Hirsutizm nedir? Hirsutizm (Aşırı kıllanma) neden olur?

Hirsutizm (Aşırı kıllanma), kadınlarda erkek tipinde görülen aşırı terminal kıllanmadır. Hirsutizm genellikle hiperandrojenemi (bir kadının kanında androjenlerin veya erkek gonadlarının aşırı miktarda bulunması) ile ilişkili olsa da hafif semptomları olan kadınların yarısında androjen seviyeleri normaldir. Hirsutizmin en yaygın nedeni polikistik over sendromudur ve her dört vakadan üçünü oluşturur. Bazı ilaçlar da aşırı kıllanmayı tetikleyebilir.

Hirsutizm nedir?

Hirsutizm, kadınlarda yüz, sırt, göğüs, karın ve uyluklarda görülen "erkek" tipi kılların aşırı büyümesidir. Hirsutizm yaygındır ve genellikle altta yatan bir endokrin bozukluğunun, en yaygın olarak da polikistik over sendromunun (PKOS) bir işaretidir.

Hirsutizm neden olur?

Hirsutizm (Aşırı kıllanma), çoğu durumda, kadınlarda hirsutizme anormal derecede yüksek androjen seviyelerinin neden olduğu düşünülmektedir. Hirsutizm, tıbbi rahatsızlıktan ziyade altta yatan bir sorunun belirtisidir. Çoğu durumda, altta yatan sorun polikistik over sendromudur (PKOS) ve bu sendrom genellikle düzensiz adet döngüleri, akne, obezite, kısırlık ve diyabet ve osteoporoz riskinde artışla ilişkilidir.

Öncelikle kadınların üst dudağını, çenesini, göğsünü, karnını ve sırtını etkileyen bu durum erkekleri de etkileyebilir, ancak hirsutizm ile tipik, kalın ve uzun saç büyümesini (terminal kıl) birbirinden ayırmak oldukça zordur. Hirsutizm, Akdeniz, Hispanik, Güney Asyalı veya Orta Doğu kökenli kişilerde daha yaygındır.

Aşırı tüylenmenin kesin nedenleri çoğu zaman bilinmemekle birlikte, aşağıdaki nedenlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Polikistik Over Sendromu (PKOS)

Genellikle ergenlik döneminde başlayan bu durum, cinsiyet hormonlarında dengesizliğe yol açar. Yıllar geçtikçe PKOS, aşırı kıllanmaya, adet düzensizliğine, obeziteye, kısırlığa ve yumurtalıklarda birden fazla kist oluşumuna yol açabilir.

Cushing Sendromu

Bu durum, böbrek üstü bezlerinin aşırı kortizol üretmesi veya bazı ilaçların kullanımı sonucu vücudun yüksek kortizol hormonuna maruz kalması sonucu ortaya çıkar.

Doğuştan adrenal hiperplazi

Bu kalıtsal durum, böbrek üstü bezlerinin kortizol ve androjenler de dahil olmak üzere steroid hormonlarının anormal üretimiyle karakterizedir.

Tümör

Nadir de olsa, androjen üreten yumurtalıklarda veya böbrek üstü bezlerinde oluşan tümörler aşırı tüylenmeye neden olabilir.

İlaçlar

Bazı ilaçların aşırı tüylenmeye neden olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında minoksidil, endometriozisli kadınların tedavisinde kullanılan danazol, testosteron ve dehidroepiandrosteron bulunur. Ayrıca, androjen içeren topikal ürünler kullanan bir partnerle cilt teması yoluyla dolaylı maruziyet de mümkündür.

Menopoz sonrası

Menopoz sonrası vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler, bıyık ve favoriler de dahil olmak üzere yüzdeki kılların artmasına neden olabilir.

Diğer durumlar

Hirsutizm, ses kalınlaşması, akne veya kas kütlesinde artış gibi belirtilerle aniden ortaya çıkarsa, daha ciddi bir sağlık sorununa işaret ediyor olabilir. Bu ciddi durumlar arasında konjenital adrenal hiperplazi veya androjen üreten adrenal bezlerinde veya yumurtalıklarda tümörler yer alabilir.

Hirsutizmin belirtileri nelerdir?

Hirsutizm belirtileri ve bulguları altta yatan nedene bağlı olarak değişmekle birlikte şunları içerebilir:

• Saç renginde, büyüme hızında, kalınlığında veya dağılımında ani bir değişiklik
• Vücudun yüz, sırt, karın, iç uyluklar ve kalçalar gibi tipik olarak 'erkek' bölgelerinde aşırı vücut kılları.

Ek semptomlar şunları içerebilir:

• Kafa derisinde saç dökülmesi (erkek tipi kellik)
• Akne veya sebore gibi diğer cilt rahatsızlıkları
• Deri kıvrımlarında siğillerin gelişimi (akantozis nigrikans)
• Açıklanamayan cinsel istek artışı
• Kalınlaşmış ses veya artan kas kütlesi gibi erkeksi özellikler
• Düzensiz veya hiç adet görmeme
• Yüksek insülin seviyeleri
• Kısırlık

Hangi hormon hirsutizm yapar?

Hirsutizmde, aşırı kıllanma genellikle aşırı erkeklik hormonu (androjenler), özellikle de testosterondan kaynaklanır.

Kimlerde hirsutizm görülür?

Hirsutizm, vücudun belirli bölgelerinde aşırı kıl oluşumuna neden olan bir rahatsızlıktır. Tüm bireyler androjen üretir, ancak bu seviyeler kadınlarda genellikle düşük kalır. Ancak, bir kadının cildi aniden androjenlere karşı hassaslaşırsa veya vücudu bu hormonları aşırı üretmeye başlarsa, hirsutizm gelişebilir.

Kadınlar doğal olarak erkeklik hormonları  (androjenler) üretirler. Yüksek androjen seviyeleri, ince, "vellus" kıl köklerinin daha büyük ve daha koyu renkli "terminal" kıllar üretmesine ve bunun sonucunda hirsutizme yol açabilir. Bir kadında normalden daha fazla erkeklik hormonu bulunması, çoğunlukla PKOS'tan kaynaklanır. Hirsutizme ek olarak, PKOS'lu kadınlarda düzensiz veya hiç adet görmeme ve/veya kısırlık görülebilir. Akne, obezite ve diyabet riskinde artış da PKOS'lu kadınlarda yaygındır. 

Hirsutizm tedavisi nasıl olur?

Tedavi ve yönetim, altta yatan nedene bağlı olacaktır. Her zamanki doktorunuza ek olarak, endokrinolog (hormon bozuklukları konusunda uzmanlaşmış doktor) ve jinekolog gibi uzman doktorlara ihtiyacınız olabilir.

Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

• Androjenlerin etkilerini bloke eden ilaçlar,
• Vücudunuzun androjen üretme yeteneğini azaltmak için anti-androjen ilaçlar,
• Yumurtalıklarda androjen üretimini engellemeye yardımcı olan ilaçlar, örneğin Oral kontraseptif haplar,
• Hiperinsülinemi mevcutsa insülin ilaçları,
• Böbrek üstü veya yumurtalık tümörünün cerrahi olarak çıkarılması,

Doğum kontrolüne ve adet döngüsü kontrolüne ihtiyaç duyan kadınlar için, altı aylık doğum kontrol hapı tedavisi aşırı kıllanmayı önemli ölçüde azaltabilir.