Beyaz kan hücreleri ((WBC), lökositler olarak da bilinir; Kemik iliğinde üretilen ve kan ve lenf dokusunda bulunan bir kan hücresi türüdür. Vücudun bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve vücudu enfeksiyondan korumaktan sorumludur. Kandaki normal WBC sayısı mikrolitre başına 4.500 ila 11.000 WBC'dir. Ancak, normal değer aralıkları farklı laboratuvarlar arasında biraz değişiklik gösterebilir.
Lökosit nedir?
Lökositler veya beyaz kan hücreleri, bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve doğuştan ve humoral bağışıklık (antikor üretimi ve buna eşlik eden eş zamanlı süreçler) tepkilerine katılırlar. Kanda dolaşırlar ve yaralanmaya veya patojenlere karşı inflamatuar ve hücresel tepkiler oluştururlar. Beyaz kan hücreleri kemik iliği tarafından üretilir ve üretim seviyeleri dalak, karaciğer ve böbrekler gibi organlar tarafından düzenlenir.
- Granülositler ve agranülositler, iki tip beyaz kan hücresi veya lökosittir.
- Granülositler sitoplazmalarında granüller veya keseler içerir ve agranülositler içermez. Her granülosit ve agranülosit türü enfeksiyon ve hastalıkla mücadelede biraz farklı bir rol oynar.
- Granülositlerin üç tipi vardır: nötrofiller, eozinofiller ve bazofiller.
- İki tip agranülosit vardır: lenfositler ve monositlerdir.
Lökosit yüksekliği nedir, neden olur?
Beyaz kan hücresi sayısının çok yüksek olmasıdır. Buna lökositoz adı verilir. Genellikle yetişkinlerde bir mikrolitre kanda 11.000’den fazla beyaz kan hücresinin bulunması yüksek olarak kabul edilir. Enfeksiyonlar, ilaçlar, stres, lösemi veya lenfoma gibi ciddi durumların da dahil olduğu çeşitli altta yatan faktörlerden kaynaklanabilir.
Yüksek beyaz kan hücresi sayısının nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Özellikle şiddetli alerjik reaksiyonlar
- Astım
- Viral, bakteriyel, fungal veya paraziter enfeksiyonlar
- Yanıklar
- Kortikosteroidler ve epinefrin gibi ilaçlar
- Saman nezlesi
- Lösemi
- Lenfoma
- Churg-Strauss sendromu
- Miyelofibroz
- Polisitemi vera
- Hamilelik
- Romatoid artrit
- Sarkoidoz
- Tüberküloz
- Vaskülit
- Boğmaca
- Sigara kullanımı
Lökosit düşüklüğü nedir, neden olur?
Normalden daha az beyaz kan hücresine sahip olmak anlamına gelir. Buna lökopeni adı verilir. Vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini zayıflatır ve sık sık hastalıklara yol açabilir. Lökopeni, viral enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar ve belirli ilaçlar dâhil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Lökosit düşüklüğünün yaygın nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Radyoterapi ve kemoterapi gibi kanser tedavileri
- Antipsikotik ilaçlar
- Aşırı aktif tiroid için kullanılan ilaç
- Lösemi gibi bazı kanserler
- HIV veya hepatit gibi enfeksiyonlar
- Romatoid artrit gibi otoimmün durumlar
Agranülositoz ve nötropeni gibi durumlar beyaz kan hücresi sayısını düşüren diğer faktörlerdir.
Lökosit değerleri nasıl arttırılır?
Lökosit değerlerini artırmak için yaşam tarzı değişiklikleri ve sağlıklı beslenme önemlidir.
Lökosit üretimini olumlu yönde etkileyen ve değerlerinin artmasına yardımcı olabilecek yöntemler şunlardır:
Dengeli beslenin
Vücudun dengeli bir biçimde beslenmesi sağlık için vazgeçilmez bir etkendir. Çeşitli ve besin açısından zengin yiyecekleri beslenmeye dahil etmek bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye önemli ölçüde katkıda bulunabilir. C vitamini, A vitamini, antioksidanlar ve çinko içeren yiyecekler özellikle WBC üretimini teşvik etmede faydalıdır. Ayrıca bağışıklığı güçlendirici potansiyelini artırmak için portakal ve kivi gibi meyveler, havuç ve ıspanak gibi sebzeler ve sarımsak ve badem gibi diğer sağlıklı besinleri tüketmeye çalışın.
Bol su için
Hidrasyon, bağışıklık sisteminin etkili çalışması için önemlidir. Su, beyaz kan hücreleri ve diğer bağışıklık hücrelerini taşıyan lenfin dolaşımına yardımcı olur.
