Protein tozu, bitkilerden (soya fasulyesi, bezelye, pirinç, patates veya kenevir), yumurtadan veya sütten (kazein veya peynir altı suyu proteini) elde edilen besin takviyeleridir. Protein tozları genellikle protein alımını artırmak isteyenler için bir diyet takviyesi olarak önerilmektedir. Bu ürünlerde kreatin, glutamin, şeker, kıvam artırıcılar, mineraller, vitaminler, yapay tatlandırıcılar veya bitkisel tatlandırıcılar gibi diğer bileşenler de bulunabilir.
Protein tozu nedir?
Protein tozu kas oluşturmaya, dokuyu onarmaya ve enzim ve hormon üretmeye yardımcı olabilecek, kenevir, süt, soya veya bezelye gibi hayvansal veya bitkisel kaynaklardan elde edilen bir besin takviyesidir. Protein, vücudun sağlıklı bir şekilde işlev görmesine yardımcı olan en önemli besinlerdendir. Zincirler halinde birbirine bağlanan amino asitler adı verilen 20 temel yapı taşından oluşur. Protein içeren yiyecekler tüketildiğinde, vücut bunu daha sonra ihtiyaç duyduğu farklı proteinleri oluşturmak için kullandığı amino asitlere ayırır.
Protein, özellikle egzersizden sonra kasları oluşturmak ve onarmak için gereklidir ve düzgün bir şekilde iyileşmeyi sağlar. Kasın ötesinde, proteinin metabolizmadan bağışıklık tepkilerine kadar her şeyi düzenleyen hayati hormonlar ve enzimlerin üretilmesinde çok önemli bir görevi vardır.
Protein tozu ne işe yarar?
Protein, vücudun büyüme, hasarlı hücreleri onarma, hormon üretme ve kas inşa etme için ihtiyaç duyduğu temel bir besindir. Protein, amino asit adı verilen yapı taşlarından oluşur. Vücut tarafından üretilmeyen dokuz temel amino asit vardır, bu nedenle beslenme yoluyla alınmaları gerekir. Genellikle vücut geliştirmeyle ilişkilendirilen protein tozları, günlük protein ihtiyacını karşılamak, kilo almak veya vermek, belirli tıbbi rahatsızlıklar veya yaralanma veya ameliyat sonrası iyileşme süreçlerinde kullanmaktadır.
Protein tozunun zararları nelerdir?
Protein tozu genellikle ölçülü olarak kullanıldığında güvenlidir. Ancak uzun süreli ve aşırı kullanımından kaynaklanan zararları da olabilir. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Uzun süre boyunca vücut ağırlığının kilogramı başına 2 gramdan fazla günlük protein alımı damar ve sindirim komplikasyonlarına yol açabilir.
- Uzun süre boyunca çok fazla protein tüketmek böbreklere veya karaciğere zarar verebilir ve özellikle hareketsiz kişilerde akneyi kötüleştirebilir.
- Süt alerjisi olan ve laktozu sindirmekte güçlük çekenlerde, süt bazlı protein tozu gastrointestinal rahatsızlıklara yol açabilir.
- Bazı protein tozları yüksek miktarlarda şeker içerir. Fazla miktarlarda protein tozu kullanımı ani kilo artışı ve kan şekerinde dengesizlik gibi riskleri barındırır.
- Yapılan bir araştırmada, birçok protein tozunun ağır metaller (kurşun, arsenik, kadmiyum ve cıva), bisfenol-A (plastik yapımında kullanılan BPA), pestisitler veya kanser ve diğer sağlık sorunlarıyla bağlantılı diğer kirleticiler içerdiği bulunmuştur.
- Bu yüzden, belirli durumlarda kimyasal içermeyen protein tozları faydalı olabilir ancak bunun da yalnızca tıbbi gözetim altında alınması tavsiye edilir. Bu tür durumlar şunları içerebilir:
- Yeme zorluğu veya iştahsızlık (kanser tedavisi veya yaşlılıktan kaynaklanan güçsüzlük sonucu)
- İyileşemeyen cerrahi kesiler veya yaralar (vücudun hücreleri onarmak ve yenilerini yapmak için proteine ihtiyacı vardır).
- İyileşme için ek kalori ve protein gerektiren yanık gibi ciddi bir durum.
- Eğer yukarıda sayılan durumlar söz konusu olmadığında, protein ihtiyacını; kuruyemişler, tohumlar, az yağlı süt ürünleri (yoğurt, süt, peynir), baklagiller (fasulye, mercimek), balık, kümes hayvanları, yumurta ve yağsız et gibi gıdalardan alın.
- Ayrıca, hamile ve emziren kişilerin protein tozu kullanımından kaçınması önerilir, çünkü bebekler için güvenli olduğunu gösteren yeterli kanıt yoktur.
Protein tozunun faydaları nelerdir?
Protein diyetin olmazsa olmaz bir parçasıdır. Kasları inşa etmek ve onarmak, kemiklerin güçlü kalmasına yardımcı olmak, bağışıklık sistemini korumak, beynin, kalbin ve cildin sağlıklı kalması için proteine ihtiyacı vardır. Bu yüzden protein tozunun bazı faydaları bulunmaktadır.
Protein tozunun faydaları arasında şunlar yer alır:
- Travma, yanık veya ameliyat sonrası yara iyileşmesine yardımcı olur.
- Dayanıklılık antrenmanı sırasında bağışıklığı artırmaya yardımcı olur.
- Yaşlılarda kas kütlesini artırır ve kas dokusu kaybını önler.
- Düzenli güç antrenmanıyla birleştirildiğinde kas kütlesini artırır.
- Ek vitaminler, mineraller ve besinler sağlar.
- Özellikle kuvvet antrenmanı sonrasında egzersiz sonrası toparlanmayı destekler.
- Daha yüksek protein, kilo verirken vücut kütlesini korumaya yardımcı olabilir.
- Peynir altı suyu protein tozu ayrıca, aşırı kilolu veya obez kişilerde vücut ağırlığını, yağ kütlesini ve bazı kardiyovasküler belirteçleri iyileştirebilir.
Protein tozunun çeşitleri nelerdir?
Süt bazlı ve bitki bazlı tozlar dâhil olmak üzere çok çeşitli protein tozları mevcuttur. Bunlar:
Peynir altı suyu ve kazein proteini
Süt ürünlerinden yapılan hayvansal protein tozlarıdır. Peynir altı suyu ve kazein proteini, inek sütünde bulunan ve toz haline getirilmiş protein türleridir. Vücudun üretemediği için yiyeceklerden alınması gereken tüm temel amino asitleri içeren yüksek kaliteli proteinler olarak kabul edilirler. Kolajen, ineklerin (sığır), balıkların (deniz) veya tavukların bağ dokularından elde edilen bir diğer hayvansal proteindir.
Soya, kenevir, pirinç ve bezelye proteinleri
Yaygın bitki bazlı protein seçenekleridir. Birçok bitki bazlı protein, içerdiği amino asitleri çeşitlendirmek için bunların bir kombinasyonunu içerir ve "tam" bir protein olarak kabul edilir. Tam bir protein, vücudun kendi başına üretemediği dokuz temel amino asit de dâhil olmak üzere 20 amino asidin tamamını içerir.
Protein tozunu kimler kullanmalı?
- Yoğun antrenman yapan sporcular.
- Vücut geliştiriciler.
- Kilo yönetimi yapanlar.
- Günlük protein ihtiyacını karşılamakta zorluk çekenler.
- Yoğun iş temposu nedeniyle düzenli ve dengeli beslenemeyenler.
- Kas kütlesini korumaya çalışan yaşlılar.
- Vejetaryenler ve veganlar.
Protein tozunu bırakmanın sağlık açısından faydaları neler?
Yapılan bilimsel araştırmalar, protein tozu kullanımının bazı kişilerde bağımlılık yarattığı, aynı zamanda da düzenli spor yapanların bıraktıktan sonra vücutlarında cilt sarkması gibi bazı değişikliklerin meydana gelebildiğini ortaya koymuştur.
Protein tozu kilo aldırır mı?
Sadece bol miktarda protein almak kilo almana neden olmaz. Bunun yerine, aldığınız kaloriler yaktığınız kaloriyi aştığında kilo alımı gerçekleşir. Bu nedenle, daha fazla egzersiz yapmadan aşırı miktarda veya yüksek kalorili bir diyetin üzerine protein tozu tüketirseniz kilo alabilirsiniz. Günlük egzersiz, fazla kalorileri yakmaya ve sağlıklı bir denge sağlamaya yardımcı olduğu için önemlidir.
