EEG Nedir?

Hastalıkların uygun ve başarılı şekilde tedavi edilebilmesi için doğru şekilde teşhis edilmiş olması gerekir. Gelişen teknolojiyle tanımlanan yeni tetkik yöntemleriyle birlikte tanı konması zor ve tedavisi meşakkatli hastalıkların erken dönemde tespit edilebilmesi ve etkili bir şekilde tedavisinin uygulanması mümkün hale gelmiştir. Hekimlerin klinik yaklaşımda sıklıkla başvurduğu ve hastalıkların değerlendirmesinde önemli veriler sunabilen tetkiklerden biri elektroensefalografi, yani EEG’dir.

İçindekiler
EEG Nedir?
EEG Neden Yapılır?
EEG Nasıl Yapılır?
EEG Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
EEG Kimlere Yapılır?

EEG veya elektroensefalografi, beynimizin fonksiyon gösterirken fizyolojik sürecin bir parçası olarak ürettiği elektriksel dalgaların özel bir cihaz yardımıyla ölçülmesine ve incelenmesine dayalı bir yöntemdir. Sağlıklı bir kişide sinir sistemini meydana getiren sinir hücreleri fonksiyon gösterirken biyokimyasal mekanizmaların etkisiyle elektriksel aktivite ortaya çıkar. Bu aktivite sayesinde sinir hücreleriyle birbiriyle haberleşebilir, duyu organlarının algıladığı hisler beynin ilgili bölgelerine aktarılabilir veya beyin tarafından verilen komutlar ilgili organa iletilir.

EEG tetkikiyle beyinde gerçekleşen elektriksel aktivitenin yoğunluğu, tipi ve şiddeti tespit edilebilir. Bu sayede beynin etkilendiği çeşitli sağlık problemlerinin tespit edilmesi mümkündür. Bunun yanında beynin etkilenen bölgesindeki elektriksel aktivitedeki değişim sayesinde bahsedilen rahatsızlığın lokalizasyonu belirlenebilir.

EEG Neden Yapılır?

Belirli hastalıklarda beynin elektriksel aktivitesi olumsuz etkilenebilir. Bunun yanında epilepsi gibi bazı rahatsızlıklarda beyin dokusundan kaynaklanan şiddetli elektriksel aktivitelerin varlığı söz konusudur. Özellikle bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleri tarafından tespit edilemeyen hastalıklarda beyin aktivitesinin değerlendirilmesi tanı açısından oldukça önemlidir.

Aşağıda özetlenen rahatsızlıkların tanı ve değerlendirilmesinde EEG kullanılmaktadır:

Epilepsi hastalığı: Beynin normalin dışında şiddetli elektriksel aktivitede bulunması halinde çeşitli düzeylerde vücutta kasılma veya kas tonusunda kayıpla sonuçlanan epilepsi hastalığının tanı ve değerlendirmesinde EEG sıklıkla kullanılır.
Kafa travması: Beynin etkilendiği künt veya delici kafa travmalarında beyin hasarına bağlı elektriksel aktivitedeki değişimler incelenebilir.
Beyin tümörleri: Beyin dokusunda yer kaplayan iyi veya kötü huyu tümörlerin elektriksel aktivitede meydana getirdiği değişimler EEG ile tespit edilebilir.
Ensefalit: Beyin dokusunun çeşitli mikroorganizmalar tarafından enfekte olması durumunda EEG ile beyin fonksiyonlarının etkilenme düzeyi belirlenebilir.
İnme: Beyin damarlarının daralması veya tıkanıklığı halinde ortaya çıkan inmelerde elektriksel aktivitenin incelenmesine bağlı beyin hasarı değerlendirilebilir.
Ensefalopati: Vücutta gelişen böbrek yetmezliği, karaciğer hastalıkları gibi çeşitli kronik hastalıklar, zehirlenmeler gibi durumlarda beyin fonksiyonlarında ortaya çıkan bozuklukların tetkikinde EEG kullanılabilir.
Uyku bozuklukları: Uykuya dalmada güçlük veya gün içinde anormal derecede uyku ihtiyacı gibi uyku bozukluklarında beyin fonksiyonlarının değerlendirilmesi gerekir ve sıklıkla EEG kullanılır.
Demans: İleri yaşla birlikte beyin dokusunun gerilemesiyle ve beyin fonksiyonlarının azalmasıyla sonuçlanan demansın detaylı incelemesinde EEG’den yararlanılabilir.
Koma: Beyin fonksiyonlarının ilerleyici derecede gerilediği ve hastanın bilincinin kaybolduğu koma halinde beyin fonksiyonlarının varlığı veya düzeyi EEG ile değerlendirilebilir.
Beyin operasyonları: Beyin cerrahileri öncesi ve esnasında beyin aktivitesinin takip edilmesinde EEG kullanılır.

