebilir. Et ve balık ürünleri, İncir, hurma gibi kuru meyveler, kuruyemiş ve tohumlar, fıstık ezmesi, ıspanak ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler yeterli ve dengeli alındığında kan değerlerinde artış sağlanabilir.
Kansızlık varsa ne yememeliyiz?
Demir emilimini önleyen ve dolayısıyla anemisi olan veya anemi riski taşıyan kişiler tarafından bazı yiyeceklerin kısıtlanması önemlidir.
İşte vücudun demir emilimini olumsuz etkileyen o yiyecekler;
- Çay ve kahve gibi kafeinli içecekler
- Süt, peynir gibi kalsiyum oranı yüksek besinler
- Alkollü ve gazlı içecekler
