A grubu streptokok (GAS), genellikle cilt ve boğazda bulunan bir bakteridir. Çoğunlukla boğaz ağrısı ve kızıl gibi hastalıklara neden olurken nadiren ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu hastalıklar öksürürken ya da hapşırırken havaya yayılan damlacıklar ve doğrudan cilt teması yoluyla hızlı bir şekilde yayılabilir.
Strep A Nedir?
Strep A olarak da bilinen A grubu streptokok (GAS), ciltte veya boğazda yaygın olarak bulunan bakterileri ifade eder. Bazı bakteriyel hastalıkların gelişmesine neden olabilir.
Strep A enfeksiyonu, genellikle hafif bir boğaz ağrısı, impetigo gibi nispeten hafif hastalıklar ya da selülit (deri altı yangısı) gibi yumuşak doku enfeksiyonları olarak kendini gösterir. Bazen bu bakteriler, et yiyen bakteri olarak da bilinen nekrotizan fasiit ya da streptokok toksik şok sendromu (STŞS) gibi çok daha ciddi ve hayatı tehdit eden hastalıklara neden olabilir. Ayrıca kişiler boğazında veya cildinde A grubu streptokokları taşıyabilir ve hastalık belirtisi göstermeyebilir.
Strep A enfeksiyonları çocuklarda daha sık görülür ancak yetişkinler de bazen bu hastalıklara yakalanabilir. Enfeksiyonların çoğu ciddi değildir ve antibiyotikle tedavi edilebilir. Bununla birlikte nadiren, invaziv A grubu streptokok (iGAS) enfeksiyonu gelişerek ciddi sorunlara neden olabilir.
Bakteri ile temas eden çok az kişi invaziv GAS hastalığı geliştirir. Çoğu kişide hafif bir boğaz ya da cilt enfeksiyonu olurken bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilir. Sağlıklı kişilerde de iGAS hastalıkları görülebilse de steroid kullananlar, diyalize girenler ve kronik hastalıkları olanlarda görülme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca derideki kesikler ya da yaralar da bakterilerin vücuda girmesine neden olabilir.
Strep A Risk Faktörleri Nelerdir?
Herkeste A grubu streptokok hastalığı görülebilse de en fazla risk altında olan kişiler şunlardır:
- Bebekler başta olmak üzere 5 yaşın altındaki çocuklar
- 65 yaş üstü kişiler
- Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlar
- Kronik hastalıkları olan kişiler
- Hijyen ürünlerine erişimi zor olanlar
- Kalabalıkta yaşayan ya da çok fazla vakit geçiren kişiler
Çocuklar, hijyen kurallarının yetişkinlerden daha az farkında olabilir. Genellikle okul gibi kalabalık ortamlarda daha fazla zaman geçirirler ve yakın fiziksel temas kurarlar. Bu nedenle çocukların enfekte olma olasılığı daha yüksektir.
Strep A Hangi Hastalıklara Neden Olur?
Strep A; deri, yumuşak dokular (kaslar, tendonlar ve bağlar) ve solunum sistemi (burun, boğaz ve akciğerler) üzerinde etkili olan hastalıklara neden olabilir. Genellikle grip benzeri semptomlarla birlikte hafif hastalıklara neden olur. Bazı insanlarda A grubu streptokok enfeksiyonu, romatizmal ateşle birlikte kalbe ya da glomerülonefrit ile birlikte böbreklere zarar verebilecek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Boğaz ağrısı
A strep bakterilerinin boğazda ve bademciklerde neden olduğu enfeksiyon oldukça bulaşıcıdır. Bu bakterilere maruz kalan birinin strep boğaz hastalığına yakalanması genellikle 2-5 gün sürer.
Strep boğaz ağrısı, genel olarak hafif bir enfeksiyon olsa da ağrılı geçebilir. Hastalığın en yaygın semptomları şunları içerir:
- Çok hızlı başlayabilen boğaz ağrısı
- Kırmızı ve şişmiş bademcikler
- Yutkunurken ağrı
- Ateş
- Boynun önündeki şişmiş lenf düğümleri
Diğer belirtiler arasında özellikle çocuklarda baş ağrısı, mide ağrısı, mide bulantısı veya kusma görülebilir.
Selülit
Selülit, cildin enfekte olmuş bölgesinde kızarıklık, şişme ve ağrıya neden olan yaygın bir bakteriyel cilt enfeksiyonudur. Tedavi edilmezse yayılabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Selülitten korunmak için yara bakımının yapılması ve hijyene önem verilmesi gerekir.
