Kekik (Thymus vulgaris), aromatik bir kokuya sahip, Lamiaceae (nane) bitki ailesinden bir bitkidir. Kekik adı, cesaret veya güç anlamına gelen Yunanca 'thymos' kelimesinden türemiştir. MS 1. yüzyılda kekik, esas olarak Dioscorides'in eserinde bahsedilen tıbbi bir bitki olarak kullanılmıştır. Ancak Akdeniz bölgesinde, esas olarak baharat olarak kullanılmış ve daha sonra tüm dünyaya yayılmıştır. Çiçekleri, yaprakları ve yağı genellikle yiyeceklere lezzet katmak için, ayrıca ilaç olarak kullanılır. Antibakteriyel, antioksidan ve antiinflamatuvar özellikleri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir, sindirimi kolaylaştırır ve solunum yollarını rahatlatır.
Kaç çeşit kekik vardır?
300'den fazla kekik türü olmasına rağmen, Thymus vulgaris veya bahçe kekiği en yaygın kullanılan türüdür.
Kekiğin ne gibi faydaları var?
Lamiaceae familyasından çok yıllık yabani bir çalı olan ve Akdeniz bölgesine özgü olan kekik, gıda, ilaç ve kozmetik endüstrisindeki önemi nedeniyle yüzyıllardır yenilebilir önemli bitki olarak kabul edilir. Kekik, fitonutrientler, mineraller ve vitaminlerle doludur. Tadı keskindir, ancak nem, proteinler, ham lif, mineraller ve vitaminler açısından zengindir. Kimyasal bileşimi coğrafi konuma göre değişebilir, ancak esas olarak flavonoidler ve antioksidanlardan oluşur. Kekik ayrıca, antiviral, antibakteriyel, antifungal ve antiseptik aktiviteleriyle de bilinir.
İşte kekiğin potansiyel sağlık faydalarından bazıları:
Bakterilerin büyümesini engeller
Kekikteki timol, biyosit olarak bilinen doğal olarak oluşan bir bileşik sınıfından biridir. Bunlar, bulaşıcı bakteriler gibi zararlı organizmaları yok edebilen maddelerdir. Karvakrol gibi diğer biyositlerle birlikte kullanıldığında, kekik güçlü antimikrobiyal özelliklere sahiptir ve bakteriler gibi hastalıklara neden olabilen mikroorganizmaların büyümesini engeller.
Yüksek tansiyonu düşürebilir
Yüksek tansiyonu olan kişiler üzerinde yapılan bir çalışma, kekiğin sistolik ve diyastolik kan basıncını düşürebileceğini ve standart bir aralıkta tutabileceğini buldu. Ancak, kekiğin yüksek tansiyon üzerindeki etkileri hakkında daha fazla araştırmaya gerek vardır.
Gıda kaynaklı bakteriyel enfeksiyonları önler
Kekik yağının mikrobiyal etkileri, gıdalarda gıda kaynaklı bakteriyel ve mantar enfeksiyonlarının oluşmasını önleyebilir.
Gıdaları şu bakterilerden korumaya yardımcı olabilir:
- Salmonella
- Staphylococcus aureus
- İdrar yolu enfeksiyonlarına ve kolorektal kansere neden olabilen Streptococcus bovis
- E.coli
- Klebsiella
- Gıda zehirlenmesine neden olabilen Bacillus cereus
Kolon kanseri
Bazı çalışmalar, kekiğin antitümör özelliklere sahip olabileceğini, yani tümörlerdeki kekik özütünün hacimlerini önemli ölçüde azaltabileceğini öne sürmektedir. Bu, kolon kanseri de dahil olmak üzere çeşitli tümörler ve kanserler için işe yarayabileceğini göstermektedir.
Meme kanseri
Birçok çalışma kekiğin kanser karşıtı etkilerini araştırmıştır. Geçtiğimiz yıllarda yapılan bir çalışma kekik yağının timol ve p-simen gibi bileşenler açısından zengin olduğunu ve bunların belirli kanser hücre hatları üzerinde zararlı etkileri olduğunu, kanser hücrelerinin vücudun diğer bölgelerine göç etmesini ve büyümesini engellediğini bulmuştur. Ancak insanlar üzerinde daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır.
Sivilceleri tedavi edebilir
Kekiğin iltihap giderici ve antimikrobiyal özellikleri cilt rahatsızlıklarına da yardımcı olabilir. Bakteriyel enfeksiyonlardan kurtulmaya yardımcı olabilirken aynı zamanda iltihabı azaltmaya da yardımcı olabilir. Sonuç olarak, egzama ve akne gibi rahatsızlıklardaki tahriş ve iltihaplanmaya yardımcı olabilir.
Ruh halini iyileştirebilir
Kekik esansiyel yağı, ruh halini iyileştiren dopamin ve serotonin hormonlarını artırabilen karvakrol içerdiğinden sıklıkla terapide kullanılır.
Adet sancılarını hafifletebilir
Kekik geleneksel olarak ağrıyı tedavi etmek için kullanılmıştır. Ve birkaç çalışma, ağrılı adet kramplarını hafifletmeye yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Dağ kekiğinin faydaları nelerdir?
Dağ kekiği, Akdeniz bölgesine özgüdür ve Türkiye'de yaygın olarak yetişir. Özellikle Hatay, Kilis, Gaziantep gibi illerin dağlık alanlarında doğal olarak bulunur.
Dağ kekiğinin potansiyel faydalarından bazıları şunlardır:
- Serbest radikallerle savaşan ve hücresel hasarı önleyen fenolik bileşiklerle doludur. Bu özelliği oksidatif stresi azaltabilir ve yaşlanma sürecini yavaşlatır.
- Antimikrobiyal özellikleri sayesinde vücudu enfeksiyonlara karşı koruyabilir. Bakteri, virüs ve mantarların çoğalmasını engeller. Bağışıklığı güçlendirerek hastalıklara karşı direnç sağlar.
- Mide ağrılarını ve kramplarını hafifletir. Sindirim enzimlerinin salgılanmasını artırarak, sindirim rahatsızlıklarının giderilmesine yardımcı olabilir.
- Eklem iltihabı gibi inflamatuar hastalıkların semptomlarını hafifletebilir ve iltihaplanmayla ilişkili ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir.
- Antimikrobiyal ve anti-enflamatuar özellikleriyle solunum yollarını rahatlatmaya ve öksürüğü hafifletebilir.
Kekik neye iyi gelir?
Kekik, yiyeceklere lezzet katmak için yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Kekik vitaminler, mineraller ve fitonutrientlerle doludur ve iltihap giderici ve antimikrobiyal etkilere sahip bir antioksidandır. İnsanlar kekiği çok eski zamanlardan beri farklı sağlık ve tıbbi faydaları için ayrıca koruyucu olarak kullanmışlardır. Günümüzde, ağız gargaralarından çaylara kadar pek çok üründe kullanılmaktadır. Kekik bitkisinin çiçekleri, yaprakları ve yağı, iltihaplanma, adet krampları ve öksürük gibi çeşitli semptomları ve şikayetleri hafifletmeye yardımcı olabilir.
Kekiğin sağlık açısından faydalarından bazıları şunlardır:
- Akneyle savaşma
- Kan basıncını düşürme
- Öksürüğü hafifletmeye yardımcı olma
- Bağışıklığı güçlendirme
- Aromaterapi
- Ruh halini iyileştirme
- Bakteriyel enfeksiyonları önleme
- Maya enfeksiyonlarının tedavisinde yardımcı olabilir.
- Belirli kanser türlerine karşı koruma
