Kifoz, omurganın göğüs bölgesinde anormal bir şekilde öne doğru eğilmesiyle ortaya çıkan postür bozukluğudur. Her insanda doğal olarak belirli bir omurga eğriliği bulunur ancak bu eğrilik 40-45 dereceyi aştığında tıbbi olarak “kifoz” olarak değerlendirilir. Genellikle sırtta kambur görünümüyle fark edilir. Hafif vakalarda fiziksel bir rahatsızlık hissedilmeyebilirken, ilerleyen durumlarda sırt ağrısı, hareket kısıtlılığı ve nefes darlığı gibi şikâyetler görülebilir.
Kifozun tedavisi ise kişiye, yaşa, altta yatan nedene ve eğriliğin derecesine göre değişir. Erken dönemde fark edilen ve hafif seyreden kifozlarda duruş egzersizleri, fizik tedavi programları ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle iyileşme sağlanabilir. Orta düzey kifozlarda korse tedavisi önerilebilirken, ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Tedavi sürecinde omurganın doğal yapısının korunması, ağrının azaltılması ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması hedeflenir.
Kifoz ne demek?
Kifoz, omurganın üst (torasik) bölümünde aşırı öne eğilme sonucu oluşan anormal bir omurga eğriliğidir. Normalde omurga bir S şekli oluşturur; ancak kifozda üst sırt bölgesinde bu eğrilik artarak dışa doğru bir kamburluk şeklinde görünür hale gelir. Çocuklarda, ergenlerde ve yaşlılarda farklı nedenlerle görülebilir ve tedavi edilmediğinde hem fiziksel hem de psikolojik etkiler yaratabilir.
Kifozun türleri nelerdir?
Postural Kifoz
En yaygın görülen türdür ve genellikle kötü duruş nedeniyle ortaya çıkar. Gençlerde sık görülür. Eğrilik yumuşaktır ve düzeltilebilir.
Scheuermann Kifozu
Omurların ön taraflarının normalden daha yavaş büyümesiyle ortaya çıkar. Genellikle ergenlikte başlar ve omurların kama şeklini almasına yol açar.
Konjenital Kifoz
Doğuştan gelen bir omurga bozukluğudur. Anne karnındaki gelişim sırasında omurların anormal biçimde birleşmesi sonucu oluşur.
Yaşlılık ve Osteoporotik Kifoz
Kemik erimesiyle birlikte omurların çökmeye başlaması sonucu ileri yaşlarda ortaya çıkar.
Travmatik ve Enfeksiyöz Kifoz
Omurga travmaları ya da tüberküloz gibi enfeksiyonların ardından oluşabilir.
Kifozun belirtileri nelerdir?
Kifozun belirtileri kişiye ve eğriliğin derecesine göre değişebilir. Hafif vakalarda görünür belirti olmayabilirken, ilerleyen durumlarda şu semptomlar görülebilir: Sırtın üst kısmında kamburluk, omuzlarda asimetri, sırt, omuz ve boyun ağrısı, uzun süre ayakta durmada ya da oturmada zorlanma, yorgunluk hissi, nefes darlığı (ilerlemiş durumlarda), hareket kısıtlılığı vb. Scheuermann kifozu gibi kemik yapısını etkileyen türlerde omurların şekli de değiştiğinden, deformiteler kalıcı olabilir.
Kifoz neden olur?
Kifozun nedenleri yaş, yaşam tarzı ve genetik faktörlere göre farklılık gösterir. En yaygın nedenler arasında kötü duruş alışkanlıkları, zayıf sırt kasları ve uzun süre oturarak geçirilen zaman yer alır. Osteoporoz gibi kemik yoğunluğunu azaltan hastalıklar, omurga kırıkları veya travmalar da kifoz gelişimine zemin hazırlayabilir.
Doğuştan gelen omurga anomalileri, omurga tümörleri ve disk dejenerasyonu gibi yapısal bozukluklar da kifoz nedenleri arasındadır. Çocuklukta veya ergenlikte hızlı büyüme döneminde kifoz gelişimi daha hızlı seyredebilir.
Kifoz tanısı nasıl konulur?
Kifoz tanısı, hastanın fiziksel muayenesi ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile konulur. İlk olarak sırtın duruşu incelenir ve eğrilik açıları değerlendirilir. Ardından şu testler uygulanabilir:
Röntgen
Eğriliğin derecesini ölçmek için temel yöntemdir. Cobb açısı belirlenir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
Omurilik ve sinir dokularının durumu değerlendirilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Gerekirse omurga yapısının detaylı incelenmesi için kullanılır.
Kemik yoğunluğu testi
Osteoporotik kifoz şüphesi varsa uygulanır.
Tanı aşamasında kifozun türü, ilerleme riski ve diğer sağlık sorunları göz önünde bulundurularak kişiye özel tedavi planı oluşturulur.
Kifoz nasıl tedavi edilir?
Tedavi, kifozun derecesine, hastanın yaşına ve altta yatan nedene bağlı olarak değişir.
Fizik tedavi ve egzersiz
Hafif postural kifozlarda en etkili yöntemdir. Omurga çevresindeki kasları güçlendirmeye ve duruşu düzeltmeye odaklanır.
Korse kullanımı
Özellikle ergenlik çağındaki Scheuermann kifozunda sırt korsesi önerilebilir.
İlaç tedavisi
Ağrıyı azaltmak veya osteoporozu yavaşlatmak amacıyla ağrı kesici ve kemik güçlendirici ilaçlar verilebilir.
Cerrahi müdahale
70 derece üzerindeki şiddetli eğriliklerde veya sinir sıkışması gibi ciddi komplikasyonlarda omurga düzleştirme ameliyatları uygulanabilir.
Her hasta için tedavi süreci bireysel olarak planlanmalıdır.
Kifoz önlenebilir mi?
Postural kifoz gibi çevresel faktörlere bağlı türler büyük oranda önlenebilir. Doğru duruş alışkanlıkları kazanmak, masa başında ergonomik oturuş sağlamak, sırt ve karın kaslarını güçlendiren egzersizler yapmak koruyucu etki gösterir. Osteoporozun önlenmesi için kalsiyum ve D vitamini alımı ile kemik sağlığına dikkat edilmelidir. Çocuklarda ve ergenlerde sırt sağlığı düzenli olarak izlenmelidir. Erken fark edilen duruş bozuklukları, ilerlemeden düzeltilebilir.
Kifoz hastaları nasıl yatmalı?
Kifoz hastalarının omurgayı destekleyen yatış pozisyonları tercih etmesi önemlidir. En uygun pozisyon genellikle sırt üstü yatmaktır; dizlerin altına küçük bir yastık koymak bel ve sırt bölgesinin rahatlamasına yardımcı olur. Yan yatmayı tercih edenler için ise bacakların arasına yastık yerleştirilmesi önerilir. Yüzüstü yatış omurga eğriliğini artırabileceği için genellikle kaçınılması gereken bir pozisyondur. Ortopedik yatak kullanımı da omurga desteği için faydalı olabilir.