Kızıl
Kızılın ilk belirtileri yüksek ateş, boğaz ağrısı ve boyun bezlerinin şişmesi gibi grip benzeri belirtiler olabilir. 12-48 saat sonra ciltte döküntüler başlayabilir. Kızıl, lüçük ve kabarık bir görünüme neden olan döküntüler cilde yayılmaya başlar. Döküntü, cilt yüzeyinin pürüzlü olmasına neden olur. Açık renkli deride döküntüler pembe veya kırmızı renkte görünür. Koyu renkli ciltte ise renk değişikliğini görmek daha zor olsa da kızarıklık ve kabarıklık fark edilebilir.
İmpetigo
Bakteri kaynaklı bir cilt enfeksiyonu olan impetigo, yaygın olarak çocuklarda görülür. Ağzın ve burnun çevresinde ya da kollar ve bacaklarda oluşan yaralar ve kabarcıklarla karakterizedir. Hastalığın tedavisinde antibiyotik kullanılır. Antibiyotikler, ayrıca başkalarının hastalanmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Streptokokal toksik şok sendromu
Streptokokal toksik şok sendromu (STSS) nadir görülen ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Çok hızlı bir şekilde tansiyon düşmesine, çoklu organ yetmezliğine ve hatta ölüme neden olabilir.
Romatizmal ateş
Romatizmal ateş; kalbi, eklemleri, beyni ve cildi etkileyebilen bir hastalıktır. Genellikle ilk enfeksiyondan birkaç hafta sonra başlayan boğaz ağrısına da neden olur. Strep boğaz ağrısı, kızıl ve cilt enfeksiyonları uygun şekilde tedavi edilmezse romatizmal ateş gelişebilir.
Nekrotizan fasiit
Nekrotizan fasiit; derin ve ağrılı cilt yaralarının yanı sıra ateş, ishal ve kusma gibi semptomlara neden olabilir. Şiddetli vakalarda septik şok ve organ yetmezliğine neden olabilen ciddi bir deri enfeksiyonudur.
Post streptokokal glomerülonefrit
Post streptokokal glomerülonefrit, A grubu strep enfeksiyonlarından sonra gelişebilen nadir bir böbrek hastalığıdır. Sıklıkla ayak bileği şişmesine, şiş gözlere, idrarda kana ve yüksek tansiyona neden olur. Genellikle ilk enfeksiyondan 10-14 gün sonra başlar.
Strep A Belirtileri Nelerdir?
Strep A belirtileri, bakterinin neden olduğu hastalığa bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Bununla birlikte yaygın görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Ateş, şiş lenf bezleri ya da vücutta ağrı gibi grip benzeri semptomlar
- Şiddetli kas ağrıları
- Mide bulantısı ve kusma
- Boğaz ağrısı (bademcik iltihabı)
- Pürüzlü, kızarık ve dökülen cilt (kızıl)
- Uyuz ve yaralar (impetigo)
- Ağrı ve şişlik (selülit)
Strep A Nasıl Teşhis Edilir?
Strep A bakterileri farklı hastalıklara neden olduğu için tanı yöntemleri değişiklik gösterir. Boğaz ağrısı ve kızıl hastalığı vakalarında rutin tanı yöntemi boğaz sürüntüsünden organizmanın tanımlanmasıdır. Kan testleri de istenebilir.
İmpetigo, kabarcıklardan veya yara kabuğundan sürüntü alınarak ve bakteri varlığı kontrol edilerek teşhis edilir. Toksik şok sendromunda ise semptomlar incelenerek ve bazı durumlarda kan testleri yapılarak tanı konabilir.
Strep A Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Grup A streptokok bakterileri yaygın olarak antibiyotiklerle tedavi edilir. Penisilin hem hafif hem de şiddetli hastalıklar için tercih edilen bir ilaçtır. Penisiline alerjisi olan hastalara, hafif seyirli hastalıklar için eritromisin verilebilir. Klindamisin, daha şiddetli hastalığı olan ve penisiline alerjisi olan hastaların tedavisinde kullanılabilir. Diğer bazı antibiyotikler de reçete edilebilir.
Bazı şiddetli vakalarda antibiyotiklere ek olarak yoğun bakım ünitesinde destekleyici bakım ve bazen ameliyat gerekir.
A grubu streptokok enfeksiyonlarını önlemenin en iyi yolu, hijyen kurallarına uymak ve hastayken evde kalmaktır. Bu enfeksiyonlar hızla yayılabildiği için semptomlar fark edildiğinde bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Bakterilerin neden olduğu hastalığa göre antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