Yeterli ve kaliteli uyku
Uyku sadece zihin için değil; aynı zamanda bağışıklık sistemi için de bir tedavi sürecidir. Uyurken vücut sitokinler, T hücreleri ve interlökin 12 gibi önemli bağışıklık hücrelerini üretir ve dağıtır. Bunun gerçekleşmesi için her gece 7 ila 9 saat kaliteli uykuyu hedefleyin.
Stresi kontrol altına alın
Kronik stres bağışıklık sistemine zarar vererek beyaz kan Hücrelerinin üretiminin azalmasına yol açabilir. Yoga, meditasyon ve derin nefes egzersizleri gibi stres azaltıcı uygulamaları günlük yaşama dahil etmek, stresin etkilerine karşı savunmanızı güçlendirebilir.
Düzenli egzersiz yapın
Orta yoğunluklu egzersiz, sağlıklı dolaşımı teşvik ederek bağışıklık sistemini harekete geçirerek beyaz kan hücrelerinin vücutta daha etkili bir şekilde hareket etmesini sağlayabilir. Tempolu yürüyüş, bisiklet veya yüzme gibi düzenli fiziksel aktiviteler bağışıklık tepkinizi artırabilir.
Sağlıklı kilonuzu koruyun
Aşırı kilo, bağışıklık fonksiyonunun azalması ve enfeksiyona karşı artan duyarlılıkla bağlantılıdır. Diyet ve egzersiz yoluyla sağlıklı bir kiloyu korumak, obezite kaynaklı WBC fonksiyonu ve üretimindeki değişiklikleri önlemeye yardımcı olabilir.
Alkol tüketimini sınırlayın
Alkol, beyaz kan hücreleri üretmekten sorumlu olan kemik iliği fonksiyonunu baskılayabilir. Alkol alımını dengelemek, bu baskılanmayı önlemeye yardımcı olabilir ve WBC sayısının tekrar artmasını sağlayabilir.
Sigarayı bırakın
Sigara içmek bağışıklık fonksiyonunu bozar ve enfeksiyon riskini artırır. Sigarayı bırakmak, genel bağışıklık sağlığını güçlendirerek beyaz kan hücreleri üretiminin artırılması için kritik öneme sahiptir.
Lökosit değerleri kaç olmalıdır?
Normal beyaz kan hücresi sayısı mikrolitre başına 4.000 ila 11.000 hücre arasındadır.
Lökosit türleri nelerdir?
Lökosit türleri granülositler (nötrofiller, eozinofiller ve bazofiller), monositler ve lenfositlerdir (T hücreleri ve B hücreleri). Kanın yaklaşık %1'ini oluşturan akyuvarlar beş türe ayrılır:
Nötrofiller
En yaygın WBC türü olan bu hücreler, bakteri ve mantarları öldürerek ve sindirerek vücudu enfeksiyondan korur.
Monositler
Monositler ayrıca bakteri ve mantarları parçalayarak enfeksiyonlara karşı koruma sağlarlar.
Lenfositler
Lenfositler bakterilere, virüslere ve diğer potansiyel istilacılarla savaşmak için antikorlar oluşturur. T hücreleri, doğal öldürücü hücreler ve B hücrelerinin hepsi lenfositlerdir.
Bazofiller
Bu küçük hücreler, alerjik reaksiyonlar sırasında salınan histaminler gibi kimyasallar salgılar. Öksürmenize veya hapşırmanıza neden olabilirler, ancak bu hastalıkla savaşmanın başka bir yoludur.
Eozinofiller
Eozinofiller, parazitleri ve kanser hücrelerini tespit edip öldürürler ve bazofillerin alerjik tepkilerine yardımcı olurlar.
Lökosit değerleri kaç olmalıdır?
Normal referans aralığı genellikle mikrolitre kan başına 4.000-11.000 WBC'dir ancak laboratuvara bağlı olarak değişebilir. Normal aralıklar ayrıca kan testi yaptıran kişinin yaşına, ırkına ve cinsiyetine göre de değişkenlik gösterebilir.
Normal WBC aralıkları şöyledir:
Erkekler: 5.000-10.000 WBC
Kadınlar: 4.500-11.000 WBC
Çocuklar: 5.000-10.000 WBC
Lökosit seviyelerini neler etkiler?
Lökosit seviyelerini etkileyen faktörler arasında; enfeksiyonlar, iltihaplı durumlar ve kronik hastalıklar yer alır. Ayrıca, stres, uyku düzensizliği, yetersiz beslenme ve genetik faktörler de lökosit seviyelerinde değişikliğe neden olarak beyaz kan hücresi sayısını artırabilir veya azaltabilir.
Lökosit değerleri nasıl dengede tutulur?
Lökosit değerlerinin dengeli olması sağlıklı bağışıklık sisteminin olmazsa olmazlarından biridir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, lökosit üretimini olumlu yönde etkiler. Ayrıca, C vitamini, B12 vitamini, folik asit, bakır ve çinko içeren besinlerin tüketilmesi beyaz kan hücrelerinin üretimini destekler.
