
K vitamini yağda çözünen bir vitamindir. İnsan vücudu K vitaminini karaciğer, beyin, kalp, pankreas ve kemik gibi vücut dokularında depolar. K vitamini pıhtılaşma vitamini olarak bilinir. Vücudun karaciğerde kanın pıhtılaşmasına neden olan belirli proteinleri üretmesi için K vitaminine ihtiyacı vardır. Bu proteinlere pıhtılaşma faktörleri denir. K vitamini olmadan karaciğer pıhtılaşma faktörleri II, VII, IX ve X'i üretemez ve kan pıhtılaşmaz. Bazı çalışmalar K vitamininin yaşlılarda güçlü kemiklerin korunmasına yardımcı olduğunu göstermektedir. Günlük K vitamini ihtiyacını karşılamanın en iyi yolu besin kaynaklarını tüketmektir. K vitamini, lahana, ıspanak, şalgam yeşillikleri, kara lahana, pazı, hardal yeşillikleri, maydanoz, marul gibi yeşil yapraklı sebzeler, brüksel lahanası, brokoli, karnabahar ve lahana gibi sebzeler, balık, karaciğer, et, yumurta ve tahıllarda bulunur. Yetişkinlerin vücut ağırlıklarının her kilogramı için günde yaklaşık 1 mikrogram K vitaminine ihtiyaçları vardır. Çeşitli ve dengeli beslenerek ihtiyacınız olan tüm K vitaminini alabilirsiniz.
K vitamini nedir?
K vitamini, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunan ve kanın pıhtılaşma süreci için gerekli olan yağda çözünen bir vitamin ailesidir. Bunlar arasında filokinon (K1 vitamini ) ve menakinon (K2 vitamini ) bulunur. K vitamini, kanın pıhtılaşması için gerekli 13 proteinden dördünü üretmeye yardımcı olur ve bu da kanamalı yaraların iyileşmesini sağlar. Kalp, akciğer veya bacaklarda kan pıhtılarının oluşmasını önlemek için antikoagülanlar (kan incelticiler) olarak da bilinir.
K vitaminini nasıl alırız?
K vitamini içeren besinlerden bazıları şunlardır:
Ispanak, karalahana, brokoli, lahana ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler.
Bitkisel yağlar.
Yaban mersini ve incir gibi bazı meyveler.
Tahıllar.
Et, peynir, yumurta ve soya fasulyesi.
Bağırsaklardaki bakteriler de başka bir K vitamini türünden az miktarda üretir.
K vitamini eksikliği belirtileri
K vitamini eksikliği çok nadirdir. Vücut, vitamini bağırsaklardan düzgün bir şekilde ememediğinde ortaya çıkar. K vitamini eksikliği, uzun süreli antibiyotik tedavisinden sonra da ortaya çıkabilir. K vitamini eksikliği aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilir:
Çok düşük yağlı bir diyet (K vitamini biraz yağla birlikte tüketildiğinde daha verimli şekilde emilir).
Yağ emilimini bozan ve dolayısıyla K vitamini emilimini azaltan bozukluklar (safra kanallarının tıkanması veya kistik fibroz gibi).
Antiepileptik ilaçlar ve bazı antibiyotikler de dahil olmak üzere bazı ilaçlar
K vitamini emilimini azaltabilecek aşırı miktarda mineral yağ tüketimi.
Yenidoğanlarda K vitamini eksikliği aşağıdaki nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir:
Gebelik sırasında anneden fetüse az miktarda K vitamini geçişi.
Doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde yenidoğanın bağırsağı henüz K vitamini üretecek bakteriye sahip değildir.
K vitamini eksikliğinin başlıca belirtisi kanamadır (hemoraji) ve deride morarmalara neden olur. Bu kanamalar burundan, yaradan, mideden veya bağırsaktan olabilir. Bazen midede kanama kanla birlikte kusmaya neden olur. İdrarda veya dışkıda kan görülebilir veya dışkı katran siyahı olabilir.
Yenidoğanlarda beyin içinde veya çevresinde yaşamı tehdit eden kanamalar meydana gelebilir.
Karaciğer rahatsızlığı varsa kanama riski artar, çünkü pıhtılaşma faktörleri karaciğerde üretilir.
K vitamini eksikliği kemiklerin zayıflamasına da neden olabilir.
K vitamini fazlalığı belirtileri
K vitamini fazlalığı (K vitamini toksisitesi) son derece nadir olarak görülür. Ancak formül mama ile beslenen bebeklerde yaygındır. Toksisite, insanlarda hiçbir faydası olmayan menadiondan kaynaklanır. Toksisitesinin suda çözünen özellikleriyle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Toksisite meydana geldiğinde, bebeklerde sarılık, hiperbilirubinemi, hemolitik anemi ve kernikterus (bir tür beyin hasarı) belirtileriyle kendini gösterir.
K vitamini olan besinler nelerdir?
K vitaminini yeşil yapraklı sebzelerde bulabilirsiniz. Bunlar:
Ispanak.
Lahana.
Kara lahana.
Brokoli.
Brüksel lahanası.,
Şalgam yeşillikleri.
Kuşkonmaz.
Marul.
Diğer K vitamini kaynakları ise şunlardır:
Et ve süt ürünleri
Yumurta sarısı
Tahıllar.
Soya fasülyesi ve soya ürünleri
Ayrıca vücudunuz bağırsaklarınızdaki bakterilerden K vitamini üretir.
K vitaminin zararları
K1 vitamini (filokinon) büyük miktarlarda bile tüketildiğinde toksik değildir. Ancak menadion (sentetik, suda çözünen bir K vitamini öncüsü) toksisiteye neden olabilir (bebeklerde hemolitik anemi, hiperbilirubinemi, sarılık ve kernikterus gelişmiştir). Aşırı K vitamini kan pıhtılaşma sürecine etki eder ve bu durum özellikle kan sulandırıcı ilaçlar kullanan insanlarda istenmeyen sonuçlara neden olur. Ayrıca aşırı K vitamini alımı kan damarlarında anormal pıhtılaşma riskini de artırabilir.
D vitamini neden K vitamini ile alınmalı?
D vitamini kandaki kalsiyum seviyesini artırır. K vitamini ise pıhtılaşma faktörlerini aktive eden karboksilaz enzimleri için bir yardımcı faktördür ve pıhtılaşma faktörlerinin düzgün çalışması için kalsiyuma ihtiyaç vardır. Dolayısıyla bu iki vitaminin birlikte alınması tavsiye edilir.
D3 kalsiyumu yiyeceklerden kana, K2 ise kandan kemiklere aktarır. Eğer D3 alır ve K2 almazsanız, kanda çok fazla kalsiyum olur (plak oluşumuna sebep olur, yani kalp krizi riski artar) ve kemiklerinizde yeterli kalsiyum olmaz. Eğer K2 alırsanız ve D3 almazsanız, kalsiyumu kemiklere aktarırsınız, ancak kanda yetersizdir, bu yüzden kalsiyumu geri çeker.