Bayılma, kısa bir süreli bilinç kaybıdır. Senkop olarak da bilinen bu durum, beyninize giden kan akışını ve oksijeni azaltan kan basıncında ani bir düşüştür. İnsanların yaklaşık üçte biri yaşamları boyunca en az bir kez bayılma atağı geçirdiği bilinmektedir. Ancak "bayılma" genellikle sağlıklı insanlardaki bayılmayı tanımlamak için kullanılsa da, zararsızdan yaşamı tehdit edene kadar çeşitli durumlardan kaynaklanabilir. Ani bayılmalar genellikle birkaç saniye veya dakika sürer. Çoğu zararsızdır, ancak bu durum sıklıkla yaşanıyorsa veya başka semptomlar varsa tıbbi yardım almak çok önemlidir.
Bir anda bayılma neden olur?
Bayılma beyne giden kan akışında ani bir azalma nedeniyle oluşur. Aniden ortaya çıkar, sadece kısa bir süre devam eder ve kısa bir süre içinde tamamen iyileşirsiniz. Tıbbi olarak, "kasılma" veya "kesilme" anlamına gelen Yunanca "synkope" kelimesinden gelen "senkop"tur. Ani bayılma, yorgunluk, susuzluk, şiddetli ağrı, anksiyete, düşük tansiyon, düşük kan şekeri seviyeleri, kalp krizi veya felç nedeniyle meydana gelebilir. Bayılma bazı tıbbi rahatsızlıktan kaynaklanabileceği gibi, bazen sağlıklı bir kişide de meydana gelebilir. Bayılma, yaşlılar için özellikle bir sorundur ve bayılma sırasında düşmelerden kaynaklanan ciddi yaralanmalar yaşayabilirler.
Bayılmaların en yaygın nedenlerinden bazıları şunlardır:
Vazovagal senkop (sık görülen bayılmalar)
Yaygın bayılma
Bu aynı zamanda vazovagal senkop, nörolojik aracılı senkop (NMS) veya 'basit bayılma' olarak da bilinir. Bayılmanın en yaygın nedenidir. Bu çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir. Bunlar şunları içerir:
- Korku.
- Şiddetli ağrı veya duygusal stres.
- Üzüntü verici bir olaya tanık olmak; mesela, bazı kimseler kan görünce bayılır.
- Aşırı egzersizden sonra.
- Uzun süre ayakta durmanın, özellikle sıcak yerlerde durmanın (askerlerin geçit töreninde bayılmalarının sebebi budur) sonucunda.
- Boynu sıkan dar yakalar takıldığında.
Ortostatik hipotansiyon/postüral hipotansiyon
Normalde ayağa kalktığımızda kan basıncımız aynı kalır veya biraz artar. Ortostatik hipotansiyonda, insanlar ayağa kalkarken kan basıncında ani bir düşüş yaşarlar ve bu da bayılmalarına neden olabilir. Bu tarz bayılmalar şunlardan dolayı meydana gelebilir:
- Kan basıncını düşürmek için verilen ilaçlar nedeniyle.
- Kusma veya ishal gibi durumlarda ve vücutta sıvı eksikliğinin (dehidratasyon) olduğu diğer durumlarda.
- Parkinson hastalığı ve periferik nöropati gibi nörolojik hastalıklar sonucu.
- Addison hastalığı adı verilen nadir bir hormonal rahatsızlık sonucu.
- Aşırı ve ağır bir yemekten sonra.
Kardiyak bayılma
Bu, kalp sorunu nedeniyle oluşan bayılmadır. Anormal kalp ritimleri (aritmi) ve kalp kapakçıklarının daralması bu bayılmaya örnek olarak verilebilir. Bayılma, göğüs ağrısı veya çarpıntı ile başlayabilir ve egzersiz sırasında meydana gelebilir. Kardiyak bayılmanın bazı nedenleri kalıtsaldır ve yaşamı tehdit edici olabilir. Kalple ilgili bayılmaların diğer nedenleri arasında postural ortostatik taşikardi sendromu da yer alır ve senkop, başı çevirme, boynu uzatma veya boynu sıkan yakalı giysiler gibi faktörlerin bayılmaya neden olabileceği karotis arterinin aşırı duyarlılığı (karotis sinüs senkopu) nedeniyle de oluşabilir.
Baygınlık kaç dakika sürer?
Bayılma atağı genellikle birkaç saniye veya dakika sürer. Sonra uyanırsınız ve normale dönersiniz.
Bayılma hissi neyin belirtisi olabilir?
Bayılma hissi genellikle aniden gelişir ve kişi kontrolü sağlayamaz bir duruma gelir. Ancak bayılma öncesinde bazı belirtiler vardır. Bunlar arasında baş dönmesi, terleme, mide bulantısı, halsizlik gibi durumlar yer alır. Nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Kalp ile ilgili sorunlar.
- Kan şekerinin düşmesi.
- Çok hızlı ayağa kalkmak – bu düşük tansiyonun bir işareti olabilir.
- Yeterince yememek veya içmemek.
- Çok sıcak bir ortamda bulunmak veya sıcak çarpması.
- Aşırı stres.
- Çok üzgün, öfkeli veya şiddetli acı çekmek.
- Aşırı yorgunluk.
- Uyuşturucu veya çok fazla alkol kullanımı.
Bayılma durumunda ne olur?
Bayılma, beyninize giden kan akışının aniden azalmasıyla oluşur ve bilinç kaybına neden olur. Bayılma anında kalp atış hızı önemli ölçüde yavaşlayabilir ve vücuttaki kan damarları (özellikle toplardamarlar) genişleyerek kanın alt ekstremitelerde ve bağırsaklarda birikmesine neden olur, bunun sonucunda kalbe daha az kan gider ve kan basıncı düşer (hipotansiyon). Bayılma sırasında kas tonusu kaybolur, kişi yere düşer ve çevresine tepki vermez. Bayılma, beynin sürekli oksijene ihtiyaç duyması nedeniyle gerçekleşir. Bu belirli bir seviyenin altına düşerse yere düşeriz, bu da oksijen açısından zengin kanın beyne ulaşmasını kolaylaştırır ve böylece bilincimizi yeniden kazanırız.
Nörolojik bayılma nedenleri nelerdir?
Nörolojik bayılma, sinir sistemini (beyin, omurilik ve sinirleri içerir) etkileyen bazı durumlarda ortaya çıkar, bunlar arasında şunlar yer alır:
- Migren
- Normal basınçlı hidrosefali
- Nöbetler
- İnmeler
- Geçici iskemik ataklar (TIA'lar)
