Sistit, mesaneyi etkileyen bir idrar yolu enfeksiyonudur ve özellikle kadınlarda yaygın olarak görülür. Ateş, titreme ve alt sırt ya da yanlarda ağrı gibi belirtiler genellikle üst idrar yolu enfeksiyonlarında görülür. Enfeksiyonların tekrarlamaması için hijyen kurallarına dikkat etmek ve bağışıklık sistemini güçlü tutmak önemlidir. Hafif sistit vakaları genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak bakteriyel kaynaklı sistitte en etkili yöntem, uygun antibiyotik tedavisidir.
Sistit ne demek?
Sistit, genellikle idrarda bakteriyel enfeksiyonun ardından (ikincil olarak) gelişen bir mesane enfeksiyonudur. Kadınlarda en sık görülen idrar yolu enfeksiyonu (İYE) türüdür. Çoğu zaman E.coli bakterisinin bir türü neden olur, ancak farklı bakteriler de etkili olabilir.
Sistit, bakterilerin üretra yoluyla yukarı hareket edip idrarı enfekte etmesi ve mesane duvarında iltihap oluşturmasıyla ortaya çıkar. Kadınların büyük çoğunluğu yaşamlarında en az bir kez sistit deneyimi yaşar. Her ne kadar ağrılı ve rahatsız edici olsa da genellikle tehlikeli ya da bulaşıcı değildir. Sistit çoğu zaman kendiliğinden iyileşir; ancak bazı durumlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir. Sık sistit geçiren kişilerde, enfeksiyonların önlenmesi ve tedavi sürecinin düzenli olarak takip edilmesi önem taşır.
Sistit olduğu nasıl anlaşılır?
Sistit şüphesi olan kişilerden genellikle idrar örneği istenir. Bu örnek, idrarda bakteri veya nitrit olup olmadığını saptamak için test edilir. Nitrit, belirli bakteri türleri mevcut olduğunda idrarda bulunan kimyasal bir maddedir. Sistitin yaygın belirtileri şunlardır:
- İdrar yaparken ağrı, yanma veya batma hissi
- Normalden daha sık ve acil idrara çıkma ihtiyacı
- Koyu renkli, bulanık veya kötü kokulu idrar
- İdrarda kan
- Alt karın bölgesinde ağrı ve kramp
- Bel ağrısı
Küçük çocuklarda aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Yüksek ateş
- İdrar kaçırma
- İştahsızlık ve hasta görünüm
- Halsizlik ve huzursuzluk
- Demans gibi bilişsel bozuklukları olan yaşlı bireylerde ise şu belirtiler gözlenebilir:
- Davranış değişiklikleri, örneğin kafa karışıklığı veya ajite davranış (deliryum)
- Normalden fazla idrar kaçırma
- Titreme ya da sarsılma
Sistit en çabuk nasıl geçer?
Sistit tedavisi gören çoğu kişi birkaç gün içinde hızla iyileşir. Hafif vakalar bazen tedavi gerekmeksizin kendiliğinden geçebilir. Ancak sistit tanısı konmaz ve tedavi edilmezse, enfeksiyon böbreklere yayılabilir ve bu durumda tedavisi daha zor bir üst idrar yolu enfeksiyonu gelişebilir.
Bakteriyel sistitte en yaygın tedavi yöntemi antibiyotiktir. Bu tedavi genellikle 3 ila 7 gün sürer; bazı durumlarda, fosfomisin adlı geniş spektrumlu antibiyotiğin tek bir dozu da yeterli olabilir.
Eğer semptomlar rahatsızlık yaratıyorsa antibiyotik tedavisine ek olarak şu yöntemler de önerilebilir:
- İdrar yollarındaki ağrıyı hafifleten fenazopiridin
- Rahatlatıcı etkisi olan ılık ya da sıcak oturma banyoları
- Menopoz dönemindeki kadınlarda, vajinal bölgeye uygulanan östrojen içeren krem veya jeller
- Mesane kaslarını gevşeterek semptomları hafifleten antikolinerjik ilaçlar
Eğer kronik sistit, üretra ya da mesanede fiziksel bir tıkanıklık nedeniyle oluşuyorsa (bu oldukça nadirdir), idrar akışını düzeltmek amacıyla cerrahi müdahale gerekebilir.
Vajinal sistit neden olur?
Sistit vakalarının büyük kısmı, Escherichia coli (E. coli) adlı bakteriden kaynaklanır. Ancak farklı bakteriler de enfeksiyona neden olabilir. Bakteriler, üretra ile temas ettikten sonra mesaneye doğru ilerleyerek sistite yol açabilir. Mesane enfeksiyonu riskini artıran faktörler şunlardır:
- İdrar yollarında doğuştan gelen yapısal bozukluklar
- İdrarı uzun süre tutmak ya da erkeklerde prostat büyümesi nedeniyle mesanenin tam boşaltılamaması
- Menopoz
- Kateter kullanımı
- Spermisit kullanımı
- Kabızlık
- Cinsel ilişki
- Tuvalet sonrası makat bölgesinin arkadan öne doğru temizlenmesi
- Diyafram gibi doğum kontrol yöntemleri
- Pelvik bölgeye uygulanan radyasyon tedavileri
- Diyabet
- Zayıf bağışıklık sistemi
- Ayrıca mesanede oluşan tahriş ya da hasar da, bakteriyel olmayan sistit gelişimine yol açabilir.
