Sistit, idrarda bakteriyel enfeksiyonun hemen hemen her zaman ardından (ikincil olarak) gelen mesane enfeksiyonudur. Özellikle kadınlarda en sık görülen idrar yolu enfeksiyonu (İYE) türüdür. Sistite genellikle E. coli bakterisinin bir türünden kaynaklanır, ancak başka bakterilerden de kaynaklanabilir. Ateş, titreme ve alt sırtta veya yanlarda ağrı, genellikle üst idrar yolu enfeksiyonlarına eşlik eden semptomlardır. Enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek için hijyen kurallarına dikkat etmek ve bağışıklık sistemini güçlendirmek önemlidir.
Sistit nedir?
Sistit, mesaneyi etkileyen bir idrar yolu enfeksiyonudur. Özellikle kadınlarda yaygındır. Mesane, böbreklerden gelen idrarı depolayan kaslı bir kesedir. İdrar, üretra adı verilen bir tüp aracılığıyla vücuttan atılır. Sistit, bakteriler üretra boyunca yukarı doğru hareket ettiğinde, idrarı enfekte ettiğinde ve mesane astarını iltihaplandırdığında ortaya çıkar. Çoğu kadın hayatlarında en az bir kez sistit yaşar. Ağrılı ve rahatsız edici olsa da tehlikeli veya bulaşıcı değildir. Sistit, genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak bazen antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Sıklıkla sistit olan kişilerde, enfeksiyonların önlenmesi ve tedavi sürecinin düzenli olarak takip edilmesi önemlidir.
Sistit nasıl anlaşılır?
Sistit şüphesi olan kişilerden idrar örneği vermeleri istenebilir. Doktorlar idrarı bakteri ve nitrit açısından kontrol etmek için test eder; nitrit, bazı bakteri türleri mevcut olduğunda idrarda görülen belirli bir kimyasaldır.
Sistit belirtileri nelerdir?
Sistitin yaygın görülen belirtileri şunlardır:
İdrar yaparken ağrı, yanma veya batma.
Normalden daha sık ve acil olarak idrara çıkma ihtiyacı.
Koyu, bulanık veya kötü kokulu idrar.
İdrarda kan.
Karnın alt kısmında ağrı ve kramp.
Bel ağrısı.
Küçük çocuklarda görülen belirtiler arasında şunlar da yer alabilir:
Yüksek ateş.
İdrar kaçırma.
İştah azalması ve hasta olma.
Zayıflık ve sinirlilik.
Demans gibi bilişsel bozukluğu olan yaşlı kişilerde belirtiler şunları da içerebilir:
Davranışta değişiklikler, örneğin kafa karışıklığı veya ajite davranış (deliryum).
Normalden daha fazla idrar kaçırma.
Titreme veya sarsılma.
Sistit neden olur?
Sistit vakalarının çoğu Escherichia coli (E. coli) bakterisinin bir türünden kaynaklanır. Ancak diğer bakteri türleri de enfeksiyonlara neden olabilir. Bazen, bakteriler üretra ile temas ettiğinde mesaneye doğru hareket ederek sistit oluşumuna yol açar.
Mesane enfeksiyonu riskini artıran bazı faktörlerinden bazıları şunlardır:
İdrar yollarının anatomik anomalileri.
İdrarı uzun süre tutmak veya erkeklerde prostat büyümesi nedeniyle mesaneyi tam olarak boşaltamaması.
Menopoz.
Kateter kullanımı.
Spermisit kullanımı.
Kabızlık.
Cinsel ilişki.
Dışkılamanın ardından makat bölgesinin temizlenmemesi veya arkadan öne doğru yapılan temizlik.
Doğum kontrolü yöntemi olarak kullanılan diyaframlar.
Pelvik bölgedeki radyasyon tedavileri.
Diyabet.
Bağışıklık sisteminin zayıflaması.
Ayrıca mesanede meydana gelen çeşitli tahrişler veya hasarlar, bakteriyel olmayan sistite neden olabilir.
Sistit tedavisi
Sistit tedavisi gören çoğu kişi birkaç gün içinde hızla iyileşir. Hafif vakalar tedaviye bile gerek olmaksızın kendiliğinden bile geçebilir. Sistit teşhis edilmez ve tedavi edilmezse böbreklere yayılabilir ve tedavisi daha zor olan bir üst idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir.
Bakteriyel sistitin başlıca tedavi şekli ise antibiyotik kullanımıdır. Bu tedavi genellikle 3 ila 7 gün sürer, ancak bazı durumlarda fosfomisin adı verilen geniş spektrumlu bir antibiyotiğin tek bir dozu yeterli olabilir.
Semptomlar rahatsızlığa neden oluyorsa antibiyotiklerle birlikte başka tedaviler de önerilebilir. Bunlar:
İdrar yollarındaki ağrıyı hafifletmeye yardımcı olan fenazopiridin.
Rahatsızlığı hafifletebilecek ılık/sıcak oturma banyoları.
Menopoz dönemindeki kadınların semptomlarını iyileştirebilen, vajina içerisine uygulanan östrojen içeren krem veya jeller.
Mesaneyi gevşetmeye ve semptomları iyileştirmeye yardımcı olabilecek antikolinerjik ilaçlar.
Kronik sistitin nedeni üretra veya mesanede fiziksel bir tıkanıklıktan kaynaklandığı anlaşılırsa (çok nadir görülür), idrar akışını iyileştirmek için cerrahi müdahale gerekebilir.
Sistit en çabuk nasıl geçer?
Hafif sistit durumları çoğunlukla kendi kendine birkaç gün içinde düzelebilir. Bakteri kaynaklı sistitin en etkili tedavi yöntemi ise antibiyotiktir.