EEG Nasıl Yapılır?

EEG işlemi baş üzerine yerleştirilen bir ekipman üzerine bulunan elektrotlar yardımıyla beynin farklı bölgelerindeki elektriksel aktivitenin ölçülmesini sağlar. İşlem ağrısız ve güvenlidir. İşlem esnasında kişinin sabit bir şekilde dinlenmesi istenirken epilepsi gibi rahatsızlıkların değerlendirilmesinde elektriksel aktivitedeki değişimin tespit edilebilmesi için hastaya hızlı nefes alması veya parıldayan ışık gösterilmesi sağlanarak aktivitede değişim uyarılabilir. Bu durumda işlem esnasında hastada nöbet tetiklenebilir. EEG personeli böyle bir durumda hastaya uygun müdahaleyi yapacak şekilde eğitimlidir ve güvenle uygulanabilir.

EEG sırasında ölçülen beyin dalgalarının yanı sıra parazitlenme olabildiğinden, işlem esnasında belirli noktalara dikkat edilmesi gerekebilir. Bu açıdan hastada kalp atış hızı, solunum, terleme, ağız ve vücut kaslarının hareketleri EEG’de parazit dalgalara yol açabilir. Yine hastanın tetkik öncesinde uyarıcı veya sakinleştirici ilaç kullanması, kafein tüketimi, düşük kan şekeri veya saç spreyi kullanması gibi koşullarda da test sonuçları etkilenebilir.

EEG çekimi öncesi hastadan varsa kullandığı belirli ilaçlara ara vermesi istenebilir. İşlem öncesi saçın yıkanması test sonuçları açısından yararlı olabilir. Testten 8 saat öncesine kadar özellikle kafein içerikli gıda tüketilmemesi istenir. Uyku esnasında çekilmesi planlanan EEG öncesi hastadan çok az süre uyuması talep edilebilir. EEG işlemi genellikle 30 ila 60 dakika arasında sürer.

EEG tetkiki genellikle hastanelerde, görüntüleme laboratuvarlarında veya polikliniklerde EEG için özel hazırlanmış laboratuvar veya odalarda yapılır. Hastanın hazırlanmış sedyeye uzanması veya sandalyeye oturması istenir. Teknisyen tarafından hastanın baş ölçüleri alınır ve elektrotların hangi bölgelere yerleştirileceği tespit edilerek işaretleme yapılır. İşaretleme yapılan bölgelere elektriksel aktivitenin daha net algılanabilmesi için özel hazırlanmış jel sürülür. Yaklaşık 16 ila 25 adet elektrot sürülen jel bölgelerine veya bazı hastalarda başa geçirilen özel ekipman üzerine yerleştirilir. Ölçüm başladıktan sonra teknisyen tarafından verilen komutlara göre hastalardan göz kırpmaları, derin nefes almaları veya parlak ışığa bakmaları istenebilir.

EEG Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Sağlıklı bir kişinin EEG sonucunda değişik şiddet ve frekanslara sahip farklı dalgalar izlenir. Kişinin o an uyanık veya uyur vaziyette olması, herhangi bir uyarıcıya maruz kalması, hareket veya düşünme gibi beyin aktivitelerinde bulunması gibi koşullara bağlı olarak EEG’de tespit edilen dalgaların şekli, şiddeti ve frekansı değişkenlik gösterir.

Bununla birlikte, beyin dokusunu etkileyen çeşitli rahatsızlıklarda sağlıklı kişilerde olağan durumda izlenen dalgalardan farklı şiddet ve frekanslarda beyin dalgaları meydana gelir. Böyle durumlarda nöroloji uzmanı hekim tarafında bu dalgaların değerlendirilmesi gerekir. Dalga tipine ve özelliklerine bağlı olarak spesifik bir nörolojik problemin tanısı konulabilir veya altta yatan nedenler açısından ileri tetkiklerin planlanması gündeme gelebilir.

EEG Kimlere Yapılır?

EEG beyin aktivitesi ölçümünün tanı ve takipte önemli olabileceği nörolojik hastalıkların varlığı veya şüphesi olan hastalara uygulanabilir. Bu hastalar aşağıdaki gibi özetlenebilir: